Sau gần một tháng tác chiến, các đơn vị tham gia chiến dịch đã hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ chiến dịch, giải phóng một vùng đất đai rộng lớn, mở rộng địa bàn đứng chân của lực lượng kháng chiến Lào, nối liền vùng giải phóng của Lào với vùng tự do của Việt Nam, tạo thế chiến lược có lợi cho cách mạng 3 nước Đông Dương. Đánh giá về thắng lợi của Chiến dịch Thượng Lào 1953, Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp khẳng định: Đó là thắng lợi đầu tiên của QĐND ta, của bộ đội chủ lực ta trong quá trình phối hợp chiến đấu với quân đội và nhân dân nước bạn, thực hiện nhiệm vụ quốc tế của Đảng ta, của nhân dân ta đối với cách mạng Pathet Lào. Góp phần quan trọng vào thắng lợi to lớn này có vai trò chỉ đạo của Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam, thể hiện trên một số nội dung sau:

Một là, nhạy bén nắm bắt thời cơ, hình thành ý định chiến dịch, tích cực chỉ đạo xây dựng và hoàn chỉnh kế hoạch, quyết tâm tác chiến chiến dịch.

Ngay sau khi Chiến dịch Tây Bắc 1952 kết thúc, trên cơ sở phân tích tình hình thực tế trên các chiến trường ở Đông Dương, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam đã đặt vấn đề và chỉ đạo nghiên cứu lựa chọn hướng hoạt động trong thời gian tiếp theo. Qua phân tích tình hình, đồng chí Võ Nguyên Giáp, Bí thư Tổng Quân ủy và đồng chí Nguyễn Chí Thanh, Phó bí thư Tổng Quân ủy thống nhất chủ trương mở chiến dịch ở hướng Thượng Lào và đề xuất đưa ra bàn kỹ trong hội nghị Tổng Quân ủy, đồng thời xin chỉ thị của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh về chủ trương này. Trong khi chờ xin chỉ thị, nhằm chủ động với ý định chiến dịch đã hình thành, đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ thị và chỉ đạo Bộ Tổng Tham mưu QĐND Việt Nam tiến hành nghiên cứu, phân tích, đánh giá tình hình, làm cơ sở cho việc mở Chiến dịch Thượng Lào.

Tháng 1 năm 1953, Ban Chấp hành Trung ương Đảng họp Hội nghị lần thứ tư (khóa II) xác định: Tránh chỗ mạnh, đánh chỗ yếu để phân tán lực lượng địch và tiêu diệt sinh lực địch, mở rộng vùng tự do. Đó là phương hướng chiến lược của ta hiện nay. Quân đội ta phải đánh địch ở những nơi địch sơ hở, đồng thời phải hoạt động mạnh sau lưng địch. “Bất kỳ ở miền núi hay đồng bằng, Quân đội ta phải chuẩn bị đánh những lực lượng, những cứ điểm ngày càng mạnh của địch".

Trên cơ sở phương hướng chiến lược và phương châm tác chiến do Trung ương Đảng xác định và ý định chiến dịch đã hình thành, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh tập trung chỉ đạo nghiên cứu, đánh giá tình hình ở Thượng Lào đặt trong mối quan hệ chiến lược với các chiến trường khác ở Đông Dương, làm cơ sở để hiện thực hóa ý định mở Chiến dịch Thượng Lào.

Trong khi đó, sau thất bại ở Tây Bắc, nhận thấy nguy cơ có thể mất Thượng Lào, đầu năm 1953, tướng R.Salan, Tổng chỉ huy Quân đội viễn chinh Pháp tại Đông Dương quyết định đặt Thượng Lào dưới quyền của Bộ chỉ huy Quân đội Pháp ở Bắc Bộ Việt Nam; đồng thời, tập trung lực lượng, phương tiện, xây dựng những công sự, điểm tựa kiên cố, biến Sầm Nưa thành một tập đoàn cứ điểm theo kiểu “Nà Sản” trên đất Lào.

