Tuy nhiên, khác với lần trước, điều ấn tượng đầu tiên với tôi trong lần trở lại này là cơ sở hạ tầng trên đảo khang trang hơn, cây xanh tươi tốt hơn, đường sá rộng, sạch hơn, tuyệt nhiên không thấy rác thải bừa bãi. Thượng tá Phan Văn Phương, Chính trị viên Ban CHQS huyện đảo Cồn Cỏ hồ hởi giới thiệu: “Cồn Cỏ trở nên xanh - sạch - đẹp như bây giờ mang dấu ấn đậm nét công tác bảo vệ môi trường!”.

Quả thật, dạo một vòng quanh đảo đâu đâu chúng tôi cũng thấy các biển bảng, băng rôn, khẩu hiệu về “Xây dựng mô hình chống rác thải nhựa tại đảo Cồn Cỏ”. Hỏi ra mới hay, quân dân nơi đây vừa tham gia phát động phong trào chống rác thải nhựa trên đảo với các hoạt động thiết thực như: Ký kết mô hình chống rác thải nhựa giữa Sở TN&MT, huyện đảo Cồn Cỏ, các đơn vị lữ hành du lịch hoạt động tại đảo; phát động phong trào quân dân thu gom rác thải nhựa và vệ sinh trên đảo; tập huấn chống rác thải nhựa cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân; thả giống gây dựng nguồn lợi thủy hải sản ở khu bảo tồn biển đảo Cồn Cỏ…

Không còn bỡ ngỡ như lần đầu, điểm đến đầu tiên của tôi là các bãi cát, đá ngầm… Mới đầu giờ sáng nhưng đoạn bờ kè chắn sóng dài khoảng 1km đã có nhiều tốp chiến sĩ trong quân phục chỉnh tề đang chia nhau nhặt rác. Gặp chúng tôi, anh Lê Nhật Hải, Chuyên viên Phòng Kinh tế - Xã hội huyện đảo Cồn Cỏ cho biết: “Bộ đội đang chuẩn bị vào giờ huấn luyện, tuy nhiên, thực hiện mô hình chống rác thải nhựa mới phát động, ngoài định kỳ tham gia làm sạch đảo theo kế hoạch của UBND huyện đảo, trước giờ huấn luyện hàng ngày, đơn vị chủ động tổ chức cho anh em ra thao trường sớm hơn, dành khoảng thời gian 5-10 phút tỏa ra các vị trí dọc bãi biển nhặt rác thải rồi tập kết về nhà máy xử lý rác thải”.

“Nhà máy xử lý rác thải?”. Như hiểu thắc mắc của tôi, anh Hải dẫn tôi lại công trình nhà máy xử lý rác thải rồi giới thiệu: “Nhà máy xử lý rác thải này thuộc Đề án “Cải thiện môi trường huyện đảo Cồn Cỏ” do tỉnh đầu tư xây dựng, bàn giao cho huyện đảo quản lý, khai thác sử dụng. Tất cả các loại rác sau khi thu gom được phân loại rồi đưa vào nhà máy xử lý triệt để”.

Nhân viên phụ trách vận hành nhà máy hay cán bộ, chiến sĩ, công chức, người dân mà chúng tôi gặp ai cũng háo hức: “Chúng tôi mới có thêm một địa chỉ thân quen, và cũng là một “người bạn” đáng yêu, đó là nhà máy này. Bởi trước đây rác thải nhựa khi thu gom xong chỉ biết chất đống chưa biết xử lý thế nào, là “bài toán” chưa có lời giải đối với chính quyền đảo nhưng kể từ khi có nhà máy, Cồn Cỏ có thể nói đã gần như không còn bóng dáng rác thải nhựa - “kẻ thù” số 1 của môi trường.

Tuy nhiên một vấn đề đặt ra khi vận hành nhà máy xử lý rác thải nhựa này là phải tránh tình trạng máy móc không sử dụng hết công suất, để lâu ngày hỏng hóc, han gỉ, làm lãng phí nguồn kinh phí đầu tư trong khi rác thải thì tràn lan. “Không ai mong muốn gì có “người bạn” này hiện diện trên đảo nhưng một mũi tên trúng hai đích, vừa duy trì nhà máy hoạt động, vừa làm sạch được môi trường trên đảo” -­ Anh Hải bật mí với tôi về hiệu quả mà mô hình “Tuyến đường tự quản” mang lại.

Theo đó, trên tuyến đường cơ động quanh đảo dài 2,4km, chúng tôi thấy cứ khoảng vài trăm mét lại có một tấm biển “Tuyến đường tự quản” gắn với tên một cơ quan, đoàn thể như: Ban CHQS huyện, Công an huyện, Huyện đoàn, Ban Quản lý cảng cá, Phòng Kinh tế - Xã hội… Anh Hải cho biết thêm: “UBND huyện căn cứ số người của 17 cơ quan để phân chia độ dài đảm nhiệm của 5 tuyến đường chính trên đảo. Đơn cử như Ban CHQS huyện, quân số đông nhất nên đảm nhiệm hơn 400m, làm vào thứ 7 tuần cuối tháng. Tùy theo kế hoạch hoạt động, các cơ quan, đơn vị bố trí mỗi tháng ít nhất một ngày tổng dọn vệ sinh khu vực phụ trách. Ngoài ra, Ban CHQS huyện đảo còn tổ chức “Ngày thứ 7 tình nguyện”, “Ngày Chủ nhật xanh” ra quân thu gom rác thải. Còn những ngày gió mùa, biển động, mỗi ngày các lực lượng thu gom được gần 5 tấn rác dạt vào bãi biển rồi tập kết về nhà máy xử lý”.

Gần 5 tấn rác thải dạt vào những ngày biển động do gió mùa, mưa bão ở hòn đảo chỉ rộng hơn 2,2km²! Con số làm giật mình những ai quan tâm đến môi trường biển đảo, bởi diện tích biển của Việt Nam là hơn 1 triệu km2; hơn 3.000 hòn đảo lớn nhỏ; hơn 3.200 km chiều dài bờ biển thì lượng rác thải sẽ lớn như thế nào. Đồng thời những biện pháp vì một Cồn Cỏ xanh, sạch, đẹp cũng là minh chứng rõ nét nhất cho sự sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm của quân và dân nơi hòn đảo tiền tiêu của Tổ quốc. Một mùa mưa bão nữa đã đến, chúng tôi lại thấy quân dân nơi đây đã sẵn sàng cho một “trận đánh” lớn, “trận đánh” với rác thải nhựa - kẻ thù của môi trường.

Bài, ảnh: MẠNH HÙNG