Năm nay đã gần bước sang tuổi 90 nhưng vợ chồng ông, bà Lê Xuân Vinh và Nguyễn Thị Nụ (ở thôn 4, xã Quảng Hòa, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa) vẫn còn minh mẫn. Trò chuyện với chúng tôi, ông bà phấn khởi khoe tấm giấy chứng nhận dân công hỏa tuyến mới được cơ quan chức năng trao cùng số tiền trợ cấp một lần được hưởng theo Quyết định 49. Ông Vinh chia sẻ: “Vợ chồng tôi tham gia dân công hỏa tuyến thời kỳ chống Pháp. Ngày đó, khi đất nước cần là chúng tôi lên đường làm nhiệm vụ, có ai nghĩ sau này sẽ được hưởng cái gì… Nhận được giấy chứng nhận cùng số tiền này, vợ chồng tôi phấn khởi và xúc động lắm chú à...!”.

Còn ông Trần Văn Thoại, ở phường Bắc Lý, thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình thì bộc bạch: “Phần lớn chúng tôi tham gia dân công hỏa tuyến ngày đó khi về làm gì có giấy tờ xác nhận. Nhưng khi có thông báo thực hiện Quyết định 49, tôi cùng nhiều người trong phường được cán bộ các cấp quan tâm hướng dẫn tỉ mỉ, cụ thể để làm thủ tục được nhanh chóng. Nhờ vậy, chúng tôi được cấp giấy chứng nhận và chitrả chế độ vào đợt 1 nên ai cũng phấn khởi…”.

Trung tá Phạm Xuân Hà, Chính trị viên Ban CHQS thành phố Đồng Hới, cho biết, quá trình triển khai xét duyệt, thẩm định hồ sơ đối tượng theo Quyết định 49, các cấp có liên quan của thành phố vào cuộc quyết liệt, hướng dẫn tận tình, bảo đảm đúng trình tự, chặt chẽ song cũng phải rất nhanh chóng để kịp thời tri ân đối với những cựu dân công hỏa tuyến.

Khó khăn chung nhất của các địa phương khi triển khai thực hiện Quyết định 49 của Thủ tướng Chính phủ là phần lớn đối tượng tham gia dân công hỏa tuyến nay đã từ trần, số còn lại tuổi đã cao; thời gian thực hiện nhiệm vụ đã lâu và hầu hết mất hoặc không có giấy tờ xác nhận. Thời điểm triển khai Quyếtđịnh 49 các địa phương thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng như, tổ chức Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2015 - 2020; bầu cử Quốc hội khóa XIV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021; ảnh hưởng của sự cố môi trường biển và tình hình bão lũ diễn biến phức tạp…

Mặc dù vậy, các địa phương đã có những cách làm linh hoạt, sáng tạo, sát với đặc điểm tình hình tạo sự đồng thuận, thống nhất cao về nhận thức, trách nhiệm trong triển khai thực hiện. Thanh Hóa là tỉnh có địa bàn rộng, số lượng đối tượng dân công hỏa tuyến qua khảo sát ban đầu chiếm 1/3 của cả nước, chủ yếu trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp... nên việc thực hiện Quyết định 49 gặp không ít khó khăn.

Khắc phục những khó khăn đó, theo Đại tá Đỗ Văn Minh, Chính ủy Bộ CHQS tỉnh Thanh Hóa thì, trước hết phải tập trung tuyên truyền bằng nhiều hình thức, qua đó tạo sự thống nhất về nhận thức, đồng thuận sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân. Đồng thời, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị; sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quân sự các cấp với các cơ quan chức năng và Hội cựu chiến binh, Hội thanh niên xung phong, Ban liên lạc dân công hỏa tuyến… Ngoài các thành phần của Tổ tư vấn cấp huyện, Tổ giúp việc cấp xã thì mời thêm những người có kinh nghiệm trong công tác chính sách đã nghỉ hưu tại địa phương, các đồng chí lão thành cách mạng, các đối tượng tham gia dân công hỏa tuyến qua các thời kỳ… tham gia công tác thẩm định, xét duyệt hồ sơ. Đặc biệt là cơ quan chức năng phải thường xuyên sâu sát cơ sở để kiểm tra, giám sát và giúp đỡ địa phương giải quyết kịp thời những vướng mắc. Nhờ đó, với nỗ lực, trách nhiệm cao, sau 2 năm triển khai thực hiện Quyết định 49, tỉnh Thanh Hóa đã xét duyệt và báo cáo Quân khu hơn 95.000 hồ sơ (đạt hơn 50% số lượng khảo sát).