Để có thêm cơ sở mở Chiến dịch Thượng Lào, ngày 2/2/1953, Tổng Quân ủy tổ chức hội nghị mở rộng. Hội nghị xác định: Ta có thể tiêu diệt được một bộ phận sinh lực địch, tranh thủ được nhân dân Lào, xây dựng được căn cứ đứng chân cho bạn. Địch buộc phải phân tán lực lượng thêm nữa. Bộ đội ta được rèn luyện đánh tập đoàn cứ điểm nhỏ trước khi đánh tập đoàn cứ điểm lớn. Ngay sau hội nghị, đồng chí Võ Nguyên Giáp thay mặt Tổng Quân ủy báo cáo và được Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng lãnh đạo Chính phủ Kháng chiến Lào nhất trí với đề nghị mở Chiến dịch Thượng Lào.

Thực hiện vai trò chỉ đạo chiến lược, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh chỉ đạo các cơ quan, nhất là Bộ Tổng Tham mưu tiến hành trinh sát, nghiên cứu tình hình, xây dựng và hoàn chỉnh kế hoạch, quyết tâm tác chiến chiến dịch. Đến tháng 3/1953, kế hoạch tác chiến Chiến dịch Thượng Lào được hoàn thành. Về mục đích chiến dịch: Nhằm tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, buộc chúng phải phân tán thêm chủ lực ở Bắc Bộ Việt Nam, giải phóng Sầm Nưa, tạo điều kiện hỗ trợ cho cuộc kháng chiến của nhân dân Lào phát triển mạnh hơn nữa, rèn luyện bộ đội Việt Nam về chiến thuật đánh tập đoàn cứ điểm.

Theo kế hoạch tác chiến, hướng chủ yếu của chiến dịch là Sầm Nưa, gồm Đại đoàn 308 (3 trung đoàn), Đại đoàn 312 (2 trung đoàn), Trung đoàn 98 (Đại đoàn 316) theo Đường số 6 tiến sang Sầm Nưa. Phối thuộc cho các đơn vị ở hướng chủ yếu có các đại đội pháo binh, công binh, súng máy phòng không, thông tin, trinh sát của Bộ, phối hợp với Đoàn 80 Quân tình nguyện Việt Nam ở Sầm Nưa, quân và dân Lào thực hành bao vây, tiêu diệt địch theo cách đánh tập đoàn cứ điểm; hướng thứ yếu là Xiêng Khoảng, gồm Đại đoàn 304 từ Nghệ An hành quân theo Đường số 7 tiến sang phối hợp với Đoàn 81 Quân tình nguyện Việt Nam và LLVT cách mạng Lào chặn đường rút lui của địch từ Sầm Nưa xuống. Trên hướng phối hợp ở khu vực sông Nậm Hu có Trung đoàn Bộ binh 148, cùng Đoàn 82 Quân tình nguyện Việt Nam và LLVT cách mạng Lào; lực lượng dự bị chiến dịch có Trung đoàn 174 (Đại đoàn 316) đứng chân ở khu vực Mộc Châu sẵn sàng tham gia chiến đấu trên hướng chủ yếu.

Bộ chỉ huy chiến dịch, phía Việt Nam gồm các đồng chí: Võ Nguyên Giáp, Chỉ huy trưởng; Nguyễn Chí Thanh, Chủ nhiệm Chính trị; Hoàng Văn Thái, Tham mưu trưởng; Trần Đăng Ninh, Chủ nhiệm Cung cấp. Về phía bạn có các đồng chí: Hoàng thân Souphanouvong, Thủ tướng Chính phủ Kháng chiến Lào; Kaysone Phomvihane, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Lào; Singkapo Sikhodchounlamaly, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Lào; Ma Khaykhamphithoun, Bí thư Tỉnh ủy Sầm Nưa.

Như vậy, trên cơ sở hình thành ý định chiến dịch, dựa vào phương hướng chiến lược và phương châm tác chiến của Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam đã chỉ đạo các cơ quan xây dựng và hoàn chỉnh kế hoạch, quyết tâm tác chiến chiến dịch, bảo đảm cho QĐND Việt Nam phối hợp với LLVT cách mạng Lào giành thắng lợi trong Chiến dịch Thượng Lào.

Hai là, chỉ đạo làm tốt công tác chuẩn bị chiến dịch, kết hợp giữ vững thế tiến công chiến lược trên các chiến trường.

Song song với quá trình chỉ đạo xây dựng và hoàn chỉnh kế hoạch, quyết tâm tác chiến chiến dịch, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam tập trung chỉ đạo xúc tiến công tác chuẩn bị Chiến dịch Thượng Lào, kết hợp giữa chuẩn bị lực lượng tham gia chiến dịch, tiến hành công tác Đảng, công tác chính trị chiến dịch, huấn luyện quân sự, tạo thế, giữ bí mật, bất ngờ, nghi binh và bảo đảm cung cấp vũ khí, trang bị cho chiến dịch. Đồng thời, chỉ đạo các lực lượng giữ vững và đẩy mạnh thế tiến công chiến lược trên khắp chiến trường Đông Dương.

