Cách đây 65 năm, ngày 01/7/1955, tại xã Triêu Dương, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hoá, Sư đoàn 324 được thành lập trên cơ sở tiền thân là các Trung đoàn chủ lực 803, 90, 93 của Liên Khu 5 tập kết ra Bắc.

Sau khi thành lập, thực hiện lời dạy của Bác Hồ "Phải xây dựng hậu phương Miền Bắc vững mạnh, làm hậu thuẫn cho cuộc đấu tranh thống nhất nước nhà", cán bộ, chiến sĩ toàn Sư đoàn đã nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, khắc phục mọi khó khăn, sát cánh cùng quân và dân miền Bắc vừa xây dựng, bảo vệ thành quả cách mạng, vừa chuẩn bị lực lượng để vào Nam chiến đấu.

Tháng 3/1962, trước yêu cầu nhiệm vụ mới, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã vượt dãy Trường Sơn sang nước bạn Lào anh em phối hợp cùng với Lực lượng vũ trang nước bạn giữ vững và mở rộng vùng giải phóng tại Cánh Đồng Chum, Xiêng Khoảng buộc Đế quốc Mỹ phải ký hiệp định Giơnevơ về Lào.

Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, tháng 9/1962 Sư đoàn được lệnh trở về Tổ quốc đóng quân trên địa bàn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An và nhanh chóng ổn định tổ chức biên chế, bước vào xây dựng, huấn luyện và sẵn sàng nhận nhiệm vụ mới.    

Sau sự kiện vịnh Bắc Bộ, tháng 8/1964, đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh, dùng không quân và hải quân leo thang đánh phá miền Bắc, các trận địa pháo phòng không của Sư đoàn đã hòa chung lưới lửa cùng với quân và dân Nghệ An đánh 125 trận, bắn rơi 47 máy bay của giặc Mỹ bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng trên quê hương Xô Viết anh hùng.

Ngày 27/5/1966, với khí thế "Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước","Tất cả vì miền Nam ruột thịt, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược" toàn Sư đoàn đã lên đường vượt sông Bến Hải vào Nam chiến đấu. Từ trận đầu đánh Mỹ đến chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, ròng rã 10 năm anh dũng kiên cường, liên tục bám trụ, gắn bó máu thịt với đồng bào, đồng chí miền Nam. Cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã vượt qua bao khó khăn, thử thách, làm nên nhiều chiến thắng và chiến công oanh liệt, tiêu biểu, như chiến dịch A Bia, Coóc Bai, Cao điểm 935 (1970), Đường 9 Nam Lào (1971), chiến dịch giải phóng Quảng Trị (1972), Động Tranh, Mỏ Tàu, Đắc Pét, Thượng Đức (1974) và Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân (1975), Sư đoàn đã góp phần cùng quân và dân cả nước "Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào", giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Với những chiến công trong chiến đấu, ngày 15/01/1976, Sư đoàn vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân lần thứ Nhất.

Đất nước hòa bình, thống nhất, cả nước đi lên CNXH, nhưng cách mạng Lào đang gặp muôn vàn khó khăn, thử thách; khắc sâu Lời dạy của Bác Hồ "Giúp bạn là tự giúp mình”, tháng 10/1977, lần thứ hai cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn lại vượt dãy Trường Sơn, kề vai sát cánh chiến đấu, giúp đỡ Nhân dân nước bạn Lào anh em.

Trong 10 năm làm nhiệm vụ quốc tế cao cả; cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã góp phần củng cố, tăng cường tình đoàn kết gắn bó keo sơn và đặc biệt thủy chung, trong sáng giữa Đảng, Quân đội và nhân dân 2 nước Việt - Lào anh em, được Đảng, Nhà nước Lào tặng nhiều phần thưởng cao quý và ngày 25/01/1983, Sư đoàn vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân lần thứ hai.

Năm 1987, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn hành quân trở về Tổ quốc làm nhiệm vụ huấn luyện, SSCĐ và từ tháng 6/1997 được khôi phục thành Sư đoàn đủ quân làm nhiệm vụ huấn luyện, thường trực SSCĐ, cơ động của Quân khu và Bộ.

Tuy còn gặp nhiều khó khăn, song ở đâu và lúc nào cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn cũng luôn tự hào, không ngừng phát huy bản chất, truyền thống tốt đẹp của Quân đội, Quân khu, truyền thống của Sư đoàn 2 lần Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong thời kỳ mới, mãi mãi xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng và của Nhân dân.

65 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành, toàn Sư đoàn đã có 11.099 anh hùng, liệt sỹ và các thương binh, bệnh binh đã không tiếc máu xương và tuổi thanh xuân của mình dâng hiến cho độc lập, tự do của Tổ quốc, cho hạnh phúc của Nhân dân và tinh thần quốc tế cao cả. Bằng mồ hôi, xương máu của lớp lớp thế hệ cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã xây đắp nên truyền thống "Trung dũng kiên cường, liên tục tiến công, đoàn kết chiến thắng"; đó không chỉ là kết tinh của lịch sử mà còn là giá trị tinh thần cho hôm nay và mai sau.

Với những chiến công trong chiến đấu và thành tích lập được trong xây dựng, phát triển, trải qua chặng đường vẻ vang 65 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành, Sư đoàn đã được Đảng, Nhà nước 2 lần tuyên dương đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân; tặng thưởng huân chương Hồ Chí Minh; Đảng, Nhà nước Lào tặng nhiều phần thưởng cao quý; có 3 Trung đoàn, 6 Tiểu đoàn, 4 Đại đội, 2 đội cơ sở và 12 cá nhân được tuyên dương Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân, trong đó Sư đoàn, Trung đoàn 335 và Tiểu đoàn 7 - Trung đoàn 3 được tuyên dương lần thứ 2; cùng nhiều phần thưởng cao quý khác của Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu và cấp ủy, chính quyền các địa phương... trao tặng.

Tin, ảnh: ĐỨC CƯƠNG