M­ười năm tham gia khắc phục hậu quả chiến tranh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN (1975 - 1985)

Từ sau mùa xuân 1975, phát huy truyền thống anh dũng kiên cường, bất khuất trong chiến tranh giải phóng, quân và dân Quân khu 4 ra sức thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược: xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

         Ngày 06/2/1976, Quân uỷ Trung ­ương, Bộ Quốc phòng quyết định hợp nhất Quân khu 4 và Quân khu Trị-Thiên thành Quân khu 4. Từ năm 1976 đến 1980, Thủ t­ướng Chính phủ giao cho Quân khu nhiệm vụ khắc phục hậu quả chiến tranh, khai thác gỗ ở miền Tây Quảng Bình, Tây Nghệ An, xây dựng lại tuyến đường sắt Minh Cầm-Tiên An, xây dựng công trình thủy điện Hoà Bình, giúp bạn Lào làm đường số 7, 8, 9, sản xuất vật liệu xây dựng, tham gia khôi phục, xây dựng lại các cơ sở kinh tế, văn hóa, xã hội trên địa bàn Quân khu. Trong khi thực hiện nhiệm vụ khôi phục đất nước, Quân khu tập trung chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ hàng đầu là: Xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh, sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ), tiếp tục làm nghĩa vụ quốc tế.

Trước những biến động ở hai đầu đất nước, theo chỉ thị của Bộ, Quân khu điều động Sư­ đoàn 337, 356, 316, Trung đoàn bộ binh 194, Trung đoàn 214 phòng không, các tiểu đoàn công binh, xe tăng lên đường chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ở biên giới phía Bắc và Tây Nam.

Từ tháng 12/1978, Quân khu tiếp tục nhiệm vụ xây dựng pháo đài quân sự huyện, tăng cường xây dựng lực lượng vũ trang 3 thứ quân, thống nhất phương án, xác định quyết tâm, đánh thắng kiểu chiến tranh phá hoại nhiều mặt của địch, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền nhân dân. Hàng năm, Quân khu tổ chức nhiều đợt diễn tập hai cấp, ba cấp, thu được nhiều bài học về tác chiến hiệp đồng quân binh chủng.

Đánh giá thành tích 10 năm, Đại hội Đảng bộ Quân khu lần thứ 4 nhận định: “Đã hoàn thành tốt nhiệm vụ, đạt thành tích trên nhiều mặt, hậu phương được củng cố, thế và lực chiến tranh Nhân dân được tăng cường. Quân khu bước đầu đi vào thế ổn định, tạo ra nhiều nhân tố và khả năng mới để phát triển đi lên trong những năm tới”.

Lực lượng vũ trang Quân khu trong thời kỳ đổi mới (1986 - 2025)

Từ sau Đại hội lần thứ VI của Đảng (12/1986) đến nay, Lực lượng vũ trang (LLVT) Quân khu cùng với toàn quân, Nhân dân các tỉnh, thành phố trên địa bàn tiến hành công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới, LLVT Quân khu luôn thực hiện tốt chức năng đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất, đóng góp xứng đáng vào thành tích chung của Quân đội, đất nước.

Thường xuyên nắm chắc và dự báo đúng tình hình, chủ động tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xử lý linh hoạt, thắng lợi các tình huống, không để bị động, bất ngờ, bảo đảm sự ổn định chính trị, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội.  Phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương trên địa bàn lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, có nhiều nhiệm vụ hoàn thành xuất sắc; giữ vững và phát huy tốt vai trò nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và củng cố “thế trận lòng dân” vững chắc; chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của LLVT Quân khu được nâng lên; thực hiện có hiệu quả chức năng, nhiệm vụ đội quân công tác; lao động sản xuất và nhiệm vụ đối ngoại quốc phòng.

Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng huấn luyện chiến đấu với quan điểm chỉ đạo xuyên suốt: “Huấn luyện là nhiệm vụ chính trị trung tâm, thường xuyên trong thời bình”. Trên cơ sở đó, LLVT Quân khu đã thường xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng công tác huấn luyện, diễn tập; bám sát phương châm: “Cơ bản - Thiết thực - Vững chắc”, coi trọng huấn luyện đồng bộ và chuyên sâu, theo hướng hiện đại, nâng cao sức cơ động chiến đấu của bộ đội, đáp ứng với các hình thái chiến tranh mới. Bộ Tư lệnh Quân khu đã chỉ đạo và tổ chức thành công nhiều cuộc diễn tập khu vực phòng thủ, diễn tập ở các cấp,  khẳng định sức mạnh, khả năng sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu của LLVT Quân khu, được Quân ủy Trung ương (QUTW), Bộ Quốc phòng, cấp ủy, chính quyền và Nhân dân ghi nhận, đánh giá cao.

Thường xuyên duy trì nghiêm nền nếp, chế độ sẵn sàng chiến đấu, nắm chắc, đánh giá, dự báo đúng tình hình, nhất là tình hình trên không, trên biển, biên giới, nội địa, ngoại biên, không gian mạng, kịp thời xử trí khi có tình huống, không để bị động, bất ngờ. Chủ động, tích cực bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; kiên quyết đấu tranh phòng, chống và làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, “phi chính trị hóa Quân đội” của các thế lực thù địch. Phối hợp với các lực lượng bảo vệ an toàn tuyệt đối các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước, Quân đội, Quân khu và các địa phương trên địa bàn.

Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu đã lãnh đạo, chỉ đạo LLVT Quân khu triển khai nhiều giải pháp thiết thực xây dựng LLVT Quân khu vững mạnh về chính trị, làm cơ sở để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của LLVT; xây dựng Đảng bộ Quân khu và các cấp ủy, tổ chức đảng trong toàn Quân khu trong sạch, vững mạnh tiêu biểu gắn với xây dựng các cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”.

Triển khai có hiệu quả chủ trương, kế hoạch của QUTW, Bộ Quốc phòng về xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh; công tác dân vận, chính sách được triển khai đồng bộ, đạt nhiều kết quả nổi bật, nhất là triển khai có hiệu quả phong trào thi đua “LLVT Quân khu chung sức xây dựng nông thôn mới” và phong trào “LLVT Quân khu chung tay vì người nghèo, không để ai bị bỏ lại phía sau”; Đề án “Nâng cao chất lượng hiệu quả công tác dân vận của LLVT Quân khu 4 ở vùng đặc thù trên địa bàn Quân khu giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo”; nhiệm vụ phối hợp, tìm kiếm, quy tập, hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam hy sinh tại nước bạn Lào.

Thực hiện lời dạy của Bác “Giúp bạn là tự giúp mình”, trong những năm qua, công tác đối ngoại quốc phòng với Bạn Lào được triển khai đồng bộ đúng với quan điểm, chủ trương của Đảng, kế hoạch của Bộ Quốc phòng; hoạt động giao lưu nhân dân địa phương hai bên biên giới Việt - Lào được duy trì thường xuyên. Các nội dung hoạt động giữa Quân khu với Bạn được Đảng, Nhà nước, QUTW, Bộ Quốc phòng và Bạn ghi nhận, đánh giá cao, góp phần quan trọng vun đắp mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước, Quân đội và Nhân dân hai nước Việt Nam - Lào.

Thực hiện chức năng đội quân công tác, LLVT Quân khu đã có những đóng góp quan trọng trong thực hiện công tác dân vận; tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các cuộc vận động, các phong trào và nhiệm vụ chính trị của địa phương; tham gia xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh, tăng cường quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; tích cực giúp nhân dân xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, nhất là trên các địa bàn trọng điểm về quốc phòng - an ninh, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo… góp phần xây dựng “thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc.

