Những nét chính về tiểu sử Các Mác

Các Mác sinh ngày 5/5/1818 ở Tơ-ri-a, vùng Rai-nơ, nước Đức. Cha ông là Luật sư Hen rích Mác - một người có nhân cách liêm chính được cả vùng kính trọng. Từ nhỏ, Các Mác đã bộc lộ phẩm chất thông minh vượt trội. Cậu có khả năng kể lại một cách hình ảnh và sáng tác ra đủ mọi câu chuyện tưởng tượng và các câu chuyện cổ tích, là linh hồn trong các trò chơi của lũ trẻ ở khu phố.

Mùa thu năm 1830, lúc 12 tuổi, Các Mác vào học ở trường trung học Tơ-ri-a. Quá trình học tập, Các Mác đã thể hiện là một học sinh thông minh, độc lập, giàu sức sáng tạo. Trong bài luận văn tốt nghiệp trung học, với chủ đề “Những suy nghĩ của một thanh niên khi chọn nghề”, Các Mác đã khiến thầy cô, bạn bè khâm phục và kinh ngạc khi nói về sự lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai. Mác viết: "Nếu một người chọn nghề mà người đó có thể làm được nhiều nhất cho nhân loại thì người đó sẽ không cảm thấy gánh nặng của nghề ấy, không phải một sự vui sướng ích kỷ, hạn chế và đáng thương mà hạnh phúc của người đó sẽ thuộc về hàng triệu người…"

Tốt nghiệp trung học, Các Mác vào học khoa Luật trường Đại học Tổng hợp Bon; ngoài việc học tập luật, ông còn say mê nghiên cứu triết học, lịch sử, chính trị. Ngày 15/4/1841, khi mới 23 tuổi, Các Mác nhận được bằng Tiến sĩ triết học với luận án "Về sự khác nhau giữa triết học tự nhiên của Đêmôcrit (Démocrite) và triết học tự nhiên của Êpiquơ (Épicure) tại trường Đại học Tổng hợp Jena.

Tháng 8/1844, Các Mác gặp Ph.Ăng ghen ở Pa – ri, nước Pháp. Bắt đầu từ đây, hai lãnh tụ của cách mạng vô sản thế giới đã tìm thấy sự đồng cảm về tư tưởng và lý tưởng cộng sản, đã tạo nên một tình bạn thủy chung, mẫu mực hiếm có. Tháng 2/1848, Các Mác và Ph.Ăng ghen cùng soạn thảo và xuất bản “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” là văn kiện đầu tiên có tính chất cương lĩnh của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Hai ông đã tích cực tham gia các tổ chức cộng sản, tích cực đấu tranh chống xã hội tư sản và tiểu tư sản đàn áp, bóc lột nhân dân lao động; cùng nhau sáng lập ra lý luận về chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản – chế độ mang lại hòa bình, bình đẳng, hạnh phúc cho các tầng lớp nhân dân lao động.

Về gia đình riêng, Các Mác và Gien - ni (người vợ hơn 4 tuổi) quen biết nhau từ hồi còn nhỏ. Gien - ni là con gái của một gia đình dòng dõi quý tộc Đức quyền thế, giàu có, vô cùng xinh đẹp và thông minh, học thức, được nhiều chàng trai con nhà quyền quý theo đuổi. Năm 17 tuổi, Mác đã đính hôn cùng Gien - ni. Tuy nhiên, do có sự chênh lệch về địa vị, tài sản nên mối tình của hai người gặp nhiều khó khăn, sóng gió. Vượt qua tất cả định kiến và ngăn cản, tháng 6/1843, Gien - ni đã kết hôn với Mác sau 7 năm chờ đợi, đã cùng Mác vượt qua bao sóng gió, khổ sở, thiếu thốn trong cuộc đời lưu vong làm cách mạng ở các nước Pháp, Bỉ, Anh... Tình yêu, tình vợ chồng của Các Mác và Gien - ni đã trở thành huyền thoại về tình yêu, tình đồng chí, đức hy sinh, dịu hiền, thủy chung. Các Mác và Gien - ni có 3 người con gái và 2 người con trai. Các con của ông bà sau này đều trở thành những nhà hoạt động cách mạng vô sản nhiệt thành như cha mẹ…