Thực tế cho thấy quá trình triển khai thực hiện Quyết định 49 các địa phương đã coi trọng đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền sâu rộng trong quần chúng nhân dân; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị để rà soát, thẩm tra, xác minh, lập danh sách, xét duyệt hồ sơ…; chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng, ngành lao động, thương binh và xã hội, Hội cựu chiến binh, Hội cựu thanh niên xung phong… thường xuyên bám sát cơ sở kiểm tra, giám sát, giải quyết kịp thời những vướng mắc. Ban chỉ đạo 24 các cấp, tổ tư vấn, tổ giúp việc cùng hội đồng chính sách xã (phường, thị trấn) kịp thời được kiện toàn, phân công trách nhiệm, địa bàn phụ trách cho các thành viên. Công tác tập huấn, triển khai thực hiện được tổ chức chặt chẽ, thống nhất từ Quân khu đến cơ sở bảo đảm đúng nội dung, tiến độ, thành phần theo quy định. Các cấp đã tổ chức tốt việc làm điểm, rút kinh nghiệm (Quân khu làm điểm tại Thanh Hóa; các tỉnh, huyện tổ chức làm điểm 1 đến 2 huyện, mỗi huyện từ 1 đến 2 xã)… Nhờ đó, quá trình thực hiện đảm bảo nhanh chóng, công bằng, dân chủ, công khai, đúng đối tượng, mang lại sự đồng tình, ủng hộ rộng rãi trong các tầng lớp nhân dân.

Theo Thiếu tướng Nguyễn Đức Hóa, Phó chính ủy Quân khu, Trưởng ban chỉ đạo 24 Quân khu thì, mặc dù kết quả đạt được trong 2 năm qua là đáng ghi nhận trong điều kiện khó khăn nhưng số lượng hồ sơ giải quyết còn rất lớn (khoảng 63%). Theo kế hoạch Bộ Quốc phòng giao thì Quân khu phải cơ bản hoàn thành việc thực hiện Quyết định 49 trước năm 2020 nhưng để kịp thời tri ân, ghi công những đóng góp to lớn của lực lượng dân công hỏa tuyến và thân nhân gia đình họ, thời gian tới các cấp cần tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ tổ chức thực hiện Quyết định 49 đúng quy trình, bảo đảm chặt chẽ, chính xác, dân chủ, công khai. Trên cơ sở kinh nghiệm, cách làm hiệu quả của các địa phương để nhân rộng, triển khai rộng rãi trong toàn Quân khu; tăng cường đội ngũ làm chính sách xuống cơ sở để giúp địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Hồ sơ thu đến đâu xét duyệt luôn đến đó; quá trình xét duyệt, chi trả kết hợp các biện pháp vận động, tuyên truyền để người dân hiểu và tích cực hợp tác. Phát huy hiệu quả hơn nữa vai trò của các tổ tư vấn, giúp việc và đặc biệt là đề cao vai trò giám sát của nhân dân trong quá trình thực hiện. Các thành viên Ban chỉ đạo 24 các cấp, cán bộ làm chính sách phải xuất phát từ tình cảm, trách nhiệm đối với lực lượng dân công hỏa tuyến để tận tình, công tâm, khách quan, bảo đảm quá trình xét duyệt, chi trả nhanh chóng, chặt chẽ, đúng quy trình, đối tượng…

                                                                                                                                                           ĐỨC CƯƠNG