Nga - Mỹ: Lằn ranh đỏ hạt nhân bị thách thức

Tại cuộc họp của Hội đồng An ninh Nga vào ngày 5/11/2025, Tổng thống Vladimir Putin đã chính thức giao nhiệm vụ cho Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng và các cơ quan đặc biệt. Theo các nguồn tin, ông Putin yêu cầu các cơ quan "làm mọi thứ có thể để thu thập thêm thông tin về vấn đề này, phân tích tại Hội đồng An ninh và đưa ra các đề xuất phối hợp về khả năng bắt đầu công việc chuẩn bị thử nghiệm vũ khí hạt nhân".

Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Nga cũng nhấn mạnh lập trường "phòng thủ". Ông khẳng định Nga "luôn tuân thủ nghiêm ngặt... nghĩa vụ của mình theo Hiệp ước Cấm Thử nghiệm Hạt nhân Toàn diện (CTBT) và không có kế hoạch đi chệch hướng". Ông Putin nhấn mạnh Moskva sẽ chỉ hành động "đáp trả tương xứng" nếu Washington thực hiện các vụ thử hạt nhân trước.

Động thái của ông Putin được đưa ra trong bối cảnh quan hệ Nga - Mỹ đã xấu đi nhanh chóng trong những tuần gần đây. Tổng thống Trump, được cho là thất vọng vì không có tiến triển trong việc chấm dứt xung đột ở Ukraine, đã hủy một hội nghị thượng đỉnh dự kiến với ông Putin và áp đặt các lệnh trừng phạt mới lên Nga kể từ khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1.

Phản ứng của Moskva bắt nguồn trực tiếp từ tuyên bố của Tổng thống Donald Trump vào ngày 30/10. Chỉ vài giờ sau khi Tổng thống Putin thông báo Nga đã thử nghiệm thành công ngư lôi hạt nhân Poseidon, trên mạng xã hội, ông Trump cho biết đã chỉ thị Lầu Năm Góc "bắt đầu thử nghiệm Vũ khí hạt nhân của chúng ta trên cơ sở công bằng" với Nga và Trung Quốc. Tuyên bố này ngay lập tức làm dấy lên hồi chuông báo động toàn cầu, bởi Mỹ chưa tiến hành một vụ thử nổ hạt nhân nào kể từ năm 1992. Tuy nhiên, mấu chốt của vấn đề nằm ở sự mơ hồ nghiêm trọng trong phát ngôn của ông Trump. Các bản tin không làm rõ liệu ông đề cập đến các vụ thử nghiệm có kích nổ - vốn bị cấm bởi các hiệp ước quốc tế - hay chỉ là các cuộc thử nghiệm hệ thống mang/phóng, như tên lửa đạn đạo, vốn vẫn diễn ra thường xuyên. Một số nguồn tin phương Tây đã lưu ý rằng Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright vào ngày 3/11 dường như đã làm rõ rằng các cuộc thử nghiệm mới do ông Trump yêu cầu sẽ không bao gồm các vụ nổ hạt nhân. Dù vậy, đối với Moskva, sự không rõ ràng này, cộng hưởng với các động thái quân sự gần đây của Washington, đã đủ để kích hoạt phản ứng cấp cao.

