Ngay từ những ngày đầu, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn chủ yếu là con em các tỉnh Bắc Trung bộ. Họ rời mái nhà tranh nghèo khó, bước vào quân ngũ với tinh thần “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, mang trong mình quyết tâm sắt đá: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Trong tiếng bom đạn, trong những bước hành quân dài dằng dặc, tinh thần ấy càng trở thành động lực để Sư đoàn 341 trưởng thành nhanh chóng, sẵn sàng bước vào chiến trường lớn.

Ngay sau ngày thành lập, Sư đoàn 341 đã nhanh chóng được lệnh cơ động vào chiến trường miền Nam, tham gia những trận đánh lớn. Những năm 1973-1974, đơn vị đã trực tiếp tham gia nhiều trận đánh ở chiến trường Trị - Thiên và Nam bộ, góp phần làm suy yếu lực lượng quân ngụy Sài Gòn.

​Đặc biệt, trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử mùa Xuân năm 1975, Sư đoàn 341 là một trong những đơn vị chủ lực tham gia mũi tiến công vào cửa ngõ phía Đông Nam Sài Gòn. Với khí thế “Thần tốc - Táo bạo - Bất ngờ - Chắc thắng”, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã anh dũng tiến công, phối hợp nhịp nhàng với các lực lượng bạn thuộc Quân đoàn 4 và lực lượng vũ trang địa phương chiến đấu và giành thắng lợi giòn giã trong các trận tiến công, giải phóng thị xã Chơn Thành, Dầu Tiếng, Định Quán, La Ngà, thị xã Xuân Lộc, thành phố Biên Hòa... Trong đó, thắng lợi trong trận Trảng Bom (27/4/1975) có ý nghĩa quan trọng, tạo đột phá cho Quân đoàn 4 và đại quân ta nhanh chóng tiến theo chiều sâu chiến dịch, góp phần giải phóng hoàn toàn Sài Gòn - Gia Định vào ngày 30/4/1975. Trận quyết chiến ấy không chỉ khẳng định sức mạnh chiến đấu của Sư đoàn mà còn ghi tên tuổi đơn vị vào bản hùng ca chung của dân tộc.

Những ngày lịch sử đó, trên từng ngọn đồi, dòng sông, mảnh đất miền Nam đều in dấu chân, giọt mồ hôi và cả máu xương của cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 341. Họ đã làm nên truyền thống vẻ vang, xứng đáng là lực lượng chủ công, góp phần làm nên đại thắng mùa Xuân năm 1975 - một trong những mốc son chói lọi nhất của lịch sử dân tộc.

Sau ngày đất nước thống nhất, Sư đoàn tiếp tục bước vào những năm tháng mới, vừa củng cố lực lượng, vừa sẵn sàng chiến đấu bảo vệ biên giới thiêng liêng của Tổ quốc. Năm 1977, khi chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam bùng nổ, Sư đoàn đã cơ động vào các chiến trường trọng điểm, chiến đấu anh dũng, ngăn chặn quân Khmer Đỏ xâm lấn. Trong những năm tháng khốc liệt ấy, nhiều cán bộ, chiến sĩ đã ngã xuống, máu của họ thấm đỏ từng cánh rừng, dòng suối nơi biên giới Tây Nam.

Không chỉ bảo vệ biên cương, Sư đoàn 341 còn được Đảng, Nhà nước và Quân đội giao nhiệm vụ quốc tế cao cả là giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng, hồi sinh đất nước. Trên đất Bạn, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn đã phát huy tinh thần “Giúp bạn là giúp mình”, không quản ngại gian khổ, vừa chiến đấu vừa giúp nhân dân Campuchia khôi phục cuộc sống. Những việc làm nghĩa tình ấy đã để lại dấu ấn sâu đậm, góp phần tô thắm thêm hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng nhân dân nước Bạn.

Với những chiến công hiển hách và thành tích xuất sắc trong chiến đấu cũng như xây dựng, Sư đoàn 341 nhiều lần được Đảng, Nhà nước và Quân đội tặng thưởng các danh hiệu, phần thưởng cao quý. Trong đó có Huân chương Quân công, Huân chương Chiến công các hạng; Huân chương Áp-Xa-Ra (của Nhà nước Campuchia); danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cùng nhiều phần thưởng cao quý khác của Quân khu 4, Bộ Quốc phòng và Chính phủ... Những phần thưởng cao quý ấy là minh chứng cho tinh thần chiến đấu anh dũng, sự hy sinh cao cả và những nỗ lực bền bỉ của bao thế hệ cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 341.

Bước vào thời kỳ hòa bình, Sư đoàn 341 được biên chế, tổ chức phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trọng tâm là xây dựng đơn vị chính quy, hiện đại, nâng cao sức mạnh tổng hợp, sẵn sàng chiến đấu cao; xây dựng Đảng bộ Sư đoàn trong sạch vững mạnh. Cùng với đó, Sư đoàn còn tích cực tham gia công tác dân vận, giúp đỡ Nhân dân trên địa bàn Quân khu 4 phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, phòng chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ - cứu nạn. Hình ảnh cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 341 “dầm mình trong lũ dữ, quên mình vì dân” đã để lại tình cảm sâu đậm trong lòng đồng bào các tỉnh miền Trung.

Hơn nửa thế kỷ xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Sư đoàn 341 đã đi qua những chặng đường đầy gian khổ, hy sinh nhưng cũng vô cùng vẻ vang, hào hùng. Từ những ngày đầu thành lập với bao thiếu thốn, đến những chiến dịch lớn của dân tộc, từ những năm tháng giúp Bạn trên đất Campuchia đến những ngày gồng mình giúp Nhân dân phòng chống thiên tai, dich bệnh... Truyền thống ấy được kết tinh bằng 12 chữ vàng: “Trung thành vô hạn - Kỷ luật nghiêm minh - Quyết chiến quyết thắng”.

Ngày nay, trong bối cảnh mới, Sư đoàn tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, tập trung xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, nâng cao sức mạnh tổng hợp, khả năng cơ động, sẵn sàng chiến đấu; tiếp tục đẩy mạnh công tác dân vận, gắn bó máu thịt với Nhân dân, xây dựng thế trận lòng dân vững chắc, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Với khẩu hiệu hành động: “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Phát triển”, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 341 hôm nay nguyện kế tục và phát huy xứng đáng truyền thống của các thế hệ đi trước, quyết tâm xây dựng đơn vị vững mạnh, hiện đại, sẵn sàng nhận và hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, Quân đội và Nhân dân giao phó.

THANH HUYỀN