Trong cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931, cùng với các địa phương khác, ở Thanh Chương các đội Tự vệ đỏ đã ra đời để bảo vệ các cuộc biểu tình, trấn áp bọn phản cách mạng, giữ gìn an ninh thôn xóm. Đây là những đội quân nhỏ đầu tiên của lực lượng vũ trang cách mạng của Quân đội nhân dân Việt Nam. Cách mạng tháng Tám thành công, Đại đội quân sự của huyện Thanh Chương được thành lập tháng 9 năm 1945, đơn vị đã chủ động tiến công tiêu diệt đồn Pháp ở Khăm Cợt (Lào), đến tháng 10 năm 1945 đơn vị tiếp tục phối hợp với lực lượng quân sự huyện Anh Sơn (Nghệ An) tấn công đồn Noọng Hét (Xiêng khoảng - Lào). Hai trận đánh đầu tiên của Lực lượng vũ trang huyện nhà đã góp phần quan trọng ngăn chặn ý đồ xâm lược, uy hiếp của địch từ phía Tây.

Kháng chiến toàn quốc bùng nổ, toàn huyện đã triệt để thực hiện “Tiêu thổ kháng chiến”, “Rào làng chiến đấu”, chắt chiu “Hũ gạo nuôi quân”, góp nhặt “Tấm áo mùa Đông chiến sỹ” gửi ra chiến trường, tổ chức huấn luyện, xây dựng thế trận phòng thủ sẵn sàng chiến đấu bảo vệ quê hương. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Thanh Chương là trọng điểm đánh phá ác liệt của không quân Mỹ, dưới bom đạn ác liệt nhưng Nhân dân vẫn “Vững tay cày, chắc tay súng” , vừa chiến đấu vừa sản xuất và đã có những phong trào cách mạng triệt để “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, phong trào “Thanh niên ba sẵn sàng” “Phụ nữ ba đảm đang” phát triển rộng khắp. Những khẩu hiệu “Lấp Rào Gang, san rú Nguộc, mở đường cho xe ra chiến trường”,… đã trở thành hành động cách mạng của quân và dân huyện nhà. Cùng với các đơn vị chủ lực, Nhân dân và lực lượng vũ trang huyện Thanh Chương đã dũng cảm chiến đấu góp phần bắn rơi, bắn bị thương hàng chục máy bay Mỹ, bắt sống nhiều giặc lái và các toán biệt kích địch và luôn giữ vững mạch máu giao thông chi viện cho chiến trường Miền Nam.

Trong suốt cuộc kháng chiến vĩ đại cùng với dân tộc, Nhân dân Thanh Chương đã đùm bọc, che chở các cơ quan đầu não, các công xưởng, trường học của tỉnh, Quân khu và đồng bào các địa phương về sơ tán an toàn tuyệt đối. Đã cử 47.804 con em nhập ngũ trực tiếp cầm súng chiến đấu, hàng chục ngàn lượt thanh niên xung, dân công hoả tuyến có mặt trên các chiến trường, các địa phương trong nước, nước bạn Lào, CampuChia chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Ở bất cứ nơi đâu, làm bất cứ nhiệm vụ gì, dù khó khăn ác liệt đến mấy, con em Thanh Chương đều phát huy tốt truyền thống quê hương vượt qua mọi thử thách, hy sinh, phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Nhiều người con của quê hương đã trở thành tướng lĩnh, sỹ quan cao cấp trong quân đội; có 12 đồng chí được Đảng, Nhà nước tuyên dương Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, 6.115 người con của quê hương đã ngã xuống vì độc lập tự do của Tổ quốc, 3.591 người đã cống hiến một phần xương máu trên các chiến trường và 1.261 đồng chí đã mang trên mình bệnh tật do chiến tranh để lại. Với những đóng góp to lớn đó Nhân dân và lực lượng vũ trang huyện Thanh Chương và 12 xã trên địa bàn huyện (Cát Văn, Thanh Lĩnh, Thanh Ngọc, Thanh Khai, Thanh Dương, Ngọc Sơn, Thanh Đồng, Thanh Tường, Thanh Hưng, Thanh Văn, Thanh Hà, Thanh Tiên) được phong tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, 166 Bà Mẹ được phong tặng, truy tặng danh hiệu cao quý “Mẹ Việt Nam Anh hùng”.

Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, tuy huyện nhà còn nhiều khó khăn, là một huyện nghèo, kinh tế chậm phát triển, đời sống Nhân dân còn khó khăn, điểm xuất phát thấp, nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, truyền thống yêu nước và cách mạng của quê hương ngày càng được phát huy, Nhân dân đồng thuận thi đua xây dựng quê hương phát triển toàn diện, kinh tế xã hội của Thanh Chương đã có những bước phát triển vượt bậc, đến nay chúng ta đã đạt và vượt nhiều chỉ tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng huyện lần thứ XXXI đề ra. Đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân được nâng lên rõ rệt, thu nhập bình quân đầu người tăng, tỷ lệ hộ nghèo hằng năm giảm xuống. Đảng bộ nhiều năm liên tục đạt trong sạch vững mạnh, các đoàn thể quần chúng được xếp loại xuất sắc. Lực lượng vũ trang Thanh Chương luôn chấp hành nghiêm chỉ thị, mệnh lệnh, nghị quyết của cấp trên, nỗ lực khắc phục khó khăn làm nòng cốt cùng Đảng bộ và Nhân dân huyện nhà xây dựng củng cố nền quốc phòng toàn dân gắn với an ninh nhân dân, xây dựng khu vực phòng thủ ngày càng vững chắc. Phối hợp các lực lượng đấu tranh phòng, chống có hiệu quả âm mưu “Diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, giữ vững an ninh biên giới, an ninh chính trị trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, góp phần thúc đẩy kinh tế xã hội huyện nhà phát triển.

Lực lượng dân quân tự vệ, dự bị động viên được quản lý chặt chẽ, biên chế vào các đơn vị đủ số lượng, có độ tin cậy cao về chính trị, thường xuyên tổ chức huấn luyện nghiêm túc theo quy định. Lực lượng dân quân tự vệ nòng cốt không chỉ hoàn thành tốt nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu mà còn là lực lượng nòng cốt đi đầu trong lao động sản xuất, phòng, chống bão lụt, cứu hộ, cứu nạn, phòng chống cháy rừng.

Chất lượng diễn tập khu vực phòng thủ, diễn tập chiến đấu phòng thủ và xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện ngày càng được nâng cao. Công tác tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ hằng năm đều hoàn thành 100% chỉ tiêu, đúng luật định. Công tác chính sách xã hội, chính sách hậu phương quân đội được toàn dân chăm lo và thực hiện có hiệu quả. Đảng bộ Quân sự huyện nhiều năm liền đạt trong sạch vững mạnh tiêu biểu được ban Thường vụ Huyện ủy tặng giấy khen, lực lượng vũ trang huyện nhà nhiều năm liền được Quân khu, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Nghệ An tặng danh hiệu Đơn vị Quyết thắng và Cờ thi đua xuất sắc. Đặc biệt, các năm 2019, 2020, 2022, 2023, 2024, Ban Chỉ huy Quân sự huyện Thanh Chương được Bộ Quốc phòng và Bộ Tư lệnh Quân khu tặng Cờ thi đua. Các các quân nhân khi rời khỏi quân đội trở về hậu phương luôn giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, là lực lượng nòng cốt trong bảo vệ và xây dựng quê hương, có nhiều đồng chí là những tấm gương tiêu biểu trong lao động sản xuất, trong thực hiện các phong trào ở địa phương được Nhân dân ghi nhận và học tập.

Truyền thống đấu tranh cách mạng của Đảng bộ, Nhân dân và lực lượng vũ trang huyện nhà cùng với những thành tựu đạt được trong công cuộc đổi mới những năm qua và yêu cầu xây dựng Quân đội theo hướng, tinh, gọn, mạnh và tiến thẳng lên hiện đại, là tiền đề thuận lợi cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn cách mạng mới. Tuy vậy, các thế lực thù địch vẫn tiếp tục lợi dụng các chiêu bài “dân tộc”, “dân chủ”, “nhân quyền”, “tôn giáo” đẩy mạnh âm mưu “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ để chống phá cách mạng Việt Nam. Bốn nguy cơ được Đại hội Đảng toàn quốc xác định trong các kỳ đại hội vẫn tồn tại và diễn biến phức tạp, tiềm ẩn đối với sự ổn định chính trị. Những vấn đề xã hội bức xúc xảy ra hiện nay nếu không được giải quyết triệt để sẽ là những tiềm ẩn đối với sự ổn định về chính trị. Tình hình trên đã và đang đặt ra cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của chúng ta những yêu cầu, nhiệm vụ mới cao hơn.

Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2024), 35 năm Ngày Hội quốc phòng toàn dân (22/12/1989 - 22/12/2024) là dịp để chúng ta ôn lại lịch sử, truyền thống vẻ vang của dân tộc, bản chất, truyền thống tốt đẹp, những chiến công oanh liệt của Quân đội và Nhân dân ta. Qua đó, khơi dậy niềm tự hào, tự tôn dân tộc, nâng cao lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, ý chí quật cường, ý thức tự lực, tự cường vượt qua mọi khó khăn thử thách; bảo đảm cho quân đội thực sự là lực lượng chính trị tin cậy, đội quân chiến đấu trung thành của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới của cách mạng, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, các mục tiêu kinh tế, xã hội do Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Đại hội khóa XXXI Đảng bộ huyện đề ra. Lập thành tích xuất sắc chào mừng đại hội Đảng các cấp và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, quốc phòng an ninh vững mạnh, cùng quân và dân cả nước bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

NGUYỄN ĐÌNH MẠNH