Cuộc họp của Hội đồng An ninh Nga đã chứng kiến những phát biểu cứng rắn, dường như đã được chuẩn bị kỹ lưỡng. Chủ tịch Duma Quốc gia (Hạ viện) Vyacheslav Volodin là người đã đặt câu hỏi về cách Moskva sẽ đáp trả kế hoạch của ông Trump, châm ngòi cho một loạt các phát biểu sau đó. Bộ trưởng Quốc phòng Andrei Belousov báo cáo với ông Putin rằng các hành động và tuyên bố gần đây của Mỹ đã "làm tăng đáng kể mức độ đe dọa quân sự đối với Nga". Ông Belousov đề nghị rằng "việc chuẩn bị cho các cuộc thử nghiệm hạt nhân quy mô toàn diện" nên được bắt đầu ngay lập tức. Ông cũng nhấn mạnh rằng bãi thử Novaya Zemlya của Nga ở Bắc Cực có thể sẵn sàng cho các cuộc thử nghiệm như vậy trong thời gian ngắn. Tổng Tham mưu trưởng Valery Gerasimov cũng thúc giục hành động nhanh chóng. "Nếu chúng ta không thực hiện các biện pháp thích hợp ngay bây" giờ, ông Gerasimov cảnh báo, "thời gian và cơ hội để đáp ứng kịp thời các hành động của Mỹ sẽ bị mất". Ông giải thích rằng thời gian cần thiết để chuẩn bị cho các vụ thử hạt nhân, tùy thuộc vào loại hình, kéo dài từ "vài tháng đến vài năm". Những phát biểu này cho thấy áp lực hoặc sự đồng thuận trong giới lãnh đạo quân sự Nga về việc cần phải thể hiện lập trường kiên quyết.

Nếu bất kỳ cường quốc hạt nhân nào nối lại các vụ thử nổ, đây sẽ là một bước đi gây bất ổn địa chính trị nghiêm trọng. Kể từ đầu thế kỷ 21, chỉ có Triều Tiên là quốc gia duy nhất thực hiện các vụ thử nổ hạt nhân (lần gần đây nhất được ghi nhận là vào năm 2017). Các cường quốc hạt nhân lớn đã tự kiềm chế trong nhiều thập kỷ: Liên Xô (và sau này là Nga) đã không thử hạt nhân kể từ năm 1990; Mỹ cũng duy trì lệnh cấm thử nghiệm của mình từ năm 1992. Những hành động kiềm chế này dựa trên tinh thần của Hiệp ước Cấm Thử nghiệm Hạt nhân Toàn diện (CTBT), dù tính pháp lý của nó vẫn mong manh. Mỹ đã ký nhưng chưa phê chuẩn CTBT tại Thượng viện. Về phần mình, vào năm 2023, Tổng thống Putin cũng đã ký luật rút lại việc Nga phê chuẩn hiệp ước này, với lý do để đảm bảo sự "ngang bằng" về vị thế với Mỹ. Giới phân tích coi đây là đỉnh điểm của "vòng xoáy hành động - phản ứng". Andrey Baklitskiy, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Giải trừ Quân bị của Liên hợp quốc (UNIDIR), bình luận trên mạng xã hội X: "Không ai cần điều này, nhưng chúng ta có thể đang tiến đến đó".

Để cân bằng lại các tuyên bố cứng rắn, người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitry Peskov, đã làm rõ với báo chí rằng Tổng thống Putin chưa ấn định thời hạn cụ thể cho các đề xuất. Trao đổi với CNN, ông Peskov nói: "Chưa có gì được quyết định cả... Chúng tôi mới chỉ đang điều tra xem liệu có cần thiết phải bắt đầu chuẩn bị hay không". Tuyên bố này cho thấy Moskva, dù chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất, vẫn đang để ngỏ một cánh cửa và chờ đợi sự làm rõ chính thức từ Washington về ý định thực sự của Tổng thống Trump. Trong khi đó, lằn ranh đỏ về thử nghiệm hạt nhân - một trong những trụ cột cuối cùng của cấu trúc an ninh toàn cầu thời hậu Chiến tranh Lạnh - đang bị thử thách một cách nghiêm trọng nhất trong vòng 30 năm qua.

Bức tranh kho vũ khí hạt nhân toàn cầu

Nga và Mỹ là hai cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới, vượt xa các quốc gia còn lại về số lượng đầu đạn sở hữu.

Nga: Ước tính có 5.459 đầu đạn hạt nhân.

Mỹ: Có khoảng 5.550 đầu đạn hạt nhân.

Trung Quốc: Ước tính có khoảng 600 đầu đạn.

Các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân khác gồm Pháp, Anh, Ấn Độ, Pakistan, Israel và Triều Tiên.

Nguồn: NGHỆ AN ĐIỆN TỬ