Trải qua 6 tháng thi công liên tục, trong điều kiện dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, nhưng với tình cảm và trách nhiệm cao độ, các cơ quan, đơn vị có liên quan và Tổng công ty hợp tác Quân khu đã phối hợp triển khai chặt chẽ, khẩn trương, nghiêm túc, công trình văn hóa Tượng đài Bác Hồ với LLVT Quân khu 4 đã được hoàn thành và tổ chức lễ an vị trang nghiêm, thành kính.  

Như chúng ta đã biết, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Lãnh tụ thiên tài của Đảng ta, Nhân dân ta; Anh hùng giải phóng dân tộc; Danh nhân văn hóa thế giới; Người đã hiến dâng trọn đời mình cho độc lập, tự do của Tổ quốc và hạnh phúc của Nhân dân; Người chiến sĩ cộng sản quốc tế mẫu mực; người bạn thân thiết của các dân tộc đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên toàn thế giới; người cha thân yêu của các lực lượng vũ trang. Trong tình thương yêu chung, Bác Hồ luôn dành sự quan tâm, chăm sóc, dạy dỗ đặc biệt, thắm đượm tình cảm cách mạng và tình cảm quê hương đối với cán bộ, chiến sĩ và đồng bào Quân khu 4.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã 3 lần về thăm, hàng chục lần gặp gỡ thân mật các đoàn đại biểu lực lượng vũ trang Quân khu, các cán bộ, chiến sĩ, từ đồng chí lãnh đạo, chỉ huy Quân khu, các anh hùng, chiến sĩ thi đua đến các cán bộ cơ sở, dân quân tự vệ, chiến sĩ văn công... 36 lần Bác gửi thư khen, nhiều lần gửi quà tặng. Đặc biệt, tại nơi đây, trong lần đầu về thăm quê hương sau hơn 40 năm xa cách, ngày 15/6/1957, Bác đã giành thời gian thăm, nói chuyện với lực lượng vũ trang Quân khu. Tại buổi nói chuyện, Bác khen ngợi 3 điều, phê bình 4 điều và dặn dò 5 điều.

Hơn nửa thế kỷ khắc ghi và làm theo lời căn dặn của Bác, LLVT Quân khu 4 luôn lấy 3 điểm khen ngợi của Bác để cố gắng phát huy; 4 điều phê bình để cố gắng sửa chữa; 5 điều dặn dò của Bác để phấn đấu làm cho đúng để xứng đáng với “Muôn vàn tình thương yêu của Bác”.

Với tấm lòng thành kính và biết ơn vô hạn với Bác Hồ kính yêu và để ghi nhớ sự kiện đặc biệt này, năm 1978, Bộ Tư lệnh Quân khu 4 đã tiến hành xây dựng Tượng đài “Bác Hồ với LLVT Quân khu 4”  bằng vật liệu bê tông, cốt thép trên cơ sở thiết kế của Họa sĩ, Nhà điêu khắc, Đại tá Trần Thanh Tâm (nguyên Giám đốc Bảo tàng Quân khu 4) trong khuôn viên Bảo tàng Quân khu; năm 2005 bổ sung 6 bức phù điêu bằng đá xanh trên nền hoa sen cách điệu phía trước khuôn viên tượng đài, với ý tưởng thể hiện vai trò to lớn của quân và dân 6 tỉnh Quân khu 4 dưới sự lãnh đạo của Đảng trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lư­ợc. Năm 2013, địa điểm lưu niệm sự kiện Bác Hồ về thăm Quân khu 4 ngày 15/6/1957 được UBND tỉnh Nghệ An công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh.

Công trình văn hóa Tượng đài Bác Hồ với LLVT Quân khu 4 có giá trị lịch sử và ý nghĩa sâu sắc, nơi ghi đậm dấu ấn tình cảm của Chủ tịch Hồ Chí Minh với LLVT Quân khu 4 qua các giai đoạn lịch sử, điểm thu hút đông đảo cán bộ, Nhân dân, sinh viên, học sinh đến tham quan, học tập và trở thành nơi sinh hoạt văn hóa tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân trên địa bàn. Tuy nhiên, do tượng được đắp bằng chất liệu bê tông trải qua hơn 40 năm sử dụng, dưới tác động, ảnh hưởng của thời tiết nên đã xuống cấp, khu vực khuôn viên thường xuyên bị ngập úng mỗi khi mùa mưa đến. Những yếu tố trên đã làm cho công trình không hội tụ đầy đủ các yếu tố về mỹ thuật, kiến trúc và sự trang nghiêm đối với một công trình ý nghĩa gắn với Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Để xứng đáng với tình cảm, công lao vĩ đại của Bác, với tầm vóc giá trị văn hóa lịch sử; thể theo nguyện vọng, niềm mong ước thiết tha của các thế hệ cán bộ, chiến sỹ LLVT Quân khu 4, Thường vụ Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu quyết định chủ trương triển khai dự án đầu tư tôn tạo khuôn viên, thay thế chất liệu tượng đài Bác Hồ tại Bảo tàng Quân khu 4 từ bê tông sang đồng, bằng nguồn vốn xã hội hóa do cán bộ, chiến sỹ LLVT Quân khu và các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp với tấm lòng thành kính của mình ủng hộ. Đồng thời phối với với tỉnh Nghệ An xây dựng hồ sơ đề nghị nâng hạng “Địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm Quân khu 4 tại Nghệ An, ngày 15/6/1957” lên Di tích lịch sử cấp quốc gia.

