Đại tướng Đoàn Khuê là Ủy viên Bộ Chính trị các khóa VI, VII, VIII, đảm nhiệm chức vụ Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam từ năm 1987 đến năm 1991; Bộ trưởng Bộ Quốc phòng từ năm 1991 đến năm 1997; sau đó, đồng chí được Bộ Chính trị phân công phụ trách công tác bảo vệ chính trị nội bộ của Đảng. Đây là thời kỳ tình hình thế giới, khu vực và trong nước có nhiều diễn biến rất phức tạp. Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu sụp đổ, các thế lực đế quốc, phản động lợi dụng thời cơ chĩa mũi nhọn tấn công vào các nước xã hội chủ nghĩa còn lại, trong đó Việt Nam là một mục tiêu trọng điểm. Ở trong nước, công cuộc đổi mới vừa bắt đầu trong bối cảnh tình hình chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng - an ninh… còn gặp nhiều khó khăn chồng chất, lại bị bao vây, cấm vận dài ngày, đất nước ta đứng trước bốn nguy cơ lớn: Tụt hậu xa hơn về kinh tế, chệch hướng xã hội chủ nghĩa, nạn tham nhũng, tệ quan liêu và diễn biến hòa bình, gây bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch.

 Với tinh thần trách nhiệm cao, tư duy chính trị, quân sự sắc sảo, nhạy bén, kinh nghiệm thực tiễn phong phú, Đại tướng Đoàn Khuê đã có nhiều đóng góp rất quan trọng trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng chí cùng Đảng ủy Quân sự Trung ương và Bộ Quốc phòng tham mưu cho Đảng, Nhà nước trong hoạch định đường lối chiến lược, đề xuất nhiều chủ trương và giải pháp đúng, đồng thời tổ chức thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ quân sự quốc phòng trong thời kỳ mới. Đây là thời kỳ mà Đảng ta xác định mục tiêu nhiệm vụ quốc phòng - an ninh không chỉ là bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ mà còn là bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; là giữ vững hòa bình, ổn định, an ninh quốc gia; là chủ động ngăn ngừa và làm thất bại mọi âm mưu và hành động phá hoại của các thế lực thù địch. Tăng cường quốc phòng - an ninh là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng, Nhà nước và của toàn dân, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là lực lượng nòng cốt. Nội dung, phương hướng nhiệm vụ chủ yếu là xây dựng kết hợp chặt chẽ nền quốc phòng toàn dân với an ninh nhân dân, thế trận quốc phòng toàn dân với thế trận an ninh nhân dân; xây dựng Quân đội nhân dân và Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; phát triển kinh tế - xã hội đi đôi với tăng cường sức mạnh quốc phòng - an ninh, kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng - an ninh, quốc phòng - an ninh với kinh tế; chủ động và tăng cường hợp tác quốc tế.

          Bám sát mục tiêu, phương hướng đó, Đại tướng Đoàn Khuê đã cùng Đảng ủy Quân sự Trung ương và Bộ Quốc phòng lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy lực lượng quốc phòng tổ chức thực hiện một cách quyết liệt, nghiêm túc, toàn diện, đồng bộ, bảo đảm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, có nhiệm vụ hoàn thành xuất sắc, đáp ứng kịp thời yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới.

          Công lao đóng góp của Đại tướng Đoàn Khuê rất to lớn, được thể hiện cả trong lý luận và thực tiễn, từ tầm chiến lược vĩ mô đến cấp tổ chức hành động cụ thể. Có thể nói, trên mọi lĩnh vực, mọi ngành, mọi cấp, mọi nhiệm vụ đều có dấu ấn sâu đậm của đồng chí. Đặc biệt, đồng chí đã đưa ra được những quan điểm mới, chính xác trong nhận định tình hình, đánh giá địch - ta, thù - bạn, nhận diện rõ đối tượng, đối tác, mặt trái của kinh tế thị trường, phát hiện âm mưu, thủ đoạn diễn biến hòa bình, gây bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, chỉ ra được những nguy cơ, khu vực tiềm ẩn nhiều yếu tố cản trở, phá hoại sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

