Xuất phát từ đặc thù địa lý tự nhiên, địa bàn Quân khu 4 là vùng đất thời tiết khắc nghiệt, nắng lửa, lắm dông, nhiều bão. Cùng với đó, do tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu và các tác nhân trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội,… nên thiên tai, sự cố xảy ra trên địa bàn với tần suất cao, tính chất phức tạp, gây thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản, ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế - xã hội, đời sống của Nhân dân và hoạt động quân sự, quốc phòng. Hầu như năm nào, đại bàn Quân khu 4 cũng gánh chịu sự tàn phá cảu thiên tai, bão lụt, cháy rừng... Thiệt hại về vật chất lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Đáng chú ý, sự cố ô nhiễm môi trường biển xảy ra vào tháng 4-2016 do xả thải của Công ty Formosa (khu công nghiệp Vũng Áng, Kỳ Anh, Hà Tĩnh) làm hải sản chết hàng loạt trên vùng biển của 4 tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế, gây hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, xã hội, môi trường biển, ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn; Các vụ cháy rừng trên địa bàn tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế... năm 2019 đã gây ra thiệt hại nặng nề đối với Nhân dân. Đặc biệt, đợt lũ lụt lịch sử tháng 10 và tháng 11 năm 2020 đã gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản đối với quân và dân Quân khu 4. Chỉ tính riêng năm 2020, trên địa bàn 6 tỉnh Quân khu, mưa lũ đã làm chết 117 người, bị thương 171 người; mất tích 18 người; gây ngập lụt 196.027 nhà dân; gây thiệt hại 2.717,4 ha hoa màu; 4.679,78 ha diện tích nuôi trồng thủy sản; chìm 13 tàu thuyền các loại...

Nhận thức rõ nguy cơ tiềm ẩn, cùng những thiệt hại to lớn do thiên tai, thảm họa gây ra và tầm quan trọng của nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ cứu nạn, lực lượng vũ trang Quân khu luôn quán triệt sâu sắc các chỉ thị, mệnh lệnh của Chính phủ, Bộ Quốc phòng về vấn đề này và triển khai thực hiện bằng nhiều biện pháp quyết liệt, phù hợp, hiệu quả. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện được Quân khu đặt lên hàng đầu. Đảng ủy Quân khu đã ra nghị quyết chuyên đề lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ cứu nạn, xác định đây là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng - “nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình” của lực lượng vũ trang Quân khu. Bộ Tư lệnh Quân khu ban hành nhiều chỉ thị, hướng dẫn và hằng năm xây dựng kế hoạch thực hiện với chủ trương, giải pháp cụ thể để chỉ đạo, giao nhiệm vụ cho các cơ quan, đơn vị, địa phương. Công tác quán triệt, tuyên truyền, giáo dục về nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ cứu nạn được Quân khu đề cao và chỉ đạo tiến hành bằng nhiều biện pháp thiết thực. Qua đó, tạo bước chuyển rõ nét về nhận thức, ý thức, trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ, của hệ thống chính trị và Nhân dân trên địa bàn đối với nhiệm vụ này. Nhằm chủ động ứng phó, xử lý kịp thời, hiệu quả với thiên tai, sự cố, lực lượng vũ trang Quân khu, trước hết là cơ quan quân sự các cấp, đã chủ động nắm tình hình, thực hiện tốt chức năng tham mưu cho cấp ủy, chính quyền, ban chỉ đạo phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn các địa phương xây dựng đề án quy hoạch tổng thể lĩnh vực tìm kiếm cứu nạn; xây dựng, hoàn chỉnh các kế hoạch, phương án phòng, chống, ứng phó với thiên tai, thảm họa; xây dựng lực lượng, chuẩn bị vật chất, phương tiện ở từng địa phương, cơ sở, gắn với xây dựng khu vực phòng thủ, v.v. Đặc biệt, lực lượng vũ trang Quân khu đã tham mưu, đề xuất nhiều biện pháp nâng cao hiệu quả vận hành cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền các cấp; hiệu quả phối kết hợp giữa các ban, ngành của địa phương với lực lượng vũ trang trong trao đổi thông tin, xử lý các tình huống và khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ cứu nạn, v.v.

