Tháng 7 năm 1947, Bộ Tổng Tham mưu ra quyết định thành lập 5 Trung đội Pháo binh độc lập thuộc chiến Khu 4 (Tiền thân là mặt trận Bình - Trị - Thiên, Quân khu 4 ngày nay) gồm Trung đội Sơn pháo 75mm, Cối 80mm, Cối 81mm và ĐKZ. Mặc dù mới ra đời nhưng các đơn vị Pháo binh độc lập thuộc chiến Khu 4 đã tham gia chiến đấu và chiến đấu thắng lợi, tiêu diệt Trung đoàn quân Viễn chinh Pháp đổ bộ từ biển lên Lăng Cô, Tư Hiền (Thừa Thiên Huế) vào tháng 01 năm 1947. Lực lượng Pháo binh đã bắn chìm nhiều tàu chiến, xe Thiết giáp của địch, chi viện kịp thời cho bộ binh đánh bại các cánh quân địch ở Huế và Quảng Trị.

Sau những chiến thắng vang dội trên các mặt trận, vai trò hỏa lực pháo binh Chiến khu 4 tiếp tục được khẳng định. Ngày 17/5/1950 Tiểu đoàn PB 888 thuộc Mặt trận Bình - Trị - Thiên được thành lập, đây là một trong những Tiểu đoàn Pháo binh đầu tiên của Quân đội ta. Cùng với các lực lượng vũ trang, Pháo binh chiến Khu 4 đã chi viện hỏa lực kịp thời cho các lực lượng tiến công địch trong các trận đánh: Huế, Quảng Trị và các chiến dịch Thượng Lào, Trung Lào. Tháng 01/1954 Tiểu đoàn Pháo binh 888 được chiến Khu  4 tặng cờ đơn vị khá nhất. Tiểu đoàn 888 cũng là lực lượng nòng cốt để xây dựng lực lượng cho Sư đoàn 351, 308, Trung đoàn Pháo binh 84 và Pháo binh Quân khu 4 sau này.

Sau cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi, mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử năm 1954, Pháo binh Quân khu không ngừng phát triển. Từ các Khẩu đội, Trung đội và 1 Tiểu đoàn, lực lượng pháo binh Quân khu đã có Trung đoàn pháo binh trực thuộc Quân khu, Pháo binh trực thuộc các Sư đoàn bộ binh và Bộ Chỉ huy Quân sự các tỉnh. Pháo chủ lực và địa phương được tổ chức xây dựng và huấn luyện đáp ứng với yêu cầu sẵn sàng chiến đấu chi viện cho chiến trường miền Nam và làm nhiệm vụ Quốc tế trên đất bạn Lào. Cán bộ, chiến sỹ pháo binh với “Vai trần, chân đất” khắc phục khó khăn, giữ vững ý chí, tìm tòi vận dụng các cách đánh sáng tạo như đưa pháo vào gần, cơ động pháo trên nhiều trận địa, nghi binh đánh lừa địch, bảo đảm theo nguyên tắc “hỏa khí phân tán, hỏa lực tập trung”, bắn được hầu hết các mục tiêu ở nhiều cư ly khác nhau, hình thành thế vây hãm địch ngay từ đầu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chiến đấu, nhiều tập thể, cá nhân được tặng thưởng Huân chương cao quý của Đảng, Nhà nước.

 Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, lực lượng Pháo binh Quân khu 4 đã trực tiếp tham gia chiến đấu trên các chiến trường và lập nên nhiều chiến công vang dội với 155 trận đánh lớn nhỏ, tiêu diệt 5.480 tên địch, phá hủy 13 Sở chỉ huy, 94 máy bay, 87 khẩu pháo, 165 xe vận tải quân sự, phá hủy 4 kho xăng dầu, kho đạn ở sân bay Đà Nẵng, bắn cháy, bắn chìm 9 tàu chiến, tàu khu trục, thu giữ hàng trăm phương tiện vũ khí của địch. Điển hình như trận chiến đấu ở Quảng Đà ngày 27/2/1967 hỏa lực Pháo binh Quân khu 4 đã chi viện kịp thời làm sân bay Đà Nẵng ngừng hoạt động 7 ngày. Ngày 7/3/1967 Trung đoàn Pháo binh 84 được Bộ Tư lệnh mặt trận B5 giao nhiệm vụ tập kích vào cứ điểm 241 Tân Lâm của Trung đoàn Thủy Quân lục chiến Mỹ, tiêu diệt hàng trăm tên địch, phá hủy 2 máy bay trực thăng, 5 xe tăng, 30 xe cơ giới, 20 khẩu pháo các loại; Tham gia các trận đánh lớn trong Cuộc tổng tiến công nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968; các trận đánh Chiến trường nước bạn Lào 1969 -1971; Chiến trường Trị Thiên Huế 1972 -1975. Đặc biệt 12 giờ trưa ngày 23/3/1975 trên hướng tiến công của Sư 324, 325 hỏa lực Pháo binh Quân khu 4 đã bắn cấp tập vào Sân bay Phú Bài, Tân Lộc, Sở Chỉ huy Quân đoàn Ngụy ở Mang cá và cảng Tân Mỹ nơi cửa biển Thuận An (Thừa Thiên Huế) chặn đường tháo chạy của địch bằng đường biển. Pháo binh Quân khu đã bắn chìm nhiều tàu chiến, tàu khu trục của địch, bắn cháy 7 xe, phá huỷ 21 khẩu pháo từ 105 đến 175mm, làm tê liệt hàng trăm xe tăng, xe bọc thép, pháo tự hành, súng đạn, nhiều máy móc khác, tiêu diệt gần 2.000 tên địch. Trận đánh Cửa biển Thuận An, Tân Mỹ  đi vào lịch sử- nơi đọ sức quyết liệt giữa ta và địch giải phóng Trị Thiên - Huế, làm kẻ thù kinh hoàng, khiếp sợ...

