“Đến tận nhà, ra tận bến” – Cách làm sáng tạo, hiệu quả của Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 1 trong tuyên truyền chống khai thác IUU

Gần dân để dân hiểu, dân tin

Mỗi buổi sáng sớm tại âu cảng Xuân Hội (xã Đan Hải, Hà Tĩnh), gió mang vị mặn của muối, ánh nắng đầu ngày dát vàng lên những con tàu vừa trở về sau chuyến biển dài. Dưới bến, các cán bộ, chiến sĩ Hải đội 102 cùng Đội Nghiệp vụ số 2, Phòng Pháp luật – Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 1 tay cầm tờ rơi, sổ tay pháp luật, miệng nở nụ cười thân thiện, bước lên từng con tàu. Họ không đến để kiểm tra hay xử phạt, mà để tuyên truyền, hướng dẫn, đồng hành cùng ngư dân – đúng như phương châm mà đơn vị xác định: “Đến tận nhà, ra tận bến.”

Với cán bộ, chiến sĩ Hải đội 102, tuyên truyền không thể làm qua loa, càng không thể chỉ nói lý thuyết. Người dân chỉ tin khi thấy người cán bộ thật lòng, chỉ nghe khi điều nói ra gắn với cuộc sống mưu sinh của họ. Bởi vậy, thay vì tổ chức tập trung, các tổ công tác đến từng hộ dân, gõ cửa từng nhà, ngồi bên chén trà kể những câu chuyện về biển, về pháp luật, về những vụ việc vi phạm IUU đã từng xảy ra.

Trên bàn là bản đồ vùng biển, cán bộ Cảnh sát biển kiên nhẫn chỉ rõ ranh giới đánh bắt, giải thích vì sao phải bật thiết bị giám sát hành trình (VMS), vì sao phải ghi nhật ký khai thác, và vì sao “chỉ một phút chủ quan cũng có thể dẫn đến vi phạm IUU.”

Ngư dân Nguyễn Văn Dũng, chủ tàu cá HT 90476-TS, chia sẻ: “Trước đây chúng tôi nghe nói đến IUU nhưng chưa hiểu rõ. Giờ các chú Cảnh sát biển đến tận nhà, nói cụ thể, chỉ tận tay, nên ai cũng nắm được, biết cái gì sai, cái gì đúng.”

Từng tờ rơi, từng cuốn sổ tay pháp luật được trao tận tay; từng câu hỏi được giải đáp cặn kẽ. Nhiều ngư dân sau đó trở thành “tuyên truyền viên tự nguyện”, tự nhắc nhau bật máy VMS, không vượt ranh giới, không mua bán hải sản không rõ nguồn gốc.

Cách làm “đến tận nhà” ấy đã giúp pháp luật đi vào đời sống, để bà con hiểu rằng chấp hành luật không phải vì sợ phạt, mà là bảo vệ chính mình, bảo vệ nghề cá bền vững của quê hương.

Bám bến để dân làm đúng

Mỗi khi tàu cập cảng, các cán bộ, chiến sĩ Hải đội 102 lại có mặt tại khu neo đậu. Họ gọi đó là mô hình “bám bến, đón tàu.”

Giữa boong tàu còn đẫm vị mặn mòi của biển, tổ công tác phối hợp với Trạm Biên phòng Cửa Hội (Đồn Biên phòng Lạch Kèn) tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn tại chỗ. Cán bộ cùng thuyền trưởng kiểm tra thiết bị VMS, đối chiếu tọa độ khai thác, hướng dẫn khắc phục lỗi kỹ thuật, chỉ dẫn cách liên hệ với cơ quan chức năng khi gặp sự cố trên biển.

Không khí thân tình, cởi mở: người hỏi, người ghi chép, người quay video để về phổ biến lại cho anh em trong đội tàu. Bên cạnh tuyên truyền, đơn vị còn tặng cờ Tổ quốc, sổ tay pháp luật và một số nhu yếu phẩm cho ngư dân. Dù giá trị vật chất không lớn, nhưng những lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên mỗi con tàu không chỉ là biểu tượng thiêng liêng của chủ quyền, mà còn là lời nhắc nhở về danh dự của người Việt trên biển: đánh bắt hợp pháp, có trách nhiệm, không vi phạm vùng biển nước ngoài.

Ngư dân Nguyễn Văn Tý, chủ tàu cá HT 90333-TS, xúc động nói: “Nhờ Cảnh sát biển hướng dẫn tận tình mà chúng tôi luôn yên tâm vươn khơi, không còn lo sai phạm. Trước kia có lúc mình nghĩ mấy quy định đó rườm rà, chỉ làm khó dân. Nhưng nghe các chú Cảnh sát biển phân tích, mới hiểu là để bảo vệ chính mình. Bây giờ mỗi khi ra khơi, tôi coi việc bật máy giám sát và ghi nhật ký như thói quen rồi”

Kiên trì để giữ biển bình yên

Chỉ tính riêng từ đầu năm 2025 đến nay, Hải đội 102 đã phối hợp với Đội Nghiệp vụ số 2, Phòng Pháp luật – Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 1, cùng cấp ủy, chính quyền và các lực lượng chức năng trên địa bàn, tổ chức hơn 50 lượt tuyên truyền trực tiếp, phát hơn 3.000 tờ rơi, 400 cuốn sổ tay pháp luật, tiếp cận trên 400 lượt chủ tàu và hàng nghìn ngư dân.

Nhờ nỗ lực đó, gần 500 phương tiện đánh bắt hải sản tại khu vực biển Nghệ An và Hà Tĩnh đến nay không có tàu nào vi phạm IUU, 100% tàu duy trì kết nối VMS ổn định. Quan trọng hơn, ý thức của ngư dân đã thực sự thay đổi. Họ không còn coi quy định là rào cản, mà là “tấm lá chắn” bảo vệ nghề cá Việt Nam. Các cán bộ, chiến sĩ Hải đội 102 được bà con gọi thân thương là “người nhà của dân biển.”

Trung tá Đào Văn Khánh, Chính trị viên Hải đội 102, khẳng định: “Tuyên truyền IUU không chỉ là nhiệm vụ pháp lý, mà còn là một hình thức dân vận đặc biệt, nơi mà mỗi cán bộ, chiến sĩ vừa là tuyên truyền viên, vừa là người bạn của ngư dân. Phải nói để dân hiểu, làm để dân tin, để họ tự giác thực hiện. Mô hình “Đến tận nhà, ra tận bến” chính là cách chúng ta chạm đến lòng dân, để pháp luật đi vào cuộc sống, để ngư dân thấy rằng làm đúng luật cũng là giữ gìn biển đảo, giữ gìn sinh kế cho con cháu mình sau này.”

Những chuyến tàu hôm nay lại vươn khơi trong bình minh, lá cờ đỏ sao vàng rực rỡ giữa đại dương. Dưới bến cảng, các cán bộ, chiến sĩ Hải đội 102 lại chuẩn bị cho hành trình mới. Họ hiểu rằng, mỗi bước chân “đến tận nhà, ra tận bến” là một bước gieo niềm tin – một bước giữ bình yên cho biển trời thiêng liêng của Tổ quốc.

Bài, ảnh: VĂN THIỆU