Sau quá trình triển khai khẩn trương, theo đúng các quy định của pháp luật. Được sự đồng ý của thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và UBND tỉnh Nghệ An, Bộ Tư lệnh Quân khu 4 đã chỉ đạo các cơ quan chức năng tiến hành các bước theo quy trình để thông qua mẫu tượng đài. Trải qua nhiều lần góp ý chỉnh sửa. Tháng 5 năm  2021, Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Quân khu 4 đã phê duyệt dự án công trình văn hóa nâng cấp, tôn tạo, thay chất liệu Tượng đài Bác Hồ với LLVT Quân khu.

Công trình văn hóa Tượng đài Bác Hồ với LLVT Quân khu 4 nằm trong khuôn viên Bảo tàng Quân khu, ở một vị trí vô cùng thuận lợi, gần với nhiều di tích có giá trị về cả tâm linh lẫn danh thắng như Phà Bến Thủy, thành Phượng Hoàng Trung Đô, đền thờ vua Quang Trung,… nằm trên trục đường quốc lộ 1A tuyến giao thông quan trọng và gần Trường Đại học Vinh – ngôi trường có quy mô lớn và uy tín bậc nhất của tỉnh Nghệ An. Dự án gồm có nhiều hạng mục, do đó phải có thiết kế hài hòa giữa tượng đài với các công trình khác, kích thước phù hợp không gian và chất liệu bền vững.

Hiện nay công trình gồm có hai hạng mục chính như sau:

Tượng đài Bác Hồ với LLVT Quân khu 4: có chiều cao 7,9 m, trong đó thân tượng đúc liền khối với chiều cao 5,1m bằng đồng, tổng trọng lượng khoảng 4.500kg; bệ tượng bằng đá xanh nguyên khối Thanh Hóa có chiều cao 2,8 m.

Về nội dung tư tưởng: Tượng khắc họa hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh, người cha thân yêu của các lực lượng vũ trang. Điểm nhấn là khuôn mặt với nụ cười hiền hậu, ấm áp, vầng trán cao rộng… lột tả nét uyên thâm, cùng với đôi mắt sáng ngời ý chí của Người anh hùng giải phóng dân tộc đã trọn đời cống hiến cho đất nước, cho Nhân dân. Tay phải vươn cao trong tư thế đứng vẫy chào cán bộ, chiến sỹ LLVT Quân khu 4.

Về mỹ thuật: Tượng đài và khuôn viên thể hiện sự bề thế, hoành tráng, trang nghiêm trong không gian rộng lớn. Hình khối chắc, khỏe, sống động, lột tả thần thái, biểu cảm của Bác Hồ kính yêu. Tạo nên sự xúc động và thành kính đối với mỗi người khi đến chiêm ngưỡng.

Khuôn viên tượng đài: Có diện tích 2.300m² gồm cụm phù điêu LLVT 6 tỉnh thuộc Quân khu 4 làm bằng đá xanh và khuôn viên tượng đài được chia thành 2 bậc: Bậc trên làm sân khấu cách điệu hình nhụy sen, bậc dưới tạo hình cánh sen, hài hòa với cấu trúc chung trong khuôn viên Bảo tàng Quân khu 4. Toàn bộ khuôn viên tượng đài lát đá xanh tự nhiên. Phía sau Tượng đài Bác trồng hàng cây xanh có tán mọc thẳng để tạo không gian giữa Tượng đài Bác với không gian nhà trưng bày Bảo tàng, hai bên trồng thảm cỏ, cây xanh; lắp đặt hệ thống đèn chiếu sáng tạo cảnh quan môi trường hài hòa, tươi sáng.

Về kinh phí xây dựng: Tổng kinh phí là hơn 9 tỷ đồng, bằng nguồn xã hội hóa do cán bộ, chiến sỹ LLVT Quân khu và một số tập thể, cá nhân, doanh nghiệp trên địa bàn ủng hộ.

Cùng với quá trình triển khai dự án tôn tạo, thay thế chất liệu tượng đài Bác Hồ, Cục Chính trị Quân khu đã phối hợp với Sở Văn hóa,  Thể thao tỉnh Nghệ An tiến hành xây dựng hồ sơ đề nghị Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch xét nâng hạng di tích lên cấp quốc gia “Địa điểm lưu niệm sự kiện Bác Hồ về thăm Quân khu 4 tại Nghệ An, ngày 15/6/1957”. Ngày 03 tháng 12 năm 2021, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có quyết định về việc xếp hạng “Địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm Quân khu 4 tại Nghệ An, ngày 15/6/1957” là di tích lịch sử quốc gia.

Lễ khánh thành tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh và đón nhận Bằng công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia “Địa điểm lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm Quân khu 4 tại Nghệ An, ngày 15/6/1957” đúng vào dịp kỷ niệm 60 năm Bác Hồ về thăm Quân khu 4 lần thứ ba, cũng là lần cuối cùng Người về thăm quê và thăm cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu 4. Đây là công trình văn hóa với chất lượng cao về nội dung tư tưởng, kỹ thuật, mỹ thuật, biểu trưng cho tình cảm đặc biệt của Bác Hồ đối với LLVT Quân khu 4 cũng như lòng tôn kính và biết ơn vô hạn của cán bộ, chiến sĩ, LLVT Quân khu 4 với Chủ tịch Hồ Chí Minh.

BÁO QUÂN KHU 4