Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, mặc dù điều kiện chiến tranh ác liệt, nhưng Quân đội ta luôn nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, tích cực tăng gia, sản xuất cải thiện đời sống bộ đội; tham gia sản xuất xây dựng hậu phương lớn, xây dựng căn cứ hậu cần trên các vùng chiến lược, thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng “vừa kháng chiến, vừa kiến quốc”, “xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh giải phóng dân tộc ở miền Nam”. Sau khi đất nước thống nhất và bước vào thời kỳ đổi mới, Quân đội là lực lượng xung kích, nòng cốt, tham gia đắc lực vào hàn gắn vết thương chiến tranh, phát triển kinh tế - xã hội. 

Với vị trí địa lý đặc biệt quan trọng, trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, địa bàn Quân khu 4 vừa là tuyến đầu chống giặc, vừa là hậu phương vững chắc, chi viện sức người, sức của lớn nhất cho các chiến trường đánh thắng kẻ thù xâm lược. Cán bộ, chiến sĩ Quân khu 4 vừa huấn luyện, chiến đấu giỏi vừa cùng nhân dân hăng say lao động, sản xuất, góp phần quan trọng trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Ngay từ đầu năm 1958, chấp hành mệnh lệnh của Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu đã thực hiện chuyển 10.000 quân thường trực sang xây dựng các công, nông trường, xí nghiệp, nhà máy, công trình thủy nông ở Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Vĩnh Linh… đó là cơ sở ban đầu xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế trên địa bàn Quân khu.

Đất nước thống nhất, cùng với toàn Đảng, toàn quân, toàn dân, cán bộ, chiến sĩ Quân khu 4 tập trung hàn gắn vết thương chiến tranh, dựng xây đất nước giàu mạnh. Thể hiện rõ nhất là vào ngày 3/8/1975, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 315/TTg giao cho quân đội thực hiện một số nhiệm vụ xây dựng kinh tế. Quân khu 4 được giao tham gia làm các công trình đường sắt Thống Nhất đoạn Minh Cầm - Tiên An; làm đường giao thông giúp bạn Lào trên các tuyến quốc lộ 7, 8, 9; trồng rừng, khai thác, kinh doanh tổng hợp về lâm nghiệp ở Nam Long Đại (Quảng Bình) và ở miền Tây Nghệ An. Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Quân khu ủy ra Nghị quyết xác định: “Đây là một nhiệm vụ có ý nghĩa rất quan trọng và cấp bách cả về chính trị, quốc phòng, kinh tế, cả trước mắt và lâu dài đối với công cuộc bảo vệ và xây dựng Tổ quốc, cũng như đối với Quân khu”. Thực hiện chủ trương đó, các đơn vị trong Quân khu đã huy động hàng ngàn lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia xây dựng công trình đường sắt Thống Nhất đoạn Minh Cầm - Tiên An. Trong điều kiện lao động gian khổ, cán bộ, chiến sĩ Quân khu đã nêu cao tinh thần “Lao động bốn mùa, thi công mọi thời tiết”; “Làm ngày chưa đủ, tranh thủ làm đêm”, “Ngày không giờ, tuần không thứ”, luôn hoàn thành vượt mức kế hoạch đề ra.

Trong những năm đất nước rơi vào khủng hoảng kinh tế, lạm phát tăng cao, đời sống hết sức khó khăn, cán bộ, chiến sĩ Quân khu đã thực hiện tốt các phong trào “Làm ra để ăn, xây lên để ở, trồng cây thuốc để chữa bệnh”; “Người người tăng gia, nơi nơi làm hàng xuất khẩu”… trong lao động sản xuất, làm kinh tế mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần giảm bớt gánh nặng ngân sách Nhà nước, đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội đủ sức hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Trong thời kỳ đất nước đổi mới, thực hiện Nghị quyết của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, trọng tâm là Nghị quyết 71/ĐUQSTW, ngày 25/4/2002 “Về nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế của Quân đội trong thời kỳ mới - tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Quân đội”; Nghị quyết 520-NQ/QUTW, ngày 25/9/2012 về “Lãnh đạo nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp quốc phòng của Quân đội đến năm 2020”, Nghị quyết 425-NQ/QUTW, ngày 18/5/2017 của Quân ủy Trung ương “Về sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo”... Nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế của Quân khu được lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ và có bước phát triển toàn diện, đạt kết quả quan trọng cả về kinh tế - xã hội và Quốc phòng - An ninh.

Nổi bật là, các đoàn Kinh tế - Quốc phòng (KT - QP) đã cùng các địa phương tham gia có hiệu quả vào các dự án KT - XH, xây dựng các khu KT - QP trên tuyến biên giới phía Tây các tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, góp phần nâng cao đời sống, vật chất, tinh thần của nhân dân và củng cố tiềm lực Quốc phòng - An ninh tại các địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới;  Bộ chỉ huy quân sự (BCHQS) các tỉnh thực hiện tốt vai trò tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc kết hợp phát triển KT - XH với tăng cường QP - AN ở từng địa phương đã từng bước đi vào chiều sâu, thực chất, nhất là phát triển kinh tế biển gắn với xây dựng dân quân biển,  xây dựng cơ sở hạ tầng, các công trình, dự án phát triển KT - XH; tạo được sự liên kết giữa các vùng, miền, đặc biệt là một số dự án trọng điểm như: Đầm phá, ven biển, khu công nghiệp và một số dự án ở vùng cao biên giới; cơ quan, đơn vị tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới, xóa đói giảm nghèo; các Doanh nghiệp của Quân khu được củng cố, sắp xếp, đổi mới và phát triển; sản xuất, kinh doanh có hiệu quả; thực hiện tốt nhiệm vụ sản xuất kinh doanh gắn với nhiệm vụ quân sự, quốc phòng. 

Thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ hợp tác với bạn Lào xây dựng bản, cụm bản, phát triển kinh tế, góp phần xây dựng tuyến biên giới Việt Nam - Lào ổn định và phát triển; các đơn vị huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu luôn phát huy tốt tinh thần tự lực, tự cường đẩy mạnh tăng gia sản xuất. Các bệnh viện, nhà trường, trạm, kho, xưởng, nhà khách… vừa tận dụng khả năng tổ chức một số hoạt động dịch vụ theo quy định, góp phần tạo nguồn thu, cải thiện đời sống bộ đội, người lao động và đóng góp một phần ngân sách cho Quân khu. Thực tiễn và những kết quả đạt được trong hoạt động sản xuất, xây dựng kinh tế của Quân khu đã khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước trong việc huy động Quân đội tham gia lao động sản xuất, xây dựng phát triển kinh tế.

Trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế cần tăng cường vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, tập trung tạo sự chuyển biến sâu sắc về nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chỉ huy, cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu về thực hiện nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp quốc phòng của Quân khu. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ nhận thức sâu sắc hơn nữa ý nghĩa, tầm quan trọng và yêu cầu của nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế trong giai đoạn hiện nay, thấy rõ vai trò nòng cốt của Quân đội trong việc tham gia xóa đói, giảm nghèo, xây dựng và phát triển KT - XH, củng cố QP - AN trên các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. 

  Cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu phải thống nhất nhận thức: Tham gia sản xuất, xây dựng kinh tế là một chức năng cơ bản, nhiệm vụ chính trị quan trọng, có ý nghĩa chiến lược lâu dài, thể hiện bản chất cách mạng, truyền thống tốt đẹp của Quân đội nhân dân Việt Nam. Trên cơ sở đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo quán triệt và thực hiện nghiêm đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy định của Quân đội, Quân khu trong hoạt động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng, nhất là Nghị quyết Trung ương V (Khóa XII) về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Nhà nước; Nghị quyết 425-NQ/QUTW của Quân ủy Trung ương “Về sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo”; Nghị quyết 226-NQ/ĐU ngày 16/5/2013 của Đảng ủy Quân khu về “Lãnh đạo nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp quốc phòng của Quân khu đến năm 2020”.        Tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng của Quân khu, góp phần tham gia xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân; xây dựng củng cố thế trận QP - AN trên địa bàn Quân khu ngày càng vững mạnh, hình thành thế trận quốc phòng toàn dân bảo vệ vững chắc chủ quyền Tổ quốc trên địa bàn chiến lược, biên giới. Tạo nên nguồn thu tài chính, đóng góp cho ngân sách Nhà nước, bổ sung ngân sách Quốc phòng, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của bộ đội; góp phần nâng cao chất lượng huấn luyện, khả năng SSCĐ của LLVT Quân khu.  

 Để thực hiện tốt mục tiêu trên, cần tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động của các đoàn KT - QP, tăng cường phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền các địa phương, phát huy tốt vai trò nòng cốt trong tham gia xây dựng và phát triển KT - XH, củng cố QP - AN trên các địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới; tham gia toàn diện, có hiệu quả vào các chương trình mục tiêu quốc gia xóa đói, giảm nghèo; xây dựng nông thôn mới; xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân ngày càng vững chắc... Làm cho các khu KT - QP trên địa bàn Quân khu thực sự là những điểm sáng về kinh tế - văn hóa - xã hội và QP - AN. 
  Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện Nghị quyết 425 của Quân ủy Trung ương “Về sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo” bằng các giải pháp đồng bộ, quyết liệt và quyết tâm chính trị cao, đảm bảo đạt mục tiêu, yêu cầu đã đề ra. Theo đó, Tổng công ty Hợp tác kinh tế phải sắp xếp, đổi mới và phát triển doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, bảo đảm thu nhập, việc làm cho người lao động; tăng cường hiệu quả của các hoạt động kinh tế đối ngoại, xúc tiến thương mại và đầu tư với nước bạn Lào, góp phần đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế theo chủ trương của Đảng, Nhà nước. 

  Các đơn vị thường trực, các bệnh viện, nhà trường, trạm, kho, xưởng, nhà khách.... chủ động phát huy nội lực, thực hiện tốt hơn nữa công tác tăng gia sản xuất và hoạt động dịch vụ gắn với ngành nghề chuyên môn. Qua đó, vừa tham gia phát triển KT - XH vừa tạo nguồn thu tài chính, góp phần cải thiện đời sống bộ đội. Cơ quan quân sự các cấp thực hiện tốt việc tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc kết hợp phát triển kinh tế xã hội gắn với củng cố QP - AN. Trong đó chú trọng tham mưu xây dựng lực lượng dân quân biển vững mạnh, hoạt động hiệu quả, góp phần cùng nhân dân phát triển kinh tế biển; nâng cao hiệu quả hoạt động tăng gia sản xuất gắn với xây dựng căn cứ hậu cần trong khu vực phòng thủ tỉnh, huyện. Đồng thời không ngừng nâng cao chất lượng của cơ quan tham mưu, quản lý nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng, gắn với xây dựng nguồn nhân lực, thu hút, giữ gìn đội ngũ lao động giỏi, phục vụ tốt nhiệm vụ QP - AN. 
  Quán triệt sâu sắc chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước, đồng thời nhận thức đúng chức năng, nhiệm vụ và phát huy truyền thống cũng như những kinh nghiệm, kết quả đạt được, cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu tiếp tục phấn đấu thực hiện tốt nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng kinh tế, xứng đáng là “đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất” trong thời kỳ mới.

                                                                                                 Trung tướng Nguyễn Tân Cương
Ủy viên Trung ương Đảng, Tư lệnh Quân khu