Dưới sự chỉ đạo, điều hành của Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam, các đơn vị tham gia chiến dịch tiến hành củng cố tổ chức biên chế, trang bị, làm tốt công tác giáo dục động viên chính trị tư tưởng và huấn luyện quân sự. Về công tác huấn luyện quân sự, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh chỉ đạo nghiên cứu chiến thuật đánh tập đoàn cứ điểm, hình thức phòng ngự cao nhất của địch và cũng là yêu cầu tất yếu phải tiến tới của QĐND Việt Nam trong giai đoạn tiến công và phản công chiến lược.

Cuối tháng 2/1953, Tổng Quân ủy mở hội nghị nghiên cứu chiến thuật đánh tập đoàn cứ điểm. Những cán bộ dự hội nghị đã thấy được chỗ mạnh, chỗ yếu trong phòng ngự tập đoàn cứ điểm của địch; đồng thời đưa ra một số cách đánh, cách khắc phục hỏa lực địch, chiến đấu ban ngày và liên tục chiến đấu. Tiếp đó, đầu tháng 3/1953, Tổng Quân ủy, Bộ Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam và lãnh đạo Chính phủ Kháng chiến Lào trong Bộ chỉ huy chiến dịch dự kiến hai khả năng có thể xảy ra khi ta bắt đầu hoạt động: Địch có thể tăng quân lên Sầm Nưa từ 5 đến 6 tiểu đoàn để chống trả ta tiến công, hoặc chúng có thể rút chạy khi có nguy cơ bị tiêu diệt. Trên cơ sở đó, để đánh thắng địch trong tập đoàn cứ điểm Sầm Nưa, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh chỉ đạo các đơn vị huấn luyện bộ đội đánh công kiên theo phương pháp bố trí mới của địch.

Công tác chuẩn bị bảo đảm, cung cấp cho chiến dịch gặp nhiều khó khăn, thách thức do địa bàn chiến dịch xa hậu phương. Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh cử đồng chí Nguyễn Chí Thanh, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị và đồng chí Trần Đăng Ninh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Tổng cục Cung cấp chỉ đạo, đôn đốc các địa phương và tăng cường cán bộ nhằm xúc tiến nhanh kế hoạch cung cấp cho chiến dịch. Các kho lương thực, vũ khí, đạn, các tuyến đường vận chuyển tiếp tế được bố trí thành hệ thống. Lực lượng dân công và các phương tiện vận tải được huy động với quy mô lớn.

Trong không khí chuẩn bị khẩn trương, ngày 3/4/1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư động viên cán bộ, chiến sĩ tham gia chiến dịch. Người căn dặn: "Lần này là lần đầu tiên, các chú nhận một nhiệm vụ quan trọng và vẻ vang như nhiệm vụ này, tức là giúp nhân dân nước bạn. Mà giúp nhân dân nước bạn tức là mình tự giúp mình. Để làm tròn nhiệm vụ chiến đấu, từ trên xuống dưới các chú cần phải: Vượt mọi khó khăn, thi đua diệt địch, chiến đấu anh dũng ở bên đó cũng như ở ta; Nêu cao tinh thần quốc tế, tôn trọng chủ quyền, tôn trọng phong tục tập quán, kính yêu nhân dân của nước bạn; Tuyệt đối giữ gìn kỷ luật, giữ gìn danh tiếng của QĐND Việt Nam...".

Thực hiện sự chỉ đạo của Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh, ngày 6/4/1953, cơ quan chính trị chiến dịch ra chỉ thị “Công tác chính trị Chiến dịch X”, trong đó nêu rõ: Chiến dịch này không những củng cố được thắng lợi của Chiến dịch Tây Bắc, tạo điều kiện cho ta tiêu diệt sinh lực địch trong những chiến dịch sau, đưa bộ đội ta tiến lên một bước mới về công kiên chiến, nó còn có một ý nghĩa quốc tế rất lớn lao và quan trọng. Phải kiên quyết tiêu diệt địch. Phải khẩn trương nhanh chóng. Phát huy tinh thần chiến đấu anh dũng, bền bỉ, gan dạ của bộ đội, bảo đảm mọi nhiệm vụ chiến đấu.

