Trường Văn hóa Xuân Thành – Viêng Xay từ ngày đầu thành lập đến năm 1973 tên nội bộ là Trường Văn hóa Xuân Thành, trực thuộc Bộ Tư lệnh Quân khu 4. Xuân Thành là tên gọi theo địa dư cũng là tên mà cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 2 - Pa Thét Lào gọi để ghi nhớ người dân Xuân Thành (nay là nông trường Xuân Thành, xã Nghĩa Xuân), huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An đã đón tiếp và cưu mang đùm bọc cán bộ, chiến sĩ và vợ con gia đình bạn Lào trong một thời gian dài (từ 1962- 1965). Trường nhiều lần rời địa điểm, từ Xuân Thành, Quỳ Hợp ra Thạch Lập, Ngọc Lặc, rồi lại tiến vào rừng sâu xã Điền Quang, Điền Cư, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa để tránh bom đạn phá hoại của đế quốc Mỹ. Tháng 12/1975 nhà trường chuyển về Viêng Xay, Sầm Nưa, tỉnh Hủa Phăn (Lào). Từ đây trường mang tên là Trường Văn hóa Quân đội Nhân dân. Để ghi dấu ấn lịch sử Trường văn hóa Quân đội Lào mang tên Trường Văn hóa Xuân Thành – Viêng Xay.

 Trường văn hóa Xuân Thành là cái nôi đầu tiên đào tạo nguồn lực cho cách mạng Lào. Tính tháng 7/1962 đến cuối năm 1985 có tổng là 36.000 lượt học viên vào học, trong đó có 1.560 cán bộ, chiến sĩ con em của các bộ tộc Lào. Nhiều đồng chí là học viên của nhà trường sau này đã trưởng thành giữ các chức vụ quan trọng trong Quân đội, trong các cơ quan của Đảng và Nhà Nước, nước CHDCND Lào.

Trường Văn há Xuân Thành - Viêng Xay chính là một biểu tượng của tình hữu nghị, đoàn kết chiến đấu đặc biệt có một không hai của hai Quân đội, 2 dân tộc Việt Nam - Lào. Từ 1988 đến nay (2022) trường chuyến về Pắc Xế Nam Lào mang tên là trường Hạ sĩ quan Lục quân số 2 - Viêng Xay.

Phát biểu tại buổi lễ đồng chí Đại tá Phun Vơn Vông Khăm Xao, Chính ủy nhà trường Hạ sĩ quan Lục quân số 2- Viêng Xay được Bộ Quốc phòng nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ủy quyền trao Huân, huy chương, Bằng khen của Chính phủ, Bộ Quốc phòng và Trường Hạ sĩ quan lục quân số 2 Viêng Xay cho các đồng chí cựu chuyên gia, các thầy, cô giáo, các đồng chí cán bộ, công nhân viên chức đã từng công tác và phục vụ tại Trường Văn hóa Xuân Thành - Viêng Xay nhấn mạnh: Các đồng chí cựu chuyên gia, các thầy, cô giáo, các đồng chí cán bộ, công nhân viên chức đã từng công tác và phục vụ tại Trường Văn hóa Xuân thành - Viêng Xay đã đóng góp cho sự nghiệp đào tạo nguồn nhân lực vô cùng quý giá cho Quân đội Nhân dẫn Lào, góp phần vun đắp mối hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt giữa hai nước Việt Nam - Lào nói chung, giữa các đồng chí cựu chuyên gia, các thầy, cô giáo, các đồng chí cán bộ, công nhân viên chức đã từng công tắc và phục vụ tại Trường Văn hóa Xuân Thành Viêng Xay trước đây với Trường Đào tạo Hạ sĩ quan Lục quân số 2 Viêng Xay nói riêng ngày thêm bền vững và đơm hoa kết trái. Những thành tích cống hiến của các đồng chí sẽ được ghi vào sổ vàng của Nhà trường chúng tôi và sổ vàng lịch sử của Quân đội Nhân dân Lào. Mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào sẽ mãi mãi ghi vào trái tim và hành động của mỗi người dân và quân đội hai nước chúng ta như những câu thơ bất hủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại kính yêu đã từng nói: “Thương nhau mấy núi cũng trèo, Mấy sông cũng lội, mấy đèo cũng qua; Việt - Lào hai nước chúng ta Tình sâu hơn nước Hồng Hà Cửu Long”. Và Chủ tịch Kay Sỏn - Phôm Vi Hản kính yêu đã khẳng định: “Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song tình nghĩa Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam sẽ mãi mãi vững bền hơn núi, hơn sông”; Chủ tịch Xu Pha - Nu Vông đã từng nói: “Mối quan hệ hữu nghị anh em giữa Nhân dân hai nước Việt Nam - Lào cao hơn núi, dài hơn sông, rộng hơn biển cả, sáng hơn trăng rằm, thơm hơn đóa hoa nào thơm nhất”.

