Những ngày giáp Tết, ở phường Hải Thanh, thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa, không khí chuẩn bị cho chuyến đi biển cuối năm của ngư dân thật nhộn nhịp. Các cán bộ, chiến sĩ Trung đội Dân quân biển của phường đang cùng ngư dân khẩn trương vận chuyển nhu yếu phẩm lên các tàu và chuẩn bị ngư cụ cho chuyến hải trình cuối cùng trong năm.

Cùng chúng tôi ra thăm cảng cá Lạch Bạng, anh Hồ Văn Dũng, Phó Chủ tịch UBND phường Hải Thanh chia sẻ: “Phường Hải Thanh có 19.250 nhân khẩu. Toàn phường hiện có 383 tàu có công suất từ 90CV trở lên. Bao đời nay, người dân ở đây sống chủ yếu nhờ nghề biển. Do vậy, cấp ủy, chính quyền địa phương chúng tôi luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi để ngư dân vươn khơi bám biển, bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. Đặc biệt, từ năm 2015, phường đã thành lập Trung đội dân quân biển. Đây là lực lượng nòng cốt để thêm yên tâm bám biển...”.

Theo anh Dũng, thời điểm cuối năm mưa thuận gió hòa là thời cơ thuận lợi để ngư dân vươn khơi bám biển đánh bắt hải sản tăng thêm thu nhập. Thông thường, chuyến đi cuối năm thường đến ngày 28, 29/12 âm lịch mới về. Các loại hải sản đánh bắt được trong chuyến đi cuối năm là nguồn thực phẩm quan trọng phục vụ bà con trong dịp tết nên bán cũng được giá hơn. Cùng với chuyến đi tìm “lộc biển” cuối năm, bà con ngư dân phường Hải Thanh cũng đang khẩn trương chuẩn bị Lễ hội cầu ngư vào đầu năm mới.

Để chuẩn bị cho lễ hội, xưa kia người dân ở đây thường họp trước đó hàng tháng để bầu chọn hội đồng làng và phân công công việc cụ thể. Hội đồng có 36 vị, gồm các vị chức sắc, cao niên, các chủ tàu thuyền làm ăn phát đạt, những người có học vấn, đạo đức hoặc những người giàu có trong xã. Tiếp đó là chọn tàu, thuyền tham gia rước thần. Những chủ tàu, thuyền là những gia đình làm ăn phát đạt, sung túc, con cháu hiếu thảo, sống có đạo đức sẽ được chọn để tham gia bốc thăm. Những gia đình, dòng họ có thuyền được chọn tham gia rước thần và làm cỗ tế đều tất bật chuẩn bị, sửa sang lại phương tiện. Bởi họ cho rằng đây là niềm vinh dự, may mắn của gia đình, dòng họ...

Sau khi tế lễ xong, các vị thần được rước xuống thuyền theo vị trí đã được bốc thăm từ trước. Khi có hiệu lệnh, các thuyền nhổ neo chạy thẳng ra biển khoảng 3 hải lý thì quay ngược trở lại lạch. Giữa sóng nước bao la, các ngư dân vừa ca hát, nhảy múa, vừa tái hiện lại khung cảnh đánh bắt và buôn bán náo nhiệt trên biển.

Đến các xã ven biển huyện Hoằng Hóa, không khí ra quân đánh bắt hải sản những ngày cuối năm cũng không kém phần nhộn nhịp. Tại cảng cá Lạch Trường, xã Hoằng Trường, cán bộ, chiến sĩ Trung đội dân quân biển của xã đang khẩn trương chuẩn bị vật chất, ngư lưới cụ trên tàu của mình, vừa giúp ngư dân. Giữa những cơn gió biển miên man thổi, trên gương mặt của anh Nguyễn Hữu Hòa, Tiểu đội trưởng Tiểu đội 1, Trung đội dân quân biển Hoằng Trường mồ hôi vẫn không ngừng chảy, anh kể với chúng tôi: “Năm nay, ngư dân Hoằng Trường làm ăn khấm khá. Chúng tôi cùng với ngư dân vừa tổ chức các chuyến đánh bắt cuối năm an toàn, vừa chuẩn bị kỹ cho là xuất quân đầu năm mới, vì theo phong tục của địa phương, ngày mùng 4 Tết, ngư dân quê tôi đã tổ chức lễ cúng tế thần sông, thần biển để cầu năm mới mưa thuận gió hòa, gặp nhiều may mắn và nổ máy tàu thuyền để “lấy ngày”. Sau ngày mùng 4 Tết nhiều tàu thuyền đã ra khơi.