Ngày 9-4-1953, đồng chí Võ Nguyên Giáp, Bí thư Tổng Quân ủy, Tổng Tư lệnh ra lời kêu gọi gửi đến bộ đội chủ lực, Bộ đội Tình nguyện Việt Nam, nhấn mạnh: Nhiệm vụ phối hợp tác chiến với bộ đội và nhân dân Pathet Lào là một nhiệm vụ vẻ vang của Quân đội ta, một nhiệm vụ vẻ vang đối với sự nghiệp giải phóng của nước bạn, cũng như đối với công cuộc kháng chiến của nước ta... Dưới ngọn cờ của chủ nghĩa quốc tế chân chính, chúng ta nhất định chiến thắng trong chiến dịch này.

Cùng với việc chỉ đạo trực tiếp chuẩn bị Chiến dịch Thượng Lào, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh kết hợp chỉ đạo giữ vững và đẩy mạnh thế tiến công chiến lược trên các chiến trường. Theo đó, Quân tình nguyện Việt Nam phối hợp với LLVT cách mạng Lào phát triển phong trào du kích chiến tranh trên địa bàn Thượng Lào nhằm tạo thế cho chiến dịch. Các mặt trận: Đồng bằng Bắc Bộ, Bình Trị Thiên, Nam Bộ Việt Nam phát triển chiến tranh nhân dân, củng cố hậu phương chiến dịch. Cùng với đó, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh tích cực chỉ đạo đẩy mạnh các hoạt động nghi binh thu hút sự chú ý của quân địch vào hướng Nà Sản, tiếp tục giam chân chúng trong tình trạng khủng hoảng về quân số, cũng như về chiến lược giữa phân tán và tập trung trên các chiến trường Đông Dương. Như vậy, dưới sự chỉ đạo của Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam, các LLVT ta và bạn vừa đẩy mạnh công tác chuẩn bị, kết hợp giữ vững thế tiến công chiến lược trên các chiến trường, sẵn sàng bước vào chiến đấu theo kế hoạch.

Ba là, chỉ đạo nhanh chóng hạ quyết tâm chuyển từ đánh công kiên sang vận động truy kích tiêu diệt địch.

Thực hiện kế hoạch tác chiến chiến dịch, đêm 21-3-1953, các đơn vị tham gia chiến dịch bắt đầu hành quân đến vị trí tập kết. Trên hướng chủ yếu, Đại đoàn 312 và Đại đoàn 308 hành quân từ Phú Thọ lên tập kết ở Mộc Châu (tỉnh Sơn La); Tiểu đoàn 999 (Đại đoàn 316) bắt đầu thực hiện kế hoạch nghi binh đánh vào Nà Sản. Trên hướng thứ yếu, ngày 31-3, Đại đoàn 304 bắt đầu rời Anh Sơn (tỉnh Nghệ An) vào tập kết ở Khe Kiều, ngay sát biên giới Việt Nam-Lào. 

Ngày 8/4/1953, Bộ Tổng Tư lệnh ra mệnh lệnh cho các đơn vị tham gia chiến dịch nhanh chóng vượt qua biên giới, hành quân đến mục tiêu tiến công với tinh thần hành quân cực kỳ nhanh chóng, cực kỳ bí mật, để làm cho quân Pháp có muốn trở tay cũng không kịp. Phương châm chỉ đạo tác chiến chiến dịch được Tổng Quân ủy, Bộ Tổng Tư lệnh và Bộ chỉ huy chiến dịch quán triệt đến cán bộ, chiến sĩ: Dùng lối bôn tập chiến dịch, nhanh chóng hành quân từ xa đến bao vây khống chế quân địch, không cho chúng tăng viện hoặc rút lui, tiến hành công kích các điểm cao quan trọng ở ngoại vi, tranh thủ nhanh chóng đánh sâu vào tung thâm, chia cắt quân địch ra mà tiêu diệt.

