Trung đoàn Pháo binh 78 (Sư đoàn 324) thành lập ngày 3/2/1973, do đồng chí Ngô Văn Hằng làm Trung đoàn trưởng, đồng chí Nguyễn Thanh Hà làm Chính uỷ cùng 4 cơ quan và cán bộ  đã có nhiều năm chiến đấu trên chiến trường Trị Thiên Huế.

Ngay sau khi thành lập, Trung đoàn 78 đã tham gia chiến dịch “K18”  Lam Sơn – Mỏ Tàu nằm trên trục đường 14 cách thành phố Huế khoảng 40 km về phía Tây Nam. Trải qua 40 ngày đêm chiến đấu, Tiểu đoàn 10, Tiểu đoàn 14 liên tục khống chế pháo binh địch, chi viên bộ binh tấn công. Tiểu đoàn 12, Tiểu đoàn 16 bắn máy bay địch bảo vệ các trận địa và sở chỉ huy các cấp, bắn rơi 5 máy bay trực thăng vũ trang của địch, phá vỡ tuyến phòng thủ của địch ở Tây Nam Huế. Kết thúc chiến dịch “K18, Trung đoàn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, trở về A Lưới huấn luyện chuẩn bị cho chiến dịch năm sau.

Tháng 01/1975, đội hình Trung đoàn hành quân theo đường 14, tập kết tại khu vực Vũng Tròn, bố trí trận địa pháo mặt đất khống chế pháo binh địch ở căn cứ La Sơn, hiệp đồng với 3 trung đoàn chi viện Bộ binh đánh các điểm cao 303, 75, 76… Pháo cao xạ bảo vệ sở chỉ huy Sư đoàn, Trung đoàn, sở chỉ huy tiền phương Quân đoàn 2, bắn rơi 2 máy bay trục thăng vũ trang. Đặc biệt, 4 khẩu pháo mặt đất, cao xạ kéo lên Động Truồi, độ cao hơn 1000 m, rồi kéo xuống bình độ 900, bắn thẳng trực tiếp xuống các tuyến phòng ngự của địch, khiến chúng vô cùng hoang mang, hoảng sợ. Chiến dịch diễn biến hết sức phức tạp, dằng co kéo dài hơn 2 tháng. Đến ngày 22/3, các hướng tấn công của Sư đoàn phá vỡ tuyến phòng thủ La Sơn, khiến địch bỏ chạy ra cửa Việt, vào Đà Nẵng. Ngày 26/3 lá cờ chiến thắng của Trung đoàn 1, Sư đoàn 325 cánh quân phía bắc tiến vào Huế cắm lên đỉnh cột cờ Phủ Ô Lâu, chính thức báo tin vui với Nhân dân cả nước. Huế hoàn toàn đã giải phóng.

 Ngày 29/3/1975, sau khi thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam được giải phóng. Trung đoàn tiếp tục hành quân vào Đà Nẵng, Tiểu đoàn 12 bố trí một Đại đội bảo vệ kho xăng Liên Chiểu phía Nam chân đèo Hải Vân. Một bộ phận Ban Tham mưu, Chính trị, Hậu cần ở lại sân bay Nước Mặn quận Liên Chiểu giải quyết chính sách, còn lại, Trung đoàn trong đội hình Sư đoàn thần tốc theo Quốc lộ số 1 tiến vào phía Nam đến tỉnh Bình Định, Phú Yên thì dừng lại làm lực lượng dự bị của Quân Đoàn 2, chờ lệnh tiến quân vào Sài Gòn. Khi các Binh đoàn của Bộ thần tốc đánh vỡ hệ thống phòng thủ của địch vòng ngoài Sài Gòn, thì Sư đoàn lệnh Trung đoàn 78 dùng một bộ phận xe pháo kéo ra Bắc rồi lại vào Nam, nghi binh khoét sâu thêm sai lầm chiến lược của địch. Kết thúc chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, miền Nam hoàn toàn giải phóng, Bắc Nam sum họp một nhà, Trung đoàn hành quân về huyện Ninh Phước, tỉnh Thuận Hải làm nhiệm vụ quân quản, xây dựng chính quyền mới giải phóng, truy quét tàn binh và giặc Fulro, làm sạch địa bàn khu vực đóng quân.

           Ngày 16/6/1976, Trung  đoàn tạm biệt Đảng bộ và Nhân dân Phan Rang, Tháp Chàm, tỉnhThuận Hải, trong đội hình của Sư đoàn hành quân ra Bắc về với Quân khu 4, đóng quân ở huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An, huấn luyện sẵn sàng làm nhiệm vụ mới. Thực hiện giảm biên chế, Tiểu đoàn 12 và Tiểu đoàn 16 sáp nhập làm một, lấy truyền thống Tiểu đoàn 16 Anh hùng, biên chế 3 Đại đội pháo 37 mm. Ngày 17/12/1977, cả Trung đoàn hành quân theo trục đường quốc lộ số 7 sang giúp nước bạn Lào, đóng quân tại xã Hin Hợp, huyện Văng Viêng, tỉnh Viêng Chăn, bảo vệ quốc lộ số 13 (đoạn đường từ Hin Hợp đến Vôn Hồng, tỉnh Viêng Chăn), sẵn sàng cơ động bảo vệ Thủ đô Viêng Chăn khi bạn yêu cầu.

10 năm giúp Bạn, góp phần đập tan âm ưu các lực lượng phản động, đưa đất nước Lào ổn định và phát triển. Những hy sinh đóng góp cho cách mạng Lào vô cùng to lớn, tô thắm thêm tình đoàn kết, hữu nghị đặc biệt truyền thống giữa hai nước, hai Quân đội và Nhân dân Việt - Lào anh em.  Ngày 10/11/1987, Trung đoàn 78 về nước, đóng quân tại xã Tường Sơn, huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An,  xây dựng doanh trại, ổn định tổ chức, huấn luyện đơn vị theo hướng chính quy. Thực hiện biên chế mới của Bộ, Trung đoàn 78 giải thể. Xe pháo bàn giao Cục kỹ thuật, cán bộ chủ chốt chuyển về Lữ đoàn pháo binh Quân khu 4, chiến sĩ thực hiện chính sách phục viên, xuất ngũ. Riêng tiểu đoàn 16 tái thành lập theo Quyết định số124/QĐ-TM ngày 31/3/1994 của Bộ Tổng Tham mưu, chuyển từ pháo cao xạ 37mm sang pháo cao xạ 12,7mm trực thuộc Sư đoàn 324, đóng quân tại xóm 2 xã Trung Sơn, huyện Đô Lương Tỉnh Nghệ An cho đến hôm nay.

Tại buổi gặp mặt, các đại biểu cựu chiến binh Trung đoàn Pháo binh 78 đã cùng nhau ôn lại kỷ niệm về một thời chiến đấu hào hùng. Sau thời gian gắn bó với Quân đội, nay trở về với cuộc sống đời thường, tuy nhiều đồng chí tuổi cao, điều kiện sinh hoạt còn khó khăn, vất vả nhưng các cựu chiến binh Trung đoàn 78 luôn phát huy bản chất truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ”, tiên phong, gương mẫu tham gia có hiệu quả các phong trào cách mạng ở địa phương, động viên nhau phát huy truyền thống Trung đoàn, truyền thống "Bộ đội Cụ Hồ" trên mặt trận mới, ra sức thi đua phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Tin, ảnh: HẢI HOÀNG