Đây không chỉ là sự khẳng định nhất quán về vị trí, vai trò của lực lượng vũ trang (LLVT) trong bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, mà còn cho thấy sự phát triển vượt bậc cả về tư duy chiến lược, cách làm sáng tạo và hiệu quả tổ chức thực hiện nhiệm vụ quốc phòng trong tình hình mới.

Đồng bộ hóa chiến lược, chủ động từ tầm nhìn

Trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực có nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường, các nguy cơ an ninh phi truyền thống gia tăng, nhất là trên không gian mạng, biển, đảo, biên giới; yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc đặt ra ngày càng cao. Quán triệt sâu sắc quan điểm "giữ nước từ khi nước chưa nguy", Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã chủ động tham mưu với Đảng, Nhà nước hoạch định, điều chỉnh chiến lược quốc phòng, chiến lược quân sự, xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc từ Trung ương đến địa phương.

Nhiều văn kiện chiến lược quan trọng đã được ban hành hoặc bổ sung, hoàn thiện như Chiến lược quốc phòng, Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, Nghị quyết về phát triển công nghiệp quốc phòng, Chiến lược biển, Chiến lược biên giới, Quy hoạch thế trận quốc phòng toàn dân gắn với quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội. Các chỉ thị, hướng dẫn về xây dựng khu vực phòng thủ, kết hợp chặt chẽ giữa phát triển và bảo vệ đất nước được triển khai đồng bộ, nhất quán từ Trung ương đến cơ sở, phát huy được vai trò nòng cốt của Quân đội và cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng.

Sự kết hợp giữa quốc phòng với an ninh; giữa quốc phòng, an ninh với đối ngoại tiếp tục được cụ thể hóa bằng các kế hoạch, chương trình hành động có chiều sâu. Thế trận quốc phòng toàn dân được triển khai đồng bộ với thế trận an ninh nhân dân và “thế trận lòng dân”, tạo thành hệ thống phòng thủ vững chắc trên toàn lãnh thổ, nhất là tại các địa bàn chiến lược, trọng yếu như biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa.

Thế trận quốc phòng toàn dân, từ ý Đảng đến lòng dân

Không chỉ dừng lại ở tầm nhìn chiến lược, điểm nổi bật trong lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng là cụ thể hóa quan điểm "trên dưới một lòng", bảo đảm mọi người dân, mọi địa phương đều tham gia và thụ hưởng thành quả của công cuộc xây dựng nền quốc phòng toàn dân. Tư duy quốc phòng toàn dân không còn là khẩu hiệu, mà đã trở thành hệ thống giải pháp thực tiễn, được thể chế hóa trong hệ thống pháp luật, cơ chế hoạt động, chính sách hỗ trợ và phân bổ nguồn lực.

Một trong những điểm nhấn là việc triển khai xây dựng và củng cố khu vực phòng thủ cấp xã, cấp tỉnh và thành phố được chỉ đạo sâu sát, có kiểm tra, sơ kết, tổng kết kịp thời. Các địa phương, cơ quan, đơn vị đều xây dựng đầy đủ hệ thống kế hoạch tác chiến khu vực phòng thủ, kế hoạch động viên quốc phòng, kế hoạch phòng thủ dân sự, bảo đảm phương án sẵn sàng xử trí mọi tình huống. Việc lồng ghép quy hoạch quốc phòng với quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội ngày càng bài bản, đồng bộ, góp phần định hình không gian phát triển bền vững, an toàn cho đất nước.

Đặc biệt, hoạt động diễn tập khu vực phòng thủ, phòng thủ dân sự, diễn tập tác chiến bảo vệ biển, đảo, biên giới quốc gia được triển khai rộng khắp, sáng tạo, sát thực tế, qua đó nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ huy, điều hành của cấp ủy, chính quyền các cấp, thực hiện hiệu quả cơ chế “Đảng lãnh đạo, nhà nước điều hành, cơ quan quân sự và công an làm tham mưu”. Quân đội đã phối hợp chặt chẽ với công an và các lực lượng chức năng tổ chức hiệu quả các hoạt động tuần tra, kiểm soát, bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội, nhất là tại các địa bàn có yếu tố nhạy cảm về chính trị, dân tộc, tôn giáo.

Thành công trong xử lý thiên tai, dịch bệnh, nhất là ứng phó với đại dịch Covid-19, tiếp tục khẳng định rõ vai trò "đội quân công tác" của Quân đội nhân dân Việt Nam trong lòng dân. Nhiều mô hình như “nhà văn hóa quốc phòng”, “trạm quân dân y kết hợp”, “lớp học tình thương”, “thầy thuốc quân hàm xanh”, “thầy giáo quân hàm xanh”, “con nuôi đồn biên phòng”... được duy trì hiệu quả, để lại dấu ấn đậm nét trong lòng Nhân dân cả nước.

