CỤC CHÍNH TRỊ QUÂN KHU 4 TRONG GIAI ĐOẠN ĐẦU XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở MIỀN BẮC, ĐẤU TRANH CHỐNG ĐẾ QUỐC MỸ XÂM LƯỢC TRÊN CHIẾN TRƯỜNG TRỊ THIÊN (1954 - 1975)

Giai đoạn 1954 - 1960 kế thừa, phát huy những kinh nghiệm trong chín năm kháng chiến chống thực dân Pháp, Phòng Chính trị luôn được củng cố, kiện toàn, chủ động, nhạy bén tham mưu cho Quân khu ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu, chỉ đạo, hướng dẫn cơ quan, đơn vị tiến hành công tác đảng, công tác chính trị kịp thời, hiệu quả, góp phần xây dựng lực lượng vũ trang (LLVT) Quân khu vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Nổi bật là tham mưu cho Thường vụ Quân khu ủy không ngừng củng cố và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng đối với LLVT Quân khu, xây dựng cơ quan chính trị, LLVT Quân khu vững mạnh về chính trị; xây dựng cơ sở chính trị, căn cứ cách mạng trên các vùng, nhất là vùng miền núi Trị - Thiên, xây dựng các tỉnh hậu phương Quân khu ngày càng vững mạnh, kịp thời chuyển hướng đấu tranh cách mạng chống Mỹ - Ngụy theo tinh thần Nghị quyết 15 của Trung ương khóa II. Đồng thời, làm tốt vai trò chỉ đạo, hướng dẫn cấp ủy, cơ quan chính trị các cấp coi trọng tổ chức thực hiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội và sự nghiệp củng cố quốc phòng.

Tổ chức học tập và thực hiện Điều lệ Công tác chính trị trong các nhiệm vụ, hoàn cảnh chiến đấu, xây dựng công tác. Nhạy bén trong công tác tư tưởng, làm cho bộ đội kiên định, chấp hành nghiêm túc đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, Pháp luật của Nhà nước. Kiên quyết chống lại những biểu hiện nhận thức, tư tưởng, hành động sai trái, tiêu cực, bảo vệ lực lượng vũ trang trong sạch về chính trị, vững mạnh về tổ chức.

          Trong giai đoạn này cán bộ chính trị các cấp luôn sâu sát cơ sở, nắm chắc tình hình, tuyên truyền vận động nhân dân đấu tranh âm mưu “tố cộng, diệt cộng” của địch. Đẩy mạnh các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong thực hiện nhiệm vụ củng cố hậu phương, giữ vững trật tự trị an nội địa; triển khai đón tiếp đồng bào và bộ đội tập kết ra Bắc với tình cảm sâu nặng; tích cực tham gia Cuộc vận động “Đoàn kết sản xuất ở miền núi, cải cách ruộng đất ở miền xuôi và sửa sai”, đấu tranh thực hiện Hiệp định Giơnevơ, khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục phát triển kinh tế. Bảo đảm cho LLVT Quân khu luôn luôn vững mạnh và vượt qua những khó khăn, thách thức để hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao trong chiến đấu, xây dựng đất nước, và thực hiện nhiệm vụ quốc tế cao cả.

Cùng với sự phát triển của quân đội và LLVT Quân khu, Cục Chính trị cũng được phát triển. Năm 1962, thực hiện Quyết định số 339/TM6-QĐ, ngày 31/7/1962 của Bộ tổng Tham mưu; Sắc lệnh số 27-QP, ngày 05/9/1962 của Bộ Quốc phòng về quy định tổ chức chỉ huy và các cơ quan Quân khu, theo đó Phòng Chính trị Quân khu 4 phát triển thành Cục Chính trị Quân khu 4.