Cả cuộc đời hoạt động cách mạng trong sự truy đuổi gắt gao của kẻ thù, trong điều kiện sống lưu vong, nghèo khổ đã làm cho sức khỏe của gia đình Các Mác ngày càng suy yếu. Ngày 2/12/1881, Gien - ni mất. Ngày 14/3/1883, Các Mác đi vào cõi vĩnh hằng với người vợ yêu quý, khi đang ngồi trên bàn làm việc.

Những đóng góp vĩ đại cho phong trào cách mạng thế giới

Với trí tuệ vượt trội, tầm nhìn vượt thời đại, sức làm việc phi thường, Các Mác và Ph.Ăng ghen đã để lại những di sản tư tưởng lý luận đồ sộ, to lớn, nhưng có thể khái quát thành 3 thành tựu lớn nhất sau:

Thứ nhất, Các Mác đã sáng tạo ra triết học duy vật biện chứng, tạo nên một cuộc cách mạng trong nhận thức và cải tạo thế giới.

Kế thừa có chọn lọc những thành tựu của tư duy nhân loại, Các Mác đã làm một cuộc cách mạng triệt để trong lĩnh vực triết học, sáng lập ra một nền triết học mới là Triết học duy vật biện chứng bao gồm hai bộ phận chính là chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử để giúp nhân loại giải thích và cải tạo thế giới. Triết học duy vật biện chứng của Mác vạch rõ nguồn gốc của sự vận động biến đổi là sự đấu tranh và giải quyết mâu thuẫn nằm ngay trong sự vật hiện tượng. Triết học duy vật lịch sử của Mác đã vạch ra quy luật phát triển của xã hội loài người chính là lịch sử phát triển của nền sản xuất xã hội, là lịch sử phát triển của những phương thức sản xuất nối tiếp nhau. Đảng Cộng sản, chính đảng của giai cấp công nhân có lý luận tiên phong dẫn đường, là lực lượng lãnh đạo quần chúng nhân dân làm cách mạng để phá bỏ chế độ cũ (chế độ áp bức, bóc lột) và xây dựng chế độ mới (chế độ cộng sản chủ nghĩa). V.I.Lênin khẳng định: “Chủ nghĩa duy vật lịch sử của Các Mác là thành tựu vĩ đại nhất của tư tưởng khoa học. Một lý luận khoa học hết sức hoàn chỉnh và chặt chẽ đã thay cho sự lộn xộn và sự tùy tiện vẫn ngự trị từ trước đến nay trong các quan niệm về lịch sử và chính trị”.

Thứ hai, Các Mác đã tìm ra quy luật giá trị thặng dư - quy luật vận động và phát triển của chủ nghĩa tư bản.

Với việc tìm ra quy luật giá trị thặng dư, Các Mác đã tạo ra một cuộc cách mạng trong lĩnh vực kinh tế chính trị học, chỉ ra quy luật vận động kinh tế của xã hội tư bản, vạch trần “bí mật” của xã hội tư bản là bóc lột giá trị thặng dư của những người lao động làm thuê tạo ra. Giá trị thặng dư là mục tiêu, là bản chất của chủ nghĩa tư bản, là đầu mối của mọi mâu thuẫn giữa tư sản và vô sản. Các Mác chỉ ra mâu thuẫn cơ bản của xã hội tư bản là mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất xã hội hóa ngày càng cao với chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất. Do vậy, giai cấp vô sản phải đấu tranh chống lại giai cấp tư sản và chủ nghĩa xã hội nhất định sẽ thay thế cho chủ nghĩa tư bản. V.I. Lênin đánh giá: “Lý luận về giá trị thặng dư là hòn đá tảng của học thuyết kinh tế của Mác. Học thuyết vĩ đại này, không chỉ đúng với xã hội tư bản trong thời Các Mác mà còn hoàn toàn đúng với xã hội tư bản hiện đại. Bởi quy luật giá trị thặng dư vẫn là quy luật kinh tế cơ bản luôn luôn tác động vào xã hội tư bản chủ nghĩa ở bất kỳ thời kỳ lịch sử nào”.