Để thực hiện tốt “nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình”, Quân khu thành lập và duy trì nền nếp hoạt động của Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn từ cấp Quân khu xuống đến các trung đoàn, cơ quan quân sự huyện. Chỉ đạo các đơn vị, địa phương coi trọng xây dựng lực lượng bán chuyên trách, lực lượng tại chỗ, nhất là xây dựng, phát huy vai trò của lực lượng dự bị động viên, dân quân, tự vệ, sẵn sàng tham gia xử lý các tình huống thiên tai, thảm họa xảy ra ở địa phương, cơ sở; đồng thời, tập trung đầu tư xây dựng 01 tiểu đoàn Công binh kiêm nhiệm công tác tìm kiếm, cứu nạn, để làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ này. Các đơn vị, cơ quan quân sự địa phương các cấp đã chủ động xây dựng các kế hoạch, phương án phòng, chống thiên tai, cháy nổ, cháy rừng, cứu sập, tìm kiếm, cứu nạn, kế hoạch bảo đảm và chuẩn bị sẵn sàng về mọi mặt theo phương châm “4 tại chỗ”¹. Đồng thời, duy trì nghiêm chế độ ứng trực, nhất là trong giai đoạn cao điểm của mùa mưa bão và có kế hoạch hiệp đồng chặt chẽ với các ban, ngành của địa phương, các ban quản lý hồ, đập thủy lợi, các lực lượng (Công an, Kiểm lâm, Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng) trên địa bàn để phối hợp thực hiện nhiệm vụ, v.v. Trước tính chất phức tạp, khó lường của thiên tai, sự cố, Quân khu chỉ đạo các đơn vị chú trọng tăng cường phối hợp trong nắm, dự báo tình hình và làm tốt công tác tập huấn, huấn luyện, luyện tập, diễn tập về phòng, chống lụt, bão, cháy rừng, cứu hộ cứu nạn, nhằm nâng cao năng lực tổ chức chỉ huy, hiệp đồng của các cấp, trình độ sử dụng phương tiện, trang bị và rèn luyện bản lĩnh, ý chí cho cán bộ, chiến sĩ. Những năm qua, Quân khu đã chỉ đạo tổ chức thành công nhiều cuộc diễn tập, hội thao phòng, chống lụt, bão, tìm kiếm, cứu nạn quy mô lớn, được cấp trên và các địa phương đánh giá cao, như: Diễn tập thực nghiệm thu dung cấp cứu nạn nhân hàng loạt do thảm họa (năm 2010); Hội thao phòng cháy, chữa cháy, tìm kiếm, cứu nạn và thao diễn chữa cháy rừng, kho xăng dầu (năm 2011); Diễn tập tìm kiếm, cứu nạn hàng không (năm 2015), v.v. Bên cạnh đó, hằng năm, ngoài những tỉnh tổ chức diễn tập khu vực phòng thủ, Quân khu chỉ đạo các tỉnh còn lại tiến hành diễn tập phòng, chống thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn; đồng thời, trực tiếp chỉ đạo 02 huyện trọng điểm tổ chức diễn tập về nội dung này.

Với ý thức chính trị, quyết tâm cao và tinh thần “vì Nhân dân phục vụ”, lực lượng vũ trang Quân khu đã thể hiện rõ vai trò là lực lượng xung kích, nòng cốt, chỗ dựa tin cậy của chính quyền và nhân dân trên địa bàn trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ cứu nạn. Để ứng phó với mưa lũ và tham gia cứu hộ, cứu nạn, giúp Nhân dân phòng, chống khắc phục hậu quả mưa bão, năm 2020, Bộ Tư lệnh Quân khu 4 đã huy động gần 17.000 lượt cán bộ, chiến sĩ; điều động trên 850 phương tiện; tổ chức di dời 53.380 hộ dân, đưa 22 thuyền viên gặp nạn tại vùng biển Cửa Việt tỉnh Quảng Trị vào bờ an toàn. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, đã có nhiều tấm gương cán bộ, chiến sĩ không quản ngại hiểm nguy, dũng cảm hi sinh cứu người, cứu tài sản trong bão, lũ; tiêu biểu là các liệt sĩ: Phạm Hữu Huyên, Lê Văn Phượng, Nguyễn Tuấn Ngãi và 13 cán bộ, chiến sĩ hy sinh trong tham gia cứu hộ, cứu nạn ở Thủy điện Rào Trăng 3 tỉnh Thừa Thiên Huế; 22 cán bộ, chiến sĩ Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 337 hy sinh khi vừa tham gia cứu hộ cứu nạn Nhân dân trong bão lụt trwor về đơn vị. Những hành động, việc làm trong thực hiện “nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình” đã tô thắm thêm truyền thống, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” của lực lượng vũ trang Quân khu; tăng cường mối quan hệ đoàn kết gắn bó máu thịt quân - dân, xây dựng “thế trận lòng dân” trên địa bàn ngày càng vững chắc, tạo nền tảng để Quân khu hoàn thành tốt nhiệm vụ quân sự, quốc phòng.

