Trong lịch sử của bất kỳ một đảng cách mạng chân chính nào, nền tảng tư tưởng luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng, là cơ sở để hình thành đường lối, cương lĩnh, chiến lược phát triển đất nước. Đối với Đảng Cộng sản Việt Nam, nền tảng tư tưởng ấy chính là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh - ánh sáng soi đường, kim chỉ nam cho mọi hành động cách mạng. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII (1991), Đảng đã khẳng định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động”[1]. Với niềm tin sắt son vào chân lý đó, Đảng đã lãnh đạo Nhân dân vượt qua muôn vàn thử thách, giành được những thắng lợi vẻ vang trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Đất nước ta đang bước vào kỷ nguyên phát triển mới - kỷ nguyên của công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng và chuyển đổi số mạnh mẽ. Nền tảng tư tưởng của Đảng tiếp tục chứng minh giá trị trường tồn và sức sống mạnh mẽ của mình. Không chỉ là lý luận dẫn đường, nền tảng tư tưởng ấy còn là trụ cột tinh thần vững chắc, đảm bảo cho Đảng vững vàng trước mọi thử thách, định hướng sự phát triển đúng đắn cho dân tộc Việt Nam trong thời đại mới.

Chủ nghĩa Mác - Lênin là hệ tư tưởng khoa học và cách mạng, ra đời từ thế kỷ XIX, trên cơ sở tổng kết tinh hoa trí tuệ nhân loại, phản ánh đúng đắn quy luật vận động, phát triển của xã hội loài người. Đây là hệ tư tưởng có tính khoa học, cách mạng và nhân văn sâu sắc, được C.Mác và Ph. Ăngghen sáng lập, hình thành nên thế giới quan, phương pháp luận mácxít.

Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; là tài sản tinh thần vô cùng to lớn của Đảng và dân tộc ta, mãi mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của Nhân dân ta giành thắng lợi. Cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ mang tính dẫn đường mà còn chứa đựng khả năng thích ứng linh hoạt với những điều kiện lịch sử, xã hội và dân tộc cụ thể. Chính điều đó làm nên giá trị trường tồn của nền tảng tư tưởng mà Đảng đã lựa chọn.

Lịch sử cách mạng Việt Nam đã chứng minh, không có nền tảng tư tưởng đúng đắn thì không có đường lối cách mạng đúng đắn. Và khi có được nền tảng ấy, cách mạng Việt Nam đã từ chỗ bế tắc, khủng hoảng, vươn tới những thắng lợi vĩ đại trong đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tất cả những mốc son vĩ đại ấy đều mang dấu ấn sâu đậm bởi sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam với nền tảng tư tưởng vững chắc là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Trên cơ sở tổng kết thực tiễn lịch sử lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011) khẳng định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động, lấy tập trung dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản”[2]. Đây là luận điểm đặc biệt quan trọng được khái quát từ thực tiễn phong phú, sinh động của cách mạng Việt Nam; chỉ ra nguồn gốc sâu xa mọi thắng lợi của cách mạng đều bắt nguồn từ sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam trên cơ sở soi đường, chỉ lối của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.

Từ thực tiễn phong phú của cách mạng Việt Nam, Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã rút ra những bài học kinh nghiệm lớn. Trong đó, khẳng định: “Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam”[3]. Đảng không có lợi ích nào khác ngoài việc phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân. Đảng phải nắm vững, vận dụng sáng tạo, góp phần phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, không ngừng làm giàu trí tuệ, nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức và năng lực tổ chức để đủ sức giải quyết các vấn đề do thực tiễn cách mạng đặt ra. Mọi chủ trương, đường lối của Đảng phải xuất phát từ thực tế, tôn trọng quy luật khách quan. Phải phòng và chống những nguy cơ lớn: Sai lầm về đường lối, bệnh quan liêu và sự thoái hóa, biến chất của cán bộ, đảng viên. Việc giữ vững và phát huy nền tảng tư tưởng của Đảng không chỉ là yêu cầu lý luận, mà còn là bài học lịch sử có tính quy luật trong sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong kỷ nguyên mới của dân tộc. 

Thực tiễn 40 năm đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng, lãnh đạo là minh chứng rõ nét nhất về sức sống bền bỉ và khả năng dẫn dắt thực tiễn của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Không máy móc, giáo điều, Đảng luôn kiên định lập trường tư tưởng nhưng vận dụng sáng tạo vào thực tiễn Việt Nam để đưa ra những quyết sách phát triển toàn diện và phù hợp với yêu cầu của thời đại. Đại hội XIII, Đảng tiếp tục khẳng định chủ nghĩa Mác - Lênin cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng. Đồng thời, nêu rõ quan điểm chỉ đạo quá trình đổi mới và phát triển ở Việt Nam: “Tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta là phải kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”[4]. Đây là một trong những vấn đề mang tính nguyên tắc, có ý nghĩa sống còn đối với chế độ ta, là nền tảng vững chắc của Đảng, không cho phép ngả nghiêng, dao động. Nhờ đó, Việt Nam đã đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng trong nhiều năm liên tiếp; đảm bảo ổn định chính trị, giữ vững độc lập, chủ quyền; thúc đẩy các lĩnh vực giáo dục, y tế, an sinh xã hội, chuyển đổi số, bảo vệ môi trường; tăng cường vị thế quốc tế, hội nhập sâu rộng và chủ động.

Trong bối cảnh thế giới đang diễn ra cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật, kinh tế số, kinh tế xanh,… thì sức sống nền tảng tư tưởng của Đảng tiếp tục được chứng minh bởi khả năng dẫn dắt, thích ứng và phát triển bền vững. Nền tảng tư tưởng của Đảng không hề bị “lỗi thời” như các thế lực thù địch rêu rao; mà ngược lại, đây là điểm tựa vững chắc để Đảng giải quyết những vấn đề mới nảy sinh, định hình hướng đi đúng đắn trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động hiện nay.

Tóm lại, thực tiễn cách mạng Việt Nam hơn 95 năm qua dưới sự lãnh đạo, dẫn dắt của Ðảng Cộng sản Việt Nam, nhất là trong gần 40 năm đất nước đổi mới, đã khẳng định và chứng minh giá trị, sức sống vĩ đại của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Cùng với đó, thực tiễn đổi mới, cải cách, mở cửa ở các nước xã hội chủ nghĩa hiện nay, những chuyển biến tích cực tại các nước tư bản chủ nghĩa và nỗ lực phát triển không ngừng của các đảng cộng sản và công nhân trên thế giới, cũng là những minh chứng cho giá trị trường tồn của chủ nghĩa Mác - Lênin trong thời đại ngày nay.