          Là người lãnh đạo chịu trách nhiệm chính trên lĩnh vực quân sự, quốc phòng, Đại tướng Đoàn Khuê đã có nhiều đóng góp vào việc xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách về quốc phòng - an ninh của Đảng, Nhà nước, nhưng to lớn và quan trọng hơn là những đóng góp của đồng chí trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy tổ chức thực hiện đường lối chủ trương đó. Nắm chắc quan điểm chỉ đạo có tính nguyên tắc: Lấy sự ổn định và phát triển bền vững về mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội làm nền tảng vững chắc để tăng cường quốc phòng - an ninh, đồng chí đã thường xuyên coi trọng việc tuyên truyền, giáo dục chính trị, nâng cao nhận thức, định hướng tư tưởng, tạo sự nhất trí cao với đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước trong toàn Đảng, toàn quân, toàn dân, kiên quyết đấu tranh loại trừ các quan điểm, luận điệu xấu độc, thù địch, ngăn ngừa và hạn chế các biểu hiện tiêu cực nảy sinh từ thực tiễn. Đồng chí đã đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng Đảng; tiếp tục củng cố và hoàn thiện cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ về quốc phòng - an ninh; đồng thời, cụ thể hóa, thể chế hóa đường lối chủ trương chung thành chương trình, kế hoạch hành động cụ thể cho mọi đối tượng thực hiện. Đồng chí đã đề xuất và triển khai xây dựng Luật quốc phòng, tham mưu cho Nhà nước về tăng cường công tác quốc phòng toàn dân trong tình hình mới (Chỉ thị 610/TTg), về công tác quốc phòng ở các bộ, cơ quan ngang bộ (Nghị định 19/CP), về công tác giáo dục quốc phòng trong các trường chính trị, hành chính, đoàn thể (Nghị định 71/CP)…, đề xuất các chủ trương, biện pháp xây dựng tiềm lực quốc phòng, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân; xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố; xác định các tình huống, các cấp độ, trạng thái sẵn sàng chiến đấu; thực hiện thành công kế hoạch điều chỉnh chiến lược quân sự quốc phòng, đảm bảo khả năng phòng thủ trên từng địa bàn và trong phạm vi cả nước…

          Trong nhiệm vụ xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân, quan điểm chỉ đạo xuyên suốt của Đại tướng Đoàn Khuê là coi trọng, đặt lên hàng đầu việc xây dựng lực lượng vũ trang về chính trị, lấy chất lượng chính trị làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, bảo đảm cho lực lượng vũ trang hoàn thành tốt nhiệm vụ trong mọi tình huống. Xây dựng lực lượng vũ trang về chính trị lúc này phải hướng đến mục tiêu làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ, mọi ngành, mọi cấp, mọi đơn vị có nhận thức đúng đắn về tình hình thời cuộc, quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối đổi mới, nhất là đường lối quân sự, quốc phòng, quán triệt nhiệm vụ chung và nhiệm vụ cụ thể được giao, giữ vững và phát huy bản chất cách mạng, truyền thống cao đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”, có bản lĩnh chính trị vững vàng, ý chí quyết tâm cao để hoàn thành nhiệm vụ.

          Xây dựng Quân đội nhân dân theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại là nhiệm vụ quan trọng thường xuyên được Đại tướng Đoàn Khuê cùng tập thể lãnh đạo, chỉ huy Bộ Quốc phòng cụ thể hóa thành các chủ trương, chính sách, kế hoạch, chương trình hành động trong từng giai đoạn để thực hiện, tạo nên sự thống nhất cao cả về ý chí và hành động trong toàn đơn vị và toàn quân. Đại tướng đã chỉ đạo rất sát sao việc đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục chính trị, huấn luyện quân sự và chuyên môn, kỹ thuật; đổi mới công tác đào tạo cán bộ, xây dựng hệ thống học viện, nhà trường chính quy; mở các lớp đào tạo nguồn ở các vùng dân tộc thiểu số, căn cứ cách mạng; chấn chỉnh tổ chức, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, phạm vi hoạt động của các cơ quan, đơn vị; xây dựng hệ thống điều lệ, điều lệnh, quy định chung trong toàn quân và quy chế hoạt động của từng ngành, từng cấp, ban bố các mệnh lệnh, chỉ lệnh, kế hoạch, chương trình, nội dung huấn luyện, đề ra phương châm huấn luyện “cơ bản, thiết thực, vững chắc”, sát với yêu cầu nhiệm vụ và điều kiện thực tế; tổ chức tập huấn, diễn tập, đúc rút kinh nghiệm, không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác huấn luyện ở các cấp chiến lược, chiến dịch và chiến thuật.