 

Đặc biệt, cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu đã không quản ngại gian khổ, hy sinh, đi đầu trong phòng chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn, bảo vệ tính mạng và tài sản của Nhân dân; nhiều cán bộ, chiến sĩ đã ngã xuống trong thực hiện nhiệm vụ cao cả này. Hình ảnh cán bộ, chiến sĩ LLVT Quân khu luôn có mặt ở những nơi xung yếu, hiểm nguy để giúp đỡ Nhân dân ứng phó với thiên tai, dịch bệnh đã làm ngời sáng thêm truyền thống, bản chất tốt đẹp của “Quân đội từ Nhân dân mà ra, vì Nhân dân mà chiến đấu, hy sinh” và phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, để lại trong lòng nhân dân hình ảnh cao đẹp về người cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang Quân khu, tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của lực lượng vũ trang Quân khu 4 trên quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu.

 

Thực hiện chức năng đội quân lao động sản xuất, Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền các địa phương trên địa bàn triển các giải pháp phát triển kinh tế, xã hội gắn với củng cố quốc phòng, an ninh trong giai đoạn mới; xây dựng và phát huy hiệu quả các đoàn kinh tế - quốc phòng trong tham gia phát triển kinh tế, xã hội gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh ở các địa bàn trọng điểm về QP-AN, địa bàn đặc biệt khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới. Tổng công ty Hợp tác kinh tế được tổ chức, sắp xếp phù hợp với yêu cầu đổi mới qua từng thời kỳ, vừa phục vụ tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, vừa thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ đối ngoại. Các cơ quan, đơn vị tham gia thực hiện có hiệu quả các Chương trình mục tiêu quốc gia gắn với thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng; chú trọng tăng gia sản xuất, góp phần cải thiện đời sống của bộ đội.

 

 

       Thực hiện Nghị quyết số 05 của Bộ Chính trị về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030; Nghị quyết số 230 của QUTW về lãnh đạo thực hiện tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo, Đảng ủy Quân khu đã tập trung lãnh đạo hoàn thành cơ bản việc điều chỉnh tổ chức lực lượng vũ trang Quân khu tinh, gọn, mạnh, đảm bảo sự cân đối, đồng bộ giữa các thành phần, lực lượng, ưu tiên bảo đảm 100% quân số các đơn vị SSCĐ, thực hiện nhiệm vụ A2 và các đảo. Chỉ đạo cơ cấu, tổ chức lại, sáp nhập, giải thể một số cơ quan, đơn vị và điều chỉnh giảm 10% quân số cơ quan Quân khu phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ, đến nay đã điều chỉnh tổ chức biên chế 251 đầu mối. 

 

Đồng thời, thực hiện Đề án số 839-ĐA/QUTW ngày 25/4/2025 của QUTW về tổ chức quân sự địa phương “tinh, gọn, mạnh” đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới và Nghị quyết số 866-NQ/QUTW ngày 16/6/2025 của Quân ủy Trung ương về lãnh đạo tiếp tục thực hiện sắp xếp  tổ chức quân sự địa phương “tinh, gọn, mạnh”, Quân khu đã hoàn thành việc sáp nhập Bộ CHQS tỉnh Quảng Bình với Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị, giải thể 85 ban CHQS cấp huyện và thành lập 21 ban chỉ huy phòng thủ khu vực; 05 ban chỉ huy bộ đội biên phòng trực thuộc Bộ CHQS tỉnh, thành phố. Ban hành và thực hiện đồng bộ các tiêu chí xây dựng LLVT Quân khu hiện đại.

 

50 năm từ sau ngày giải phóng đến nay, LLVT Quân khu đã không ngừng phát huy mạnh mẽ truyền thống anh dũng, kiên cường trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, làm nghĩa vụ quốc tế, giữ vững ổn định chính trị trên địa bàn tạo điều kiện thuận lợi để các địa phương phát triển kinh tế xã hội, xứng đáng với sự tin cậy và là chỗ dựa vững chắc của đảng bộ, chính quyền và Nhân dân địa phương trên địa bàn Quân khu.

VŨ HOÀNG (lược ghi)