Chấp hành mệnh lệnh của Bộ Tổng Tư lệnh, các đơn vị khẩn trương hành quân sang đất bạn. Trong các ngày 10, 11 và 12/4/1953, Trung đoàn 98 (Đại đoàn 316) đã vượt qua Mường Hung tiến thẳng đến Sầm Nưa. Bám sát Trung đoàn 98 là Trung đoàn 102 (Đại đoàn 308). Qua tin tức nắm được, Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp điện nhắc các đơn vị đi trước: Địch có thể rút Sầm Nưa... Không bỏ lỡ thời cơ, bộ đội tăng tốc hành quân.

Phát hiện các đơn vị chủ lực của ta ở nhiều hướng đang hành quân về phía Tây, mà điểm hội tụ là khu vực Sầm Nưa, Bộ chỉ huy quân Pháp tại Đông Dương phán đoán, ta sẽ mở chiến dịch đánh vào Sầm Nưa, giải phóng vùng Thượng Lào. Cuối tháng 3/1953, tướng R.Salan quyết định “kìm chân đối phương” bằng việc mở hai cuộc hành binh đánh vào Ninh Bình, Thanh Hóa và từ Nà Sản tiến về hướng Mộc Châu để giam chân và buộc chủ lực ta phải quay lại đối phó. Nhưng cả hai cuộc hành binh này đều không đem lại kết quả.

Trong khi đó, sau khi nhận được tin: Chủ lực đối phương đang tiến về ào ạt, R.Salan nhận thấy, nếu cố thủ Sầm Nưa bằng mọi giá trước ưu thế áp đảo của đối phương thì khó tránh khỏi thất bại. Do vậy, nhằm bảo toàn lực lượng, ngày 12/4/1953, Tổng chỉ huy quân Pháp tại Đông Dương quyết định rút ngay trong đêm toàn bộ quân khỏi Sầm Nưa về phía Nam (khi đó, các đơn vị đi đầu của ta còn cách Sầm Nưa gần một ngày đường). Đến trưa 13/4/1953, toán địch sau cùng rút chạy khỏi thị xã.

Trước tình hình đó, Tổng Quân ủy và Bộ chỉ huy chiến dịch thống nhất chỉ đạo bộ đội chuyển sang truy kích ngay. Đại tướng Võ Nguyên Giáp lệnh cho các đơn vị: Địch đã bỏ Sầm Nưa chạy. Sầm Nưa đã giải phóng. Nhưng muốn giúp nước bạn củng cố căn cứ địa đó thì chúng ta phải tiêu diệt cho kỳ được sinh lực địch. Đường rút chạy của chúng khá xa, tinh thần chúng càng kém; chúng ta phải khắc phục tất cả khó khăn, chuyển thành quyết tâm diệt địch trong trận truy kích này. Đó là nhiệm vụ chúng ta phải làm cho kỳ được, vượt lên thực nhanh, bám sát và chia cắt địch, chặn đường rút lui của chúng, tiêu diệt cho giòn, cho gọn. Như vậy, trước tình huống chiến dịch thay đổi, Tổng Quân ủy, Bộ Tổng Tư lệnh cùng Bộ chỉ huy chiến dịch nhạy bén nắm chắc tình hình, kịp thời hạ quyết tâm chỉ đạo các đơn vị tham gia chiến dịch nhanh chóng chuyển từ đánh địch trong công sự vững chắc thành vận động truy kích địch. Đây là quyết định đúng đắn, kịp thời, góp phần quan trọng vào thực hiện thắng lợi mục tiêu của chiến dịch.

Bốn là, chủ động, linh hoạt trong chỉ đạo, chỉ huy, điều hành tác chiến, góp phần giành thắng lợi chiến dịch.

Ngay sau khi địch rút khỏi Sầm Nưa, ngày 14/4/1953, Tổng Quân ủy họp hội nghị mở rộng, nhận định: Trước sự uy hiếp của ta, địch phải vội vã rút bỏ Sầm Nưa vào đêm 12/4 và sáng 13/4. Chiều 13/4, bộ đội ta bắt đầu truy kích. Địch rút Sầm Nưa là để bảo toàn lực lượng. Nhưng rút Sầm Nưa là địch bỏ ngỏ Thượng Lào, mất một vùng có tính chất chiến lược quan trọng... một thất bại lớn về chính trị. Để kịp thời truy kích địch, Tổng Quân ủy hạ quyết tâm, lệnh cho Đại đoàn 308 không kể ngày đêm, gấp rút đuổi địch, không cần chờ đầy đủ bộ đội, bộ phận nhẹ cho đi trước; đồng thời, lệnh cho Đại đoàn 304 tiến nhanh lên Đường số 7 chặn quân địch từ trên chạy xuống. Các Trung đoàn 102 và 36 cũng nhận được chỉ thị trực tiếp của Tổng Quân ủy, lập tức cho bộ đội xuất phát. Cùng với đó, các cơ quan tham mưu, chính trị, cung cấp và Ban cán sự Thượng Lào đều được chỉ thị của Tổng Quân ủy tập trung lực lượng phục vụ cho nhiệm vụ truy kích, coi đó là trọng tâm công tác.