Phát huy bản chất, truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ” và kinh nghiệm, kết quả đã đạt được, lực lượng vũ trang Quân khu 4 tiếp tục quán triệt sâu sắc nhiệm vụ được giao, làm nòng cốt, cùng với cấp ủy, chính quyền, Nhân dân địa phương và các lực lượng đứng chân trên địa bàn thực hiện tốt nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ cứu nạn, góp phần xây dựng Quân khu ngày càng phát triển, giàu mạnh. Hiện nay và trong những năm tới, tình hình thiên tai, tai nạn, sự cố trên địa bàn Quân khu tiếp tục diễn biến phức tạp và tiềm ẩn nhiều bất trắc, khó lường. Để phát huy hơn nữa vai trò xung kích, nòng cốt của lực lượng vũ trang Quân khu trong thực hiện nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ quan trọng này. Đồng thời, tiếp tục phối hợp với các địa phương đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền, tạo chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa về nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân về nhiệm vụ bảo vệ môi trường, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn. Kiên quyết đấu tranh với các biểu hiện hình thức, tư tưởng chủ quan, ngại khó khăn, gian khổ, v.v. Trên cơ sở đó, đẩy mạnh thực hiện các Nghị quyết,c hỉ thị của Đảng ủy Quân khu, Bộ Tư lệnh Quân khu  về lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ cứu nạn, bằng các kế hoạch, chương tình hành động cụ thể, sát với tình hình thực tế của cơ quan, đơn vị, với phương châm “Phát huy mọi nguồn lực, chủ động phòng, tránh, ứng cứu kịp thời, an toàn và hiệu quả”. Theo đó, Quân khu yêu cầu các cơ quan, đơn vị, nhất là bộ chỉ huy quân sự các tỉnh tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương hoạch định chủ trương, xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách và lập quy hoạch, kế hoạch, phân vùng có nguy cơ cao xảy ra thiên tai, gắn với chuẩn bị về mọi mặt theo phương châm đã xác định. Mặt khác, Quân khu tích cực huy động các nguồn lực, từng bước đầu tư nâng cấp, mua sắm, hiện đại hóa trang bị, phương tiện phục vụ công tác phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ cứu nạn, nâng cao khả năng cơ động, năng lực ứng phó cho các đơn vị, nhất là lực lượng kiêm nhiệm. Các cơ quan, đơn vị tiếp tục bổ sung, hoàn thiện kế hoạch, phương án phòng, chống lụt, bão, tìm kiếm, cứu nạn; kế hoạch phối hợp, hiệp đồng ở các cấp sát với thực tế, khả thi cao; đồng thời, duy trì thực hiện tốt chế độ canh trực, công tác phối hợp nắm tình hình, dự báo, thông báo, cảnh báo,… không để bị động, bất ngờ. Tiếp tục tăng cường công tác huấn luyện, diễn tập ở các cấp; trong đó, coi trọng huấn luyện nghiệp vụ chuyên sâu cho lực lượng chuyên trách và tham mưu, phối hợp với các địa phương tổ chức diễn tập phòng, chống thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn với quy mô lớn, tính phức tạp cao hơn, như: siêu bão, động đất, thảm họa lớn, v.v. Bên cạnh đó, Quân khu tích cực chuẩn bị và coi trọng làm tốt công tác bảo đảm cho phòng, chống thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn, nhất là về thông tin liên lạc, hậu cần, kỹ thuật. Chỉ đạo các đơn vị kết hợp chặt chẽ giữa thực hiện nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, tìm kiếm, cứu nạn với tiến hành công tác dân vận; làm tốt công tác thi đua, khen thưởng, kịp thời phát hiện, cổ vũ, động viên, nhân rộng các gương tập thể, cá nhân tiêu biểu trong thực hiện nhiệm vụ này, v.v.

Báo Quân khu 4