Thứ ba, Các Mác đã phát hiện ra vai trò và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trên thế giới.

Trên cơ sở phân tích một cách khách quan, khoa học những điều kiện kinh tế của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa cũng như những điều kiện chính trị, xã hội đã tạo nên các mối quan hệ giai cấp trong xã hội tư bản; Các Mác và Ph. Ăng ghen nhận thấy giai cấp công nhân gắn liền với lực lượng sản xuất tiên tiến dưới chủ nghĩa tư bản, là con đẻ của nền sản xuất đại công nghiệp, được nền đại công nghiệp tôi luyện, tổ chức thành một giai cấp có ý chí cách mạng triệt để, có vai trò và sứ mệnh lịch sử tiến hành cách mạng vô sản tự giải phóng mình và giải phóng toàn xã hội khỏi chế độ tư bản chủ nghĩa, thiết lập chế độ xã hội chủ nghĩa. V.I. Lênin đánh giá: “Đây là một phát kiến vĩ đại có ý nghĩa lịch sử toàn thế giới của Mác”.

Chủ nghĩa Mác – Lênin soi sáng con đường cách mạng Việt Nam

Học thuyết của Các Mác – Ph.Ăng ghen đã được V.I Lênin kế thừa, bổ sung và phát triển trong thời kỳ chủ nghĩa tư bản phát triển thành chủ nghĩa đế quốc. Từ đó, chủ nghĩa Mác trở thành chủ nghĩa Mác – Lênin. Thế kỷ XIX và thế kỷ XX, nhân loại đã chứng kiến sự thành công của Chủ nghĩa Mác - Lênin trên toàn thế giới, khi Liên bang Xô Viết và hệ thống các nước XHCN ra đời và phát triển mạnh mẽ trên phạm vi toàn thế giới. Sau những biến cố và thăng trầm của lịch sử, hiện nay các nước Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Cu Ba, Triều Tiên và nhiều khu vực trên thế giới đã và đang vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện thực tiễn đất nước mình để thực hiện lý tưởng cao đẹp xây dựng CNXH. Còn trong các nước tư bản, các đảng cộng sản đã và đang hoạt động đấu tranh không ngừng nghỉ cho quyền lợi của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.

Nhờ vận dụng sáng tạo và linh hoạt chủ nghĩa Mác – Lênin vào điều kiện thực tiễn Việt Nam, mà Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã và đang lãnh đạo nhân dân giành được những thắng lợi to lớn mang tầm vóc thời đại: Lật đổ ách thống trị của chế độ phong kiến, thực dân, đế quốc; thống nhất đất nước, tiến lên xây dựng CNXH; tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện, hòa nhập ngày càng sâu rộng và vững chắc vào cộng đồng thế giới…

Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng cao cả của Các Mác đã đi vào lịch sử thế giới như một trong những ngôi sao sáng nhất trên bầu trời trí tuệ nhân loại, đúng như Ph.Ăng-ghen đã khẳng định: “Tên tuổi và sự nghiệp của ông đời đời sống mãi”. Năm 1999, Trường Đại học Cambridge (Anh) tổ chức bình chọn nhà tư tưởng vĩ đại trong thiên niên kỷ thứ hai, Các Mác đã được bình chọn cho vị trí số một, xếp thứ hai là nhà khoa học Anh-xtanh (A.Einstein). Kết quả đó chính là sự tôn vinh, lòng ngưỡng mộ, kính trọng không chỉ của riêng những người cộng sản, mà của cả loài người dành cho lãnh tụ thiên tài Các Mác.

NGUYỄN PHONG QUANG (Tổng hợp)