Chấp hành mệnh lệnh của Tổng Quân ủy và Bộ chỉ huy chiến dịch, các hướng đẩy mạnh truy kích địch. Ngay trong ngày 13/4/1953, Tiểu đoàn 888 bắt được toàn bộ ngụy quyền tỉnh Sầm Nưa, 40 lính dõng tại Mường Hàm. Sáng 14/4, Trung đoàn 98 gặp địch ở chân đèo Nà Noọng, diệt 50 tên, bắt 15 lính Âu-Phi, 206 lính ngụy. Cùng thời gian, Trung đoàn 102 cùng bộ phận thuộc Trung đoàn 209 gặp địch tại Hứa Mường, diệt khoảng một đại đội, trong đó có 40 lính Âu. Một đại đội thuộc Trung đoàn 88 truy kích về hướng Bản Ban. Một bộ phận thuộc Trung đoàn 209 truy kích theo hướng Đông Nam Sầm Nưa tới Sầm Tớ (cách Tây Nam Sầm Nưa 60km). Tàn quân địch trên hướng chủ yếu chạy về Cánh đồng Chum.

Trên hướng thứ yếu, ngày 15/4/1953, địch rút khỏi Noọng Hét và Bản Ban. Trung đoàn 66 và tiểu đoàn bộ đội Lào phối hợp vào tiếp quản Noọng Hét; Trung đoàn 9 tiếp quản Bản Ban; 2 tiểu đoàn của Trung đoàn 9 tiến về Sầm Nưa phối hợp với hướng chính, tiểu đoàn còn lại tiến theo Đường số 7 vào Khăng Khay. Ngày 18-4-1953, Trung đoàn 57 (Đại đoàn 304) áp sát thị xã Xiêng Khoảng, địch hoảng sợ rút về co cụm ở Cánh đồng Chum.

Tại khu vực sông Nậm Hu (hướng phối hợp), Trung đoàn 148 cùng Bộ đội Tình nguyện và LLVT Lào đẩy mạnh hoạt động tiến công. Ngày 21/4/1953, diệt một đại đội ở Mường Ngòi và buộc địch ở đồn Nậm Bạc rút chạy; ngày 23/4/1953, Trung đoàn 98 từ phía Nam lên phối hợp tiến đánh vị trí Mường Khoa; ngày 26/4/1953, diệt vị trí Pắc Sàng và chặn đánh địch ở Bản Sẻ. Phát huy thắng lợi trong những ngày cuối tháng 4/1953, các đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam và LLVT Lào tiếp tục tổ chức truy kích địch rút chạy; đồng thời, tăng cường hoạt động gây sức ép ở Luông Pha Băng, khiến Bộ chỉ huy quân Pháp ở Đông Dương phải gấp rút điều 2 tiểu đoàn thuộc Binh đoàn cơ động 1 (GM1) từ Nà Sản sang xây dựng thành tập đoàn cứ điểm bảo vệ kinh đô Luông Pha Băng. Ngày 2 và 3/5/1953, Bộ chỉ huy chiến dịch tổ chức Hội nghị tổng kết chiến dịch tại Sầm Nưa. Khuếch trương thắng lợi chiến dịch, ngày 17/5, Trung đoàn 98 phối hợp với Trung đoàn 148 nổ súng tiến công tiêu diệt cụm cứ điểm Mường Khoa, loại khỏi vòng chiến đấu 300 tên.

Ngay sau khi Chiến dịch Thượng Lào kết thúc, Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam đề ra nhiệm vụ tổ chức tiếp quản thị xã Sầm Nưa và những vùng mới giải phóng, đẩy mạnh tuyên truyền chiến thắng trong nhân dân và đề nghị cùng Chính phủ Kháng chiến Lào tổ chức “Tuần lễ đoàn kết Việt-Lào” để bộ đội tích cực tham gia vào công tác củng cố địa phương. Đồng thời, ta để lại một số đơn vị chủ lực cùng Quân tình nguyện Việt Nam phối hợp với quân và dân Lào củng cố vùng giải phóng, xây dựng Sầm Nưa thành căn cứ địa kháng chiến của nước bạn.