Theo ông Lê Văn Hoàng, Bí thư Đảng ủy, Chính trị viên Ban CHQS xã Hoằng Trường, để động viên kịp thời bà con ngư dân và cán bộ, chiến sĩ Trung đội dân quân biển, hàng năm, khi chuyến biển cuối cùng của năm cập bến và chuyến “mở biển” đầu năm thì cấp ủy, chính quyền, các ban ngành, đoàn thể địa phương có mặt tại cảng Lạch Trường để động viên, tặng quà cho cán bộ, chiến sĩ Trung đội dân quân biển và những chủ tàu, ngư dân có thành tích xuất sắc trong năm. Nhờ sự quan tâm, động viên kịp thời của cấp ủy, chính quyền địa phương nên lực lượng dân quân biển đã phát huy tốt tinh thần, trách nhiệm, thực sự là lực lượng nòng cốt cùng ngư dân vươn khơi bám biển, bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Những ngày cuối năm, trên các cảng cá, âu tàu của các địa phương trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa rợp màu cờ đỏ. Tàu thuyền chuẩn bị ra khơi, tàu thuyền cập bến sau chuyến đi dài ngày trở về, kẻ mua người bán rộn ràng nhộn nhịp không thua kém ngày thường. Ông Nguyễn Duy Muộn, phường Quảng Cư, thành phố Sầm Sơn, chủ tàu TH 93868-TS cùng nhiều bạn nghề đang vận chuyển đồ đạc chất đầy khoang tàu, phấn khởi nói: “Năm 2020, mặc dù có những khó khăn nhất định nhưng ngư dân Quảng Cư kiên trì bám biển, đánh bắt được nhiều tôm cá. Tết này, gia đình nào cũng chuẩn bị đón Tết đầm ấm, sung túc hơn tết năm ngoái. Trong dịp Tết này, Ban CHQS phường và lực lượng dân quân biển tiếp tục đến từng nhà phát tờ rơi, tuyên truyền cho ngư dân hiểu rõ hơn về Luật Biển Việt Nam, những nội dung cơ bản về chủ quyền biển, đảo, vùng đánh cá chung Vĩnh Bắc bộ; Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; cách đấu tranh trên biển đối với các tàu thuyền nước ngoài xâm phạm vùng biển nước ta... Điều đó càng làm cho chúng tôi quyết tâm vươn khơi bám biển”.

Nhằm tiếp thêm sức mạnh cho những chàng trai làng biển, đạp bằng sóng gió, kiên cường, dũng cảm vươn khơi, những ngày cuối năm dù công việc bận rộn, người dân xã Ngư Lộc, huyện Hậu Lộc vẫn chuẩn bị kỹ cho lễ cầu ngư được tổ chức vào những ngày đầu năm mới. Theo truyền thống, lễ hội gồm 2 phần: Phần Lễ được tổ chức trang nghiêm với lễ rước Long Châu từ thôn Bắc Thọ về khu vực lễ đài tại sân vận động xã Ngư Lộc. Tại đây, lễ vật được dâng lên các vị thần với mục đích tạ ơn các thần đã ban cho mưa thuận gió hòa, trời yên biển lặng, tôm cá đầy khoang, mùa màng tươi tốt, đời sống ấm no, hạnh phúc. Phần Hội được tổ chức sôi nổi, vui tươi, lành mạnh, với các tiết mục như: biểu diễn nhạc lưu thủy, múa lân, màn trống hội, diễn xướng chầu văn; thi cờ tướng, thi câu mực...

Sau Lễ cầu ngư đầu năm các tàu thuyền sẽ “mở cửa biển”. Ngư dân Nguyễn Văn Lanh chia sẻ: “Những chuyến đi biển ngày đầu năm mới rất quan trọng đối với ngư dân như chúng tôi. Tuy đây là thời điểm không phải nhiều cá, tôm nhưng nó lại mang ý nghĩa thiêng liêng cao cả. Chúng tôi ra khơi những ngày này để cầu cho một năm mới mưa thuận gió hòa, ngư dân được bình yên, vươn khơi bám biển, cầu cho một mùa mới trúng đậm cá tôm”.

Đi dọc bờ biển quê hương khi mùa xuân mới cận kề, đâu đâu tôi cũng thấy khí thế hả hồi, phấn khởi, quyết tâm vươn khơi, bám biển của những ngư dân làng biển xứ Thanh. Hình ảnh những chiến sĩ “sao vuông” đang cùng bà con ngư dân chuẩn bị đang khẩn trương chuẩn bị các hoạt động vui tết đón xuân và chuẩn bị lễ hội đầu năm của ngư dân miền biển càng làm cho tôi thêm yêu biển quê hương, yêu những người con vùng biển xứ Thanh kiên cường.

Bài, ảnh: HUY CƯỜNG