Kết hợp quốc phòng-kinh tế-đối ngoại: Đột phá tư duy trong tổ chức thực hiện

Một trong những điểm mới đáng ghi nhận trong nhiệm kỳ qua là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo kết hợp chặt chẽ giữa quốc phòng với phát triển kinh tế-xã hội và mở rộng hợp tác quốc phòng quốc tế. Với tinh thần chủ động, thích ứng linh hoạt, Bộ Quốc phòng đã đẩy mạnh đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật ở vùng sâu, vùng xa, vừa phục vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, vừa phục vụ dân sinh, khai thác hiệu quả tiềm lực địa phương.

Chủ trương đưa dân ra định cư trên các đảo, khu vực biên giới, phát triển mô hình “làng quốc phòng”, “điểm dân cư liền kề”, “cụm dân cư an toàn làm chủ sẵn sàng chiến đấu”, phát triển vùng nguyên liệu gắn với doanh nghiệp quốc phòng... đã góp phần bảo đảm an sinh xã hội, củng cố “thế trận lòng dân”, giữ vững chủ quyền lãnh thổ quốc gia từ cơ sở. Hàng trăm dự án dân sinh, giao thông, thủy lợi, trường học, trạm xá được triển khai bởi các đơn vị Quân đội ở biên giới, hải đảo đã trở thành điểm tựa phát triển bền vững cho đồng bào.

Về đối ngoại quốc phòng, Quân đội đã chủ động hội nhập quốc tế trên nhiều cấp độ. Các hoạt động đối ngoại quốc phòng như giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới, đối thoại chính sách quốc phòng, tuần tra chung, diễn tập chung, tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc... được tổ chức bài bản, hiệu quả, góp phần xây dựng lòng tin chiến lược, nâng cao vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam.

Đặc biệt, cơ chế phối hợp giữa Quân đội với Công an và các lực lượng chức năng ngày càng được triển khai chặt chẽ, hiệu quả, vừa bảo đảm tính độc lập, chủ động trong mỗi lực lượng, vừa tăng cường sức mạnh tổng hợp, giúp xử lý tốt các tình huống phức tạp về quốc phòng, an ninh, không để bị động, bất ngờ.

Củng cố tiềm lực quốc phòng toàn dân, bảo đảm quốc phòng toàn diện

Trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, việc củng cố tiềm lực quốc phòng cả về chính trị, tinh thần, vật chất, kỹ thuật và lực lượng luôn được đặt ở vị trí trung tâm. Thời gian qua, cùng với việc kiện toàn tổ chức LLVT theo hướng tinh, gọn, mạnh, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã tích cực tham gia phát triển tiềm lực quốc phòng tại chỗ, đầu tư chiều sâu cho công nghiệp quốc phòng, đẩy mạnh ứng dụng khoa học-công nghệ hiện đại, nhất là công nghệ số, công nghệ lưỡng dụng vào các lĩnh vực huấn luyện, diễn tập, bảo đảm kỹ thuật, hậu cần.

Đồng thời, sự tham gia tích cực của nhân dân thông qua các phong trào thi đua yêu nước, các hoạt động “đền ơn đáp nghĩa”, các chương trình kết hợp quân-dân đã và đang trở thành nguồn lực to lớn, góp phần tạo nên thế trận vững chắc bảo vệ Tổ quốc từ gốc. Việc phát triển văn hóa quốc phòng, xây dựng tinh thần cảnh giác cách mạng, nâng cao chất lượng công tác dân vận, thông tin tuyên truyền cũng là những thành tố không thể tách rời trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh trong thời kỳ mới.

Tạo thế và lực mới cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới

Cần nhấn mạnh rằng, việc phát huy vai trò của Quân đội trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân không tách rời nhiệm vụ xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Đây là điều kiện quyết định để Quân đội đủ sức làm nòng cốt trong triển khai các chiến lược quốc phòng, củng cố “thế trận lòng dân” và huy động toàn dân tham gia sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, các cấp ủy, chỉ huy trong Quân đội đã chú trọng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của lực lượng thường trực, dự bị động viên, dân quân tự vệ. Công tác giáo dục kiến thức quốc phòng, an ninh toàn dân được đổi mới cả về nội dung, phương pháp, mở rộng đối tượng, tạo sự lan tỏa về nhận thức trong cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Qua đó, ý thức bảo vệ Tổ quốc, tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc được bồi đắp bền vững trong mọi tầng lớp Nhân dân.

Từ thực tiễn nhiệm kỳ qua, có thể khẳng định: Xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh là kết quả của quá trình lãnh đạo sáng tạo, bài bản, đồng bộ của Đảng, Nhà nước mà trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Trên nền tảng đó, việc tiếp tục nâng cao chất lượng tham mưu chiến lược, hoàn thiện cơ chế phối hợp, huy động hiệu quả nguồn lực xã hội sẽ là những trụ cột bảo đảm vững chắc cho quốc phòng Việt Nam trong thời kỳ mới, vì mục tiêu giữ vững hòa bình, ổn định và phát triển bền vững đất nước.

Nguồn: Báo QĐND