Phát biểu chúc mừng, Thiếu tướng Lê Hồng Nhân, Phó Tư lệnh Quân khu khẳng định: Việc Chính phủ, Bộ Quốc phòng nước CHDCND Lào tổ chức trao tặng Huân chương lao động hạng 3, Huy chương Hữu nghị và Bằng khen cho nguyên các thầy, cô giáo và cán bộ, chiến sĩ từng công tác tại Trường Văn hóa Xuân Thành - Viêng Xay thể hiện sự quan tâm, tình cảm đặc biệt, tình đoàn kết, hữu nghị vĩ đại Việt Nam - Lào. Đồng thời, đây cũng là niềm vinh dự, tự hào cho Nhân dân Việt Nam nói chung, tập thể giáo viên, cán bộ, chiến sĩ Trường Văn hóa Xuân Thành - Viêng Xay nói riêng. Trong giai đoạn mới của cách mạng, bối cảnh quốc tế và khu vực đang đặt ra những yêu cầu mới cao hơn. Việc tiếp tục củng cố, giữ gìn và phát triển mối quan hệ giữa hai nước lên tầm cao mới càng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng; là cơ sở để mỗi nước giữ vững ổn định chính trị, tập trung phát triển kinh tế, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt giữa Quân đội và Nhân dân hai nước, coi đây là nhiệm vụ chiến lược có ý nghĩa sống còn đối với sự nghiệp cách của mỗi nước.

Tại buổi lễ, thừa ủy quyền của Chính phủ, Bộ Quốc phòng Lào, Đại tá Vông Xay – In Thạ Khăm, Tùy viên Quốc phòng Lào tại Việt Nam; đồng chí Đại tá Phun Vơn Vông Khăm Xao, Chính ủy Trường Hạ sĩ quan Lục quân số 2- Viêng Xay trao tặng cho các cựu chiên gia, các thầy cô, cô giáo, cán bộ công nhân viên chức tại Trường Văn hóa Xuân Thành – Viêng Xay gồm: Huân chương Lao động Hạng 3 cho 40 đồng chí; Huân chương Hữu nghị Quân đội Nhân dân Lào cho 83 đồng chí; Bằng khen của Bộ Quốc phòng nước Cộng hòa dân chủ Nhân dân Lào cho 36 đồng chí; Bằng khen của Tổng cục chính trị Quân đội Nhân dân Lào cho 36 đồng chí; Kỷ niệm chương của trường Hạ sĩ Quan Lục quân số 2 Viêng Xay cho 552 đồng chí; Bằng khen của Trường Hạ sĩ quan số 2 Viêng Xay cho 114 đồng chí; Giấy chứng nhận thực hiện nhiệm vụ chuyên gia cho các đồng chí cán bộ Việt Nam đã từng công tác và phục vụ tại Trường Văn hóa Xuân Thành - Viêng Xay cho 452 đồng chí.

Tin, ảnh: HOÀNG TRUNG, QUỐC KHÁNH