Những năm đầu cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, là thời kỳ đấu tranh quyết liệt của quân và dân Quân Khu 4 trên cả ba chiến trường. Cơ quan Chính trị Phân khu Trị Thiên trong khó khăn phức tạp đã luôn quán triệt, nắm vững đường lối chính sách của Đảng, chấp hành tốt phương châm công tác tư tưởng, đường lối tổ chức của Đảng, không ngừng phát huy bản chất truyền thống tốt đẹp của Trị-Thiên khói lửa, trung dũng, kiên cường trong hoàn cảnh và điều kiện mới. Thường xuyên tăng cường hiệu lực công tác đảng, công tác chính trị, phát động được quân dân nêu cao ý chí tự lực, tự cường, kiên trì bền bỉ, củng cố phong trào, xây dựng LLVT ba thứ quân, chủ động tiến công địch bằng “hai chân, ba mũi”, giữ vững căn cứ địa miền núi, tiến công về đồng bằng, uy hiếp đô thị, góp phần làm phá sản quốc sách ấp chiến lược và chiến tranh đặc biệt của Mỹ - Ngụy.

Cục Chính trị Quân khu tham mưu với Quân khu ủy chỉ đạo các đơn vị, địa phương (Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình và khu vực Vĩnh Linh) củng cố tổ chức Đảng các cấp, phát triển đội ngũ cán bộ; mặc dầu có sự thay đổi lớn, một số khá đông cán bộ và hầu hết chiến sỹ tình nguyện đã phục viên, chuyển ngành, nhưng Cục Chính trị kịp thời tham mưu cho Bộ Tư lệnh Quân khu nhanh chóng ổn định tư tưởng và tổ chức, phát triển các lực lượng. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục trong LLVT Quân khu nâng cao giác ngộ dân tộc, giác ngộ giai cấp; ra sức học tập chính trị, quân sự, kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội chính quy, hiện đại; nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, vừa sản xuất, vừa sẵn sàng chiến đấu; phát huy mạnh mẽ sức mạnh chiến tranh nhân dân, xây dựng ý chí quyết tâm chiến đấu cao đánh thắng không quân Mỹ ngay trong trận đầu; tăng cường đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân - dân, đoàn kết quốc tế; hết lòng chi viện cho tiền tuyến làm tròn nhiệm vụ quốc tế với nước bạn Lào.

Từ năm 1964 đến năm 1968, Cục Chính trị Quân khu 4, cùng với Cục Chính trị Quân khu Trị - Thiên đã đồng thời thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo, thường xuyên củng cố tổ chức, xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, chiến sỹ cơ quan Cục có quyết tâm chiến đấu cao, có đủ trình độ chỉ đạo toàn diện hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong LLVT, tham mưu cho Quân khu ủy lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng ý chí quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, kiện toàn tổ chức, phát triển lực lượng rộng khắp, thực hiện quyết tâm chiến lược của Trung ương Đảng.

Tập trung tiến hành công tác đảng, công tác chính trị trong các đơn vị LLVT ba thứ quân, gắn kết lãnh đạo tư tưởng, với giáo dục động viên chính trị rộng lớn ở địa phương, kịp thời làm cho quân dân Quân khu hiểu rõ nhiệm vụ, đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng mà cốt lõi là huy động toàn dân đánh giặc, làm cho LLVT và Nhân dân hiểu đúng âm mưu, thủ đoạn của đế quốc Mỹ. Phát huy cao độ tư tưởng cách mạng tiến công “đánh địch mà đi” “ mở đường mà tiến”, “Lấy khâu vận chuyển làm trọng tâm”, “Phà chờ xe, không để xe chờ Phà”, “địch phá 1 ta làm 10”, “tăng từng cân, lấy từng chuyến”, bảo đảm giao thông vận tải chi viện tiền tuyến, thực hiện cả Quân khu ra trận, cả quân khu lên đường, vì cả nước, với cả nước, tất cả để chiến thắng giặc Mỹ xâm lược.

