Trận đánh đầu tiên ở Cha Lo - Cổng Trời

Quảng Bình là vùng đất linh thiêng, đã sinh ra nhiều nhân vật lẫy lừng lịch sử. Bên cạnh Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp ví như  một Trần Hưng Đạo xa xưa, người đồng hương Lê Văn Tri giống như một Phạm Ngũ Lão hay Dã Tượng - những thuộc tướng tài ba.

Trung tướng Lê Văn Tri tên thật là Lê Chiêu Nghi, sinh năm 1920 ở làng Cao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Thuở nhỏ ông theo anh trai vào Sài Gòn kiếm sống, lên Biên Hoà tham gia lực lượng Thanh niên Tiền phong trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Quân Pháp tái xâm lược, ông trở về quê hương Quảng Bình gia nhập quân đội, khởi đầu cuộc đời binh nghiệp từ những trận đánh ở Cổng Trời biên giới Việt - Lào. Là con em nông dân chính hiệu, Lê Văn Tri trông thô ráp, chất phác, hiền hậu trong đời thường, nhưng trên chiến trường ông là một chiến binh can đảm, nhạy bén, mưu lược, quyết đoán. Điều đó thể hiện ngay trận đánh đầu tiên mà ông trực tiếp cầm quân…

Cuối năm 1948, cuộc kháng chiến chống Pháp tái xâm lược ngày càng quyết liệt. Tình hình chiến trường biên giới Việt - Lào đang gặp khó khăn nguy cấp. Quân Pháp ở thế mạnh, chuẩn bị binh hùng tướng mạnh từ Lào vượt biên giới qua vùng núi đá hiểm trở Cha Lo - Cổng Trời để tấn công xuống tỉnh Quảng Bình cũng như Khu 4 - phía Bắc miền Trung…

Cha Lo - Cổng Trời (nay thuộc xã Dân Hoá, huyện Minh Hoá, tỉnh Quảng Bình, vốn nằm trong hệ thống đường mòn Hồ Chí Minh) là vùng núi non hùng vĩ, có địa thế hiểm yếu, vách đá cheo leo, vực sâu hun hút, sương mù lạnh lẽo bao phủ quanh năm. Cổng Trời gồm hai khối đá tự nhiên sừng sững nghiêng tựa vào nhau, như hai con người ôm quấn lấy nhau, gắn liền với truyền thuyết tình yêu bi kịch của nàng Y Leng và chàng Thông Ma dân tộc Khùa bản địa. Vị trí quan trọng này khi ấy do Lê Văn Tri nắm quyền chỉ huy một tiểu đoàn trấn thủ, canh giữ cả mặt trận đường 12. Ông là Tỉnh đội phó Quảng Bình được Bộ Tư lệnh Khu 4 do Thiếu tướng Lê Thiết Hùng làm tư lệnh điều lên chỉ huy bộ đội chủ lực ở biên giới.

Nhận tin cấp báo quân Pháp chuẩn bị tấn công vượt qua Cổng Trời, nhưng vì trấn thủ ở vùng biên xa xôi nên Lê Văn Tri không cách nào liên lạc nhanh xin ý kiến cấp trên. Giữa sương mù lạnh giá mà người ông nóng như lửa đốt. Cả đêm không ngủ. Hừng đông. Núi rừng vẫn còn ngái ngủ, Lê Văn Tri cho liên lạc triệu tập cuộc họp khẩn toàn ban chỉ huy tiểu đoàn. Sau khi bàn bạc và thống nhất ý kiến, Lê Văn Tri quyết định chủ động "ra đòn" trước, giành thế "tiên hạ thủ vi cường".

Khi nghe lệnh từ Chỉ huy trưởng Lê Văn Tri, cả đơn vị phấn khởi hạ quyết tâm trận đầu nhất định thắng. Mặt trận đường 12 rền vang tiếng súng. Lửa đạn và bụi mù bao phủ núi rừng. Tuyến đường huyết mạch vùng biên Cha Lo hoàn toàn bị đánh phá. Bước tiến của quân Pháp bị chặn lại và đẩy lùi về phía bên kia biên giới Việt - Lào.

Trận đầu Lê Văn Tri trực tiếp cầm quân trên chiến trường đã giành được thắng lợi!

Tuy nhiên, điều mà Lê Văn Tri và cả đơn vị không chờ đợi đã bất ngờ ập đến. Khi trận đánh vừa kết thúc trong niềm phấn khích của bộ đội thì có quân lệnh của Thiếu tướng Tư lệnh Lê Thiết Hùng, bắt Lê Văn Tri giải thẳng về Bộ Tư lệnh Khu 4!

Cả tiểu đoàn bàng hoàng. Vì sao trận đánh thắng lợi mà Chỉ huy trưởng lại bị bắt? Theo thông báo của Bộ Tư lệnh Khu 4, Lê Văn Tri đã vi phạm quân pháp, tự ý chỉ huy bộ đội đánh phá đường 12 Cha Lo - Cổng Trời khi chưa được phép của cấp trên, mà người nắm quyền cao nhất Khu 4 là Thiếu tướng Tư lệnh Lê Thiết Hùng. Điều đó có nghĩa Lê Văn Tri sẽ bị đưa ra toà án binh để xét xử, có thể đối mặt với bản án nặng nhất.

Dù trận ra quân đầu tiên chiến thắng song trong lòng mỗi người lính thì thất bại não nề. Thế nhưng, một bất ngờ khác lại tiếp tục diễn ra…

Trên đường áp giải "tội đồ" Lê Văn Tri về Bộ Tư lệnh Khu 4 thì Thiếu tướng Tư lệnh Lê Thiết Hùng bỗng nhận được một bức điện khẩn từ Bộ Tổng tư lệnh do Đại tướng Võ Nguyên Giáp ký: phải nhanh chóng đưa một tiểu đoàn công binh lên phá đường 12!

Tư lệnh Lê Thiết Hùng là một trong tám Thiếu tướng đầu tiên được phong chính thức của Quân đội nhân dân Việt Nam, cùng với các ông: Nguyễn Sơn, Văn Tiến Dũng, Hoàng Văn Thái, Trần Đại Nghĩa, Chu Văn Tấn, Trần Tử Bình, Hoàng Sâm. Cầm bức điện khẩn trong tay, tướng Lê Thiết Hùng nhanh chóng hiểu rằng cấp dưới của mình đã làm đúng khi chủ động đi trước một bước để bảo vệ an toàn cho biên giới. Ông cũng thấy sự sáng suốt, nhạy bén trong việc chỉ đạo từ xa của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Bộ Tổng tư lệnh Quân đội!

Năm 2006 do tuổi cao sức yếu, Trung tướng Lê Văn Tri đã trút hơi thở cuối cùng về với thế giới người hiền, để lại niềm tiếc thương, lòng kính trọng đối với đồng đội và người thân.

Bài, ảnh: NGỌC THĂNG - CTV