Phát huy truyền thống bộ đội Pháo binh, trước yêu cầu, nhiệm vụ mới, bộ đội Pháo binh Quân khu 4 ra sức thi đua huấn luyện giỏi, rèn luyện nghiêm, không ngừng lớn mạnh. Đội ngũ cán bộ, chiến sĩ pháo binh thường xuyên được bồi dưỡng, tập huấn về phương pháp công tác tham mưu tác chiến, chiến dịch, kỹ thuật chuyên ngành, trình độ sử dụng các loại pháo, đạn, khí tài mới và trình độ chỉ huy bắn cho cán bộ các cấp. Hàng năm tổ chức diễn tập chiến thuật pháo binh từ cấp Đại đội đến Tiểu đoàn, Lữ đoàn trong tác chiến hiệp đồng quân binh chủng, tác chiến độc lập và bắn đạn thật tại trường bắn Quốc gia TB 1 (Cấm Sơn, Bắc Giang) và diễn tập bắn mục tiêu vận động trên biển cấp chiến thuật và chiến dịch đều hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Do vậy trình độ chỉ huy bắn và hiệp đồng giữa người chỉ huy với cơ quan, người chỉ huy với phân đội từng bước được nâng cao. Kết quả, hàng năm các đơn vị pháo binh Quân khu luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị trung tâm, đơn vị an toàn tuyệt đối. Nhiều đơn vị được nhà nước tặng thưởng huân chương chiến công; được tặng cờ thi đua, đơn vị quyết thắng và nhiều cá nhân được khen thưởng.

Tự hào với truyền thống 8 chữ vàng “Chân đồng, vai sắt, đánh giỏi, bắn trúng” mà Bác Hồ khen tặng dành cho bộ đội pháo binh anh hùng, Cơ quan Chủ nhiệm pháo binh Quân khu luôn nhận rõ tình hình nhiệm vụ, chức năng của mình, chủ động làm tốt công tác tham mưu cho Thường vụ Đảng ủy, Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Quân khu chỉ đạo tổ chức thực hiện tốt các nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, nâng cao chất lượng toàn diện, trình độ SSCĐ của lực lượng Pháo binh 3 thứ quân theo hướng “tinh, gọn, mạnh, cơ động linh hoạt phù hợp với phương án tác chiến”, tạo tiền đề vững chắc để góp phần xây dựng LLVT Quân khu chính quy hiện đại. Chỉ đạo các cơ quan, đơn vị pháo binh tiếp tục quán triệt nghiêm chỉ thị, nghị quyết của Đảng các cấp; coi trọng xây dựng các cấp uỷ, tổ chức đảng TSVM gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Trong đó, tập trung làm tốt công tác giáo dục nâng cao ý thức trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ được giao; tiếp tục đổi mới nâng cao chất lượng huấn luyện, chú trọng huấn thành thạo thục kỹ chiến thuật các loại pháo, khí tài, trang bị; khai thác, sử dụng hiệu quả các loại khí tài, trang bị mới, tiên tiến của pháo binh, đáp ứng chính xác, kịp thời, bí mật khi có tình huống xảy ra. Gắn công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu với rèn luyện kỷ luật, xây dựng chính quy. Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”. Tiếp tục triển khai có hiệu quả Cuộc vận động 50 gắn với các Cuộc vận động, các phong trào thi đua lớn trong Quân đội, Quân khu... nhằm tạo nên sự chuyển biến toàn diện trong các đơn vị pháo binh. Xây dựng có hiệu quả các mô hình về tăng gia sản xuất, đảm bảo chỉ tiêu hậu cần, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội.

Phát huy truyền thống 75 năm xây dựng, phát triển, trưởng thành, cán bộ, nhân viên, chiến sĩ Pháo binh Quân khu 4 hôm nay sẽ tiếp tục phấn đấu, nỗ lực, quyết tâm thi đua khắc phục mọi khó khăn, vươn lên hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.

 Đại tá Lê Ngọc Thứ 

Trưởng phòng Pháo binh Quân khu 4