Trong suốt thời gian từ 1969-1972, Mỹ - Ngụy tăng cường bình định ở Trị -Thiên, mở rộng chiến tranh xâm lược sang Lào và dùng không quân, hải quân đánh phá ác liệt địa bàn Quân khu 4, đánh phá hành lang vận chuyển Bắc - Nam miền Tây Trị - Thiên. Trong điều kiện hết sức khó khăn đó, Cục Chính trị Quân khu 4 và Cục Chính trị Quân khu Trị - Thiên luôn chủ động tham mưu cho Quân khu ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu đề ra những chủ trương, biện pháp lãnh đạo đúng đắn kịp thời, đồng thời chỉ đạo, hướng dẫn bảo đảm cho LLVT Quân khu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Do vậy, các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong LLVT Quân khu được tiến hành sâu rộng, làm cho quân và dân Quân khu 4 nhận rõ vị trí chính trị và trách nhiệm kiên định vững vàng trước những khó khăn thử thách ác liệt, hy sinh, lao động giỏi, chiến đấu giỏi, bảo đảm giao thông thông suốt, chi viện kịp thời và đầy đủ cho các chiến trường. Đồng thời làm tốt công tác chính trị trong các đơn vị tình nguyện ở Lào, cổ vũ, động viên cán bộ, chiến sỹ trên chiến trường vượt qua nhiều chặng đường gian khổ, hy sinh, sát cánh cùng bộ đội Lào hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ giúp Bạn, góp phần làm cho mối tình Lào-Việt ngày càng đoàn kết sắt son.

Giai đoạn 1973-1975, có ý nghĩa chiến lược quyết định kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Với những thắng lợi to lớn của cả 2 miền, Mỹ phải ký hiệp định Pa-ri về “Chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam”. Nhưng để thực hiện được thắng lợi cuối cùng “đánh cho Ngụy nhào”, thống nhất đất nước còn rất nhiều khó khăn, thử thách, do đế quốc Mỹ chưa chịu từ bỏ âm mưu xâm lược Việt Nam, tiếp tục thực hiện nhiều thủ đoạn chống lại sự nghiệp cách mạng của Nhân dân ta.

Đặc điểm trên đòi hỏi phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, tăng cường công tác đảng, công tác chính trị ở các cấp trong LLVT; Cục Chính trị Quân khu 4, Cục Chính trị Quân khu Trị Thiên đã thực hiện tốt chức năng tham mưu và trực tiếp hướng dẫn, chỉ đạo, triển khai CTĐ,CTCT trong xây dựng LLVT ba thứ quân; chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện tốt chính sách hậu phương Quân đội; đẩy mạnh tuyên truyền, tổ chức cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân thực hiện thắng lợi quyết tâm chiến lược của Đảng.

Trong Tổng tiến công nổi dậy mùa Xuân năm 1975, với tinh thần “một ngày bằng 20 năm”, đã tạo thành phong trào hành động cách mạng sôi nổi, rộng khắp cả ở hậu phương và tiền tuyến. Cùng với cấp ủy, chính quyền các địa phương tập trung giáo dục, động viên, cổ vũ Nhân dân Quân khu 4 hết lòng chi viện sức người, sức của đầy đủ nhất, nhanh nhất, kịp thời nhất cho tiền tuyến.

Thực hiện hậu phương thi đua với tiền phương, tiền phương thi đua với hậu phương, nhiều phong thi đua của quân và dân Quân khu 4 đã được phát động và thực hiện, như: “Mỗi người làm việc bằng hai” vì đồng bào miền Nam ruột thịt, “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng”, “Tay cày tay súng, tay búa tay súng”, “Toàn dân bắn máy bay”, “Sóng duyên hải”, “Gió đại phong”, “Cờ ba nhất”,thanh niên “Ba sẵn sàng”, phụ nữ “Ba đảm đang”…và những khẩu hiệu tràn đầy khí thế cách mạng tiến công: “Nhằm thẳng quân thù mà bắn”, “Mở đường mà tiến, đánh địch mà đi”, “Sống bám cầu, bám đường, chết kiên cường dũng cảm”, “Xe chưa qua, nhà không tiếc”, “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, “Phà chờ xe, không để xe chờ Phà”, “địch phá 1 ta làm 10” “tăng từng cân, lấn từng chuyến”,“Một tấc không đi, một ly không rời”, “Toàn quân là dũng sĩ”, “Toàn dân là dũng sĩ”…, đã cổ vũ, động viên phát huy trí tuệ sáng tạo các tầng lớp Nhân dân khu 4, tạo nên sức mạnh vô địch của chiến tranh Nhân dân, góp phần cùng quân dân cả nước hoàn thành nhiệm vụ vẻ vang giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước.

VŨ HOÀNG (lược ghi)