          Đồng chí luôn quan tâm chỉ đạo công tác hậu cần, kỹ thuật của Quân đội, trong đó nổi lên là những chủ trương xây dựng, củng cố hệ thống doanh trại, kho tàng, cảnh quan môi trường cho toàn quân, chú trọng các khu vực trọng yếu, khu vực Trường Sa, biên giới, hải đảo; cải thiện và nâng cao chất lượng đời sống cán bộ, nhất là chăm lo bữa ăn cho bộ đội phù hợp với điều kiện mới. Xây dựng các quy định, quy chế, quy trình thực hiện nhiệm vụ khai thác, bảo quản, bảo dưỡng, niêm cất, sửa chữa, nâng cấp vũ khí, trang thiết bị quân sự theo hướng quản lý, khai thác tốt, bền, an toàn, tiết kiệm; xây dựng và phát triển công nghiệp quốc phòng, đầu tư công nghệ cho các nhà máy sản xuất và các cơ sở sửa chữa vũ khí, trang bị kỹ thuật; mua sắm vũ khí, trang thiết bị mới cần thiết trong khả năng bảo đảm của ngân sách Nhà nước…

          Đồng chí có nhiều đóng góp quan trọng trong nhiệm vụ nghiên cứu, phát nghệ thuật quân sự chiến tranh nhân dân trong điều kiện mới. Công trình “Tổng kết chiến tranh cách mạng Việt Nam 1945 - 1975 - Thắng lợi và bài học” do đồng chí phụ trách Ban Chỉ đạo biên soạn là một minh chứng rõ nét cho sự đóng góp về lý luận chiến tranh nhân dân do Đảng lãnh đạo.

          Trong suốt quá trình công tác, Đại tướng Đoàn Khuê đã để lại rất nhiều dấu ấn quan trọng ở các quân khu, quân chủng, binh chủng, bộ đội biên phòng, đặc biệt là trong các cơ quan cấp chiến lược trực thuộc Bộ Quốc phòng. Những dấu ấn đó không chỉ nằm trong phạm vi chức trách lãnh đạo, chỉ huy, mà còn thể hiện trong tác phong, lề lối làm việc, phong cách đối nhân xử thế, đạo đức, lối sống của một cán bộ lãnh đạo cấp cao nhưng rất gần gũi, thân thiện và đáng kính đối với cấp dưới và quần chúng.

          Đại tướng Đoàn Khuê là tấm gương sáng ngời về đạo đức cách mạng, về phẩm chất cao quý của người đảng viên cộng sản, về hình ảnh thân thương của anh “Bộ đội Cụ Hồ”, tỏa sáng một nhân cách lớn, một tài năng lớn với nhiều cống hiến to lớn cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Công tích của Đại tướng được ghi nhận bằng Huân chương Sao Vàng (truy tặng năm 2007), Huân chương Hồ Chí Minh và nhiều huân, huy chương cao quí khác. Đặc biệt, sâu sắc hơn hết là lòng thành kính, ngưỡng mộ và biết ơn của đội ngũ đảng viên, cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng vũ trang và nhân dân cả nước đối với đồng chí Đoàn Khuê - Một vị tướng hội đủ 6 phẩm chất: Trí - Dũng - Nhân - Tín - Liêm - Trung, nhà lãnh đạo, chỉ huy xuất sắc của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Thiếu tướng Cao Tiến Phiếm, nguyên Trợ lý Tổng Bí thư khóa IX, X, nguyên Chánh Văn phòng Bộ Quốc phòng, nguyên Cục trưởng Cục Tuyên huấn