Ngay từ những ngày đầu thành lập, tuy lực lượng còn non trẻ, vũ khí trang bị thô sơ, nhưng Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân đã mưu trí, táo bạo, bất ngờ, làm nên chiến thắng Phai Khắt, Nà Ngần, mở đầu cho truyền thống “bách chiến, bách thắng” của Quân đội nhân dân Việt Nam. Chưa đầy một năm sau, Quân đội ta tiếp tục cùng toàn dân nhất tề đứng lên khởi nghĩa, làm nên cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 vĩ đại, giành độc lập dân tộc, tạo tiền đề cho sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, thực hiện đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng, Quân đội ta vừa chiến đấu, vừa xây dựng lực lượng, tổ chức nhiều chiến dịch, với quy mô ngày càng lớn, cùng toàn dân đánh bại chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” và âm mưu bình định, phản công của thực dân Pháp, giữ vững và phát huy quyền chủ động chiến lược của ta, từng bước làm thay đổi cục diện chiến trường, làm nên thắng lợi trong các chiến dịch: Việt Bắc - Thu Đông (năm 1947), Biên Giới (năm 1950), Hòa Bình ( năm 1951), Tây Bắc (năm 1952), Thượng Lào (năm 1953),... tạo bước ngoặt để giành thắng lợi quyết định trong cuộc tiến công chiến lược Đông Xuân 1953 - 1954, mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, ở miền Bắc, Quân đội ta đã tham gia cùng nhân dân xây dựng chủ nghĩa xã hội; đồng thời, đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của đế quốc Mỹ, với chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” tháng 12/1972, bảo vệ vững chắc “hậu phương lớn” miền Bắc, chi viện kịp thời cho “tiền tuyến lớn” miền Nam. Trên chiến trường miền Nam, Quân đội ta đã phát huy vai trò nòng cốt trong đấu tranh quân sự, kết hợp chặt chẽ đấu tranh quân sự với đấu tranh chính trị và đấu tranh trên mặt trận ngoại giao; thực hiện tốt phương thức tác chiến của các binh đoàn chủ lực kết hợp với chiến tranh nhân dân địa phương; đánh địch bằng ba mũi giáp công, trên cả ba vùng chiến lược, cùng với nhân dân tạo nên sức mạnh tổng hợp, làm phá sản các chiến lược: “Chiến tranh đặc biệt”, “Chiến tranh cục bộ”, “Việt Nam hóa chiến tranh”của Mỹ - ngụy; lần lượt giành thắng lợi trên các mặt trận, từ Tây Nguyên, Huế - Đà Nẵng, các tỉnh Duyên hải miền Trung, tiến về giải phóng Sài Gòn - Gia Định và kết thúc hoàn toàn cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước bằng cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Đồng thời hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quốc tế cao cả, giúp nước bạn Lào và Campuchia.

Ngay sau ngày đất nước thống nhất, dân tộc ta lại phải bước vào cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc. Thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng và đáp lại Lời kêu gọi của Mặt trận Dân tộc đoàn kết cứu nước Cam-pu-chia, Quân và dân ta đã tham gia chiến đấu, đánh bại cuộc tấn công xâm lược ở biên giới Tây Nam Tổ quốc, cùng với quân, dân Cam-pu-chia chiến thắng chế độ diệt chủng, hồi sinh đất nước Chùa Tháp, hoàn thành nghĩa vụ quốc tế cao cả. Phát huy sức mạnh đoàn kết dân tộc, Quân đội ta tiếp tục cùng với nhân dân cả nước đánh bại cuộc chiến tranh xâm lược của thế lực nước ngoài ở biên giới phía Bắc, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ của Tổ quốc.

Bước vào thời kỳ đổi mới, hội nhập và phát triển, Quân đội ta tập trung xây dựng theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, lấy xây dựng về chính trị làm cơ sở; không ngừng nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, đẩy mạnh đối ngoại quốc phòng, tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, thực hiện tốt chức năng đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất; thực sự là lực lượng nòng cốt cho toàn dân bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, luôn gắn bó mật thiết với nhân dân, đồng hành cùng nhân dân trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn, phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội,... góp phần xây dựng “Thế trận lòng dân” vững chắc.

Trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, dưới sự lãnh đạo, giáo dục, rèn luyện của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam luôn tỏ rõ bản lĩnh vững vàng, kiên định mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; dựa vào nhân dân, sát cánh cùng với nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp, lập nhiều chiến công, thành tích xuất sắc trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc và làm tròn nghĩa vụ quốc tế vẻ vang; xứng đáng với lời khen ngợi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”, làm sáng ngời hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”, xứng danh là Quân đội anh hùng của dân tộc Việt Nam anh hùng.

Cùng với sự ra đời của Quân đội Nhân dân Việt Nam, ngày 15/10/1945, Chiến khu 4 (tiền thân của Quân khu 4) được thành lập. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, trực tiếp là Xứ ủy Trung Kỳ, Chiến khu đã tổ chức các đoàn quân Nam tiến tham gia chiến đấu và lập công xuất sắc ở Nam Trung Bộ, Tây Nguyên; tổ chức xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang ba thứ quân, phân chia các vùng kháng chiến, thành lập mặt trận Bình Trị Thiên - Trung Lào tham gia tác chiến hướng Đường số 9, miền Trung Đông Dương... Quân và dân Khu 4 đã phối hợp với chiến trường chính Bắc Bộ mở chiến dịch Lê Lai, Phan Đình Phùng; phối hợp với Bạn mở chiến dịch Trung Lào, tham gia chiến đấu trên chiến trường Hạ Lào, Đông Bắc Campuchia. Trong đó, tổ chức nhiều trận đánh ở quy mô lớn, ngăn chặn, tiêu hao, tiêu diệt quân địch, bảo vệ hậu phương, tiến hành “tiễu phỉ, trừ gian” và cung cấp sức người, sức của, góp phần đập tan tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, chấm dứt thời kỳ xâm lược của thực dân Pháp đối với Việt Nam.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Khu 4 là tuyến đầu chống Mỹ của miền Bắc xã hội chủ nghĩa, là hậu phương trực tiếp của tiền tuyến lớn miền Nam, cùng một lúc thực hiện 4 nhiệm vụ trên 3 chiến trường.. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Quân khu đã mở và tham gia chiến đấu giành thắng lợi trên các mặt trận: Trị Thiên, Đường 9; cùng quân, dân cả nước đánh bại các chiến lược chiến tranh phá hoại của Mỹ, nhất là chiến tranh phá hoại bằng không quân và phòng thủ bảo vệ Thành cổ Quảng Trị; từng bước phát triển tiến công giải phóng Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, góp phần đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam, thống nhất đất bước và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quốc tế cao cả với nước bạn Lào.

Đất nước thống nhất, lực lượng vũ trang Quân khu tiếp tục thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng, bảo vệ Tổ quốc; tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam, phía Bắc Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế . Đồng thời, chú trọng củng cố hậu phương, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận chiến tranh nhân dân, nâng cao khả năng phòng thủ, xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh toàn diện, có sức chiến đấu cao, xử lý kịp thời, hiệu quả các tình huống, bảo vệ vững chắc địa bàn, luôn là lực lượng nòng cốt, đi đầu trong giúp nhân dân phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh… thực hiện thắng lợi nhiệm vụ “Chiến đấu trong thời bình”; chủ động, kiên quyết làm thất bại chiến lược “diễn biến hoà bình”, âm mưu gây bạo loạn của các thế lực thù địch; thực hiện tốt nhiệm vụ quốc tế cao cả giúp nước Bạn Lào.

Phát huy truyền thống 80 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của Quân đội Nhân dân Việt Nam anh hùng, để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong giai đoạn mới mới, trước hết, cần tập trung xây dựng lực lượng vũ trang Quân khu vững mạnh về chính trị. Đây là nội dung cơ bản, có tính nguyên tắc, quyết định bản chất và là cơ sở, nền tảng để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của Quân đội ta. 80 năm qua, nhiệm vụ xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị luôn được đặt lên hàng đầu, bảo đảm bất luận trong điều kiện, hoàn cảnh nào, Quân đội cũng luôn là lực lượng chiến đấu, lực lượng chính trị trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân.

