“Kề vai sát cánh”, vượt qua lửa đạn chiến trường

Năm 1966, chàng thanh niên Đặng Mạnh Quỳnh từ xã Thanh Liên, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An lên đường nhập ngũ vào Tiểu đoàn 12, Trung đoàn 222 Pháo cao xạ, Quân khu 4 và chiến đấu bảo vệ vùng trời quê hương trước sự leo thang chiến tranh của đế quốc Mỹ.

Năm 1969, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta đang ở giai đoạn ác liệt, trên đất nước bạn Lào, đế quốc Mỹ cũng không ngừng mở rộng chiến tranh xâm lược. Tháng 8 năm 1969, đế quốc Mỹ đã mở chiến dịch “Cù Kiệt” (tiếng Lào nghĩa là “cứu vãn danh dự”). Chúng huy động 20 tiểu đoàn đặc biệt với 12.000 quân, cùng với 5.000 quân Thái Lan mặc quân phục ngụy Lào. Không chỉ vậy, địch còn sử dụng cả máy bay B52 và 5 đại đội máy bay chiến đấu, 100 máy bay lên thẳng và một lực lượng pháo binh hùng mạnh, do Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) chỉ huy với mưu đồ giành lại khu vực chiến lược Cánh đồng Chum (Xiêng Khoảng).

Trước tình hình đó, tháng 9-1969, đơn vị của ông Quỳnh được lệnh hành quân sang nước bạn Lào, trực tiếp tham gia chiến đấu bảo vệ tuyến hành lang chiến lược, giữ vững các tuyến đường trọng yếu, hỗ trợ bộ binh tác chiến, cắt đứt nguồn tiếp viện của địch. Với tinh thần chiến đấu quả cảm, không quản ngại gian khổ hy sinh, quân và dân Lào - Việt đã từng bước đập tan Chiến dịch “Cù Kiệt” của địch, giành được những thắng lợi có ý nghĩa chiến lược.

Trong chiến dịch này, Tiểu đoàn 12 đã lập nhiều chiến công xuất sắc, tiêu biểu là bắn rơi 6 máy bay địch, trong đó có chiếc OV-10, loại máy bay trinh sát hiện đại thời bấy giờ và thu giữ nhiều vũ khí, khí tài quan trọng. Những chiến thắng này không chỉ góp phần mở rộng vùng giải phóng mà còn giáng đòn mạnh vào ý đồ xâm lược của địch, làm thay đổi cục diện chiến trường theo hướng có lợi cho ta và bạn.

Hồi tưởng những năm tháng đầy gian khổ và mất mát, cựu chiến binh Đặng Mạnh Quỳnh xúc động chia sẻ: Chiến tranh tàn khốc lắm. Dù chúng ta giành thắng lợi, nhưng sự hy sinh cũng rất lớn. Có đồng chí vừa bổ sung vào đơn vị hôm trước, hôm sau đã nằm lại chiến trường... Mỗi lần chôn cất đồng đội, lòng tôi lại quặn đau. Càng đau, chúng tôi càng quyết tâm chiến đấu để trả thù cho đồng đội”.

Trong gần 3 năm chiến đấu trên đất Bạn, ông Quỳnh cùng đồng đội tham gia nhiều trận đánh ác liệt, góp phần bảo vệ vững chắc vùng giải phóng, đồng thời vun đắp thêm tình đoàn kết keo sơn giữa hai dân tộc Việt - Lào. Tháng 7-1972, theo yêu cầu nhiệm vụ cách mạng, ông trở về nước tiếp tục chiến đấu trên địa bàn Quân khu 4.

Sau khi đất nước thống nhất, ông được cử đi học tại Trường Phòng không. Tốt nghiệp ra trường về công tác tại Nhà Văn hóa Quân khu 4. Đến năm 1996, ông chuyển về Trường Quân sự Quân khu 4 và nghỉ hưu tại phường Hà Huy Tập, TP Vinh, tỉnh Nghệ An.

“Hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa”

Những năm tháng “nếm mật nằm gai” trên đất bạn Lào đã để lại trong ông Quỳnh ký ức sâu đậm về tình cảm gắn bó keo sơn giữa quân tình nguyện Việt Nam và nhân dân Lào anh em. Hình ảnh bà con các bản làng đùm bọc, sẻ chia từng hạt gạo, củ sắn, tấm chăn mỏng trong đêm rừng lạnh giá đã trở thành điểm tựa tinh thần lớn lao, tiếp thêm nghị lực để người lính vượt qua hiểm nguy, hoàn thành nhiệm vụ quốc tế cao cả.

Một kỷ niệm không thể nào quên trong cuộc đời người lính già là lần ông bị sốt cao, co giật giữa rừng sâu trong lúc đơn vị hành quân qua một bản hẻo lánh ở Xiêng Khoảng. Trong tình thế nguy cấp, một phụ nữ Lào đã bất chấp hiểm nguy, lặn lội xuyên rừng tìm lá thuốc về sắc cho ông uống. “Nếu không có người dân Lào ấy, không biết tôi còn sống được đến hôm nay không...” - ông nghẹn ngào nhớ lại.

Tình cảm giữa bộ đội Việt Nam và nhân dân Lào còn được thể hiện rõ nét qua những lần sống chết bên nhau. Có lần đơn vị ông bị địch phục kích, một đồng đội bị thương nặng. Giữa mưa bom bão đạn, một người dân Lào đã dũng cảm cùng ông đưa người bị thương về tuyến sau cứu chữa. Dù được chăm sóc tận tình, nhưng người đồng đội ấy đã mãi mãi nằm lại trên đất Triệu Voi. Dân bản đã an táng anh chu đáo. Nhưng đến nay, ông Quỳnh vẫn chưa thể tìm được thân nhân liệt sĩ để báo tin...

Dù thời gian có phai nhạt, nhưng ký ức về chiến trường Lào, về tình cảm đồng chí đồng đội và sự sẻ chia chan chứa nghĩa tình của nhân dân Lào vẫn luôn sống mãi trong lòng cựu chiến binh Đặng Mạnh Quỳnh.

“Đã hơn 50 năm trôi qua, tôi vẫn chưa có dịp trở lại đất nước Lào. Trong lòng tôi luôn cháy bỏng khát vọng được cùng đồng đội trở lại chiến trường xưa, tận mắt chứng kiến sự đổi thay của nước Bạn, ôn lại kỷ niệm sâu sắc và thiêng liêng giữa quân và dân hai nước Việt - Lào anh em” - Cựu chiến binh Đặng Mạnh Quỳnh bồi hồi chia sẻ.

Bài và ảnh: TRÀ MY