Chiến thắng Thượng Lào có ý nghĩa to lớn không những đối với cách mạng Lào, mà còn mở ra những điều kiện mới, thuận lợi để quân và dân 3 nước Đông Dương tiến lên giành những thắng lợi quyết định trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Đồng thời, qua đó khẳng định vai trò quyết định của Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh trong chỉ đạo chiến dịch giành thắng lợi.

Hiện nay, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đang đặt ra những yêu cầu cao hơn. Bên cạnh những thuận lợi cơ bản, còn có nhiều khó khăn, thách thức do tác động của tình hình thế giới, khu vực đến nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Trên cơ sở nắm chắc tình hình, yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng tiếp tục thực hiện tốt vai trò tham mưu cho Đảng, Nhà nước những vấn đề về đường lối, nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc; thường xuyên làm tốt công tác dự báo, nắm chắc tình hình, từ đó tham mưu, đề xuất các chủ trương, giải pháp phù hợp trong việc hoạch định các chính sách, đối sách, xử lý kịp thời, hiệu quả các tình huống, không để bị động, bất ngờ. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, nghiên cứu, bổ sung, phát triển các chiến lược quốc phòng, chiến lược quân sự; xây dựng, hoàn thiện kế hoạch phòng thủ đất nước; phương hướng và biện pháp xây dựng nền quốc phòng toàn dân; triển khai thực hiện có hiệu quả một số đề án trọng điểm nhằm bảo đảm quốc phòng, an ninh, nhất là các địa bàn chiến lược, quan trọng. Tập trung đổi mới nâng cao chất lượng huấn luyện theo Nghị quyết số 1659 ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương, tạo chuyển biến mạnh mẽ về trình độ huấn luyện, khả năng sẵn sàng chiến đấu, nhất là khả năng cơ động, tác chiến trong điều kiện và đối tượng tác chiến mới, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình để xây dựng và phát triển đất nước.

Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo giữ vững nguyên tắc Đảng lãnh đạo Quân đội và các biện pháp xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, bảo đảm cho cán bộ, chiến sĩ luôn có ý chí quyết tâm cao, tuyệt đối phục tùng mệnh lệnh, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Chỉ đạo xây dựng và phát triển khoa học nghệ thuật quân sự trong điều kiện gắn với phát triển ngành công nghiệp quốc phòng; nghiên cứu, sản xuất các loại vũ khí phù hợp với điều kiện địa hình, cách đánh và nghệ thuật quân sự Việt Nam. Chỉ đạo triển khai đồng bộ, toàn diện công tác đối ngoại quân sự, quốc phòng theo phương châm tích cực, chủ động, chắc chắn, linh hoạt, hiệu quả. Chỉ đạo đẩy mạnh mở rộng và tăng cường hợp tác quân sự, quốc phòng với các nước, nhất là với các nước láng giềng, ASEAN... nhằm tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Cùng với đó, Quân ủy Trung ương tiếp tục thực hiện tốt vai trò trực tiếp lãnh đạo xây dựng QĐND Việt Nam vững mạnh toàn diện, xây dựng các tổ chức đảng trong Quân đội trong sạch, vững mạnh. Triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện tốt chủ trương xây dựng QĐND Việt Nam theo hướng tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng QĐND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

70 năm đã trôi qua, nhưng thắng lợi của Chiến dịch Thượng Lào vẫn còn nguyên giá trị, để lại nhiều bài học quý về sự chỉ đạo, chỉ huy, điều hành chiến dịch đúng đắn, kiên quyết, sáng tạo của Tổng Quân ủy và Bộ Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam, có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, cần được tiếp tục nghiên cứu, vận dụng, phát huy trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, góp phần xây dựng mối quan hệ đoàn kết, gắn bó keo sơn “chí nghĩa, chí tình” giữa Đảng, Nhà nước, Quân đội và nhân dân hai nước Việt Nam-Lào ngày càng bền chặt, cùng nhau giành những thắng lợi mới trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở mỗi nước.

Thượng tướng, TS LÊ HUY VỊNH, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng

Nguồn: Báo QĐND