Xây dựng lực lượng vũ trang Quân khu vững mạnh về chính trị, đòi hỏi phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng; nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị; phát huy đầy đủ vai trò của đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chủ trì, cả về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và trình độ, năng lực, phương pháp, tác phong công tác. Tập trung xây dựng Đảng bộ Quân khu vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ, Trước mắt, tập trung làm tốt công tác chuẩn bị và tổ chức thành công Đại hội đảng các cấp tiến tới Đại hội XIV của Đảng, tạo sự đoàn kết, thống nhất cao trong Đảng bộ và lực lượng vũ trang Quân khu. Đồng thời luôn chủ động nhận diện, đấu tranh phòng, chống, làm thất bại âm mưu “phi chính trị hóa” Quân đội của các thế lực thù địch, phản động.

Cùng với đó phải không ngừng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, phát huy vai trò nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, khu vực phòng thủ vững chắc của lực lượng vũ trang Quân khu. Chú trọng đổi mới nội dung, hình thức tổ chức và phương pháp huấn luyện, diễn tập sát thực tế chiến đấu, địa bàn hoạt động, đối tượng tác chiến và tổ chức biên chế, trang bị, yêu cầu tác chiến trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao. Đẩy mạnh xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”, duy trì chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội; cải cách hành chính, chuyển đổi số; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hậu cần, kỹ thuật, đảm bảo cho lực lượng Quân khu thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ.

Tăng cường phối hợp với các địa phương, các lực lượng, triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp phù hợp với tình hình thực tiễn và đặc điểm của từng địa bàn, khu vực, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, nền an ninh nhân dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, “thế trận lòng dân”; khu vực phòng thủ vững chắc. Nâng cao chất lượng công tác giáo dục, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh cho đội ngũ cán bộ các cấp và phổ biến kiến thức quốc phòng và an ninh cho nhân dân, nhằm nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm của toàn dân đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, dựa vào nhân dân, đoàn kết gắn bó mật thiết với nhân dân là quy luật phát triển, cội nguồn sức mạnh chiến đấu và chiến thắng của Quân đội ta, vì thế dù trong bất luận hoàn cảnh nào lực lương vũ trang Quân khu phải luôn phấn đấu hoàn thành tốt chức năng “đội quân công tác”, “đội quân lao động sản xuất”. Không ngừng  nâng cao hiệu quả công tác dân vận, chính sách hậu phương Quân đội, “đền ơn đáp nghĩa”, chăm sóc gia đình thương binh, liệt sĩ, người có công; đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tham gia xây dựng nông thôn mới, xóa đói giảm nghèo, bảo đảm an sinh xã hội, củng cố cơ sở chính trị vững mạnh, nhất là ở các địa bàn trọng điểm, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo, vùng căn cứ cách mạng. Trước những diễn biến phức tạp của tình hình biến đổi khí hậu toàn cầu, ảnh hưởng nặng nề của mưa bão, lũ lụt, cháy nổ, cháy rừng, dịch bệnh, sự cố môi trường,… Lực lượng vũ trang Quân khu phải luôn là lực lượng nòng cốt, xung kích giúp nhân dân phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ, cứu nạn.

Kỷ niệm 80 năm thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22/12/1944 – 22/12/2024); 35 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân (22/12/1989 – 22/12/2024) là một sự kiện chính trị quan trọng của đất nước, Quân đội, Quân khu, là dịp để cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang Quân khu nhìn lại chặng đường lịch sử hào hùng, vẻ vang, tự hào về truyền thống “Quyết chiến, quyết thắng” của Quân đội Nhân dân Việt Nam anh hùng. Phát huy truyền thống đó, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang Quân khu nguyện đoàn kết một lòng, nỗ lực phấn đấu, xây dựng lực lượng vũ trang Quân khu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao; góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đưa đất nước ta vững bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam anh hùng.

Trung tướng HÀ THỌ BÌNH, Tư lệnh Quân khu 4