Báo cáo thành tích của Đoàn Văn công quân giải phóng Trị Thiên, Thiếu tướng Trần Minh Thanh, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Chủ nhiệm Chính trị Quân khu cho biết: Giữa năm 1964, theo đề nghị của Bộ chỉ huy Phân khu Bắc Quân khu 5 (Phân khu Trị Thiên) về việc tăng cường một đoàn văn công tinh gọn, phục vụ lâu dài ở chiến trường, Tổng cục Chính trị đã quyết định thành lập Đoàn Văn công Quân Giải phóng Trị Thiên gồm 16 thành viên (10 nam, 6 nữ), là những cán bộ, diễn viên trẻ, có tài năng từ các đơn vị  Đoàn Ca múa Tổng cục Chính trị, Đoàn Văn công Quân khu 4, Nhạc viện Hà Nội, Trường Văn hóa Nghệ thuật Quân đội….

Sau gần 4 tháng vừa xây dựng chương trình, vừa huấn luyện, rèn luyện sức khỏe, học tập, sinh hoạt, làm việc theo nếp sống quân ngũ, chuẩn bị phương tiện vật chất, kỹ thuật, ngày 23/12/1964 đoàn bí mật hành quân vào Nam, gồm 4 bộ môn: Ca, múa, nhạc, kịch và dân ca Trị Thiên. Đồng chí Nguyễn Thế Linh được giao trọng trách là Trưởng đoàn; đồng chí Thanh Huyền là Chính trị viên. Vào thời điểm này, Đoàn Văn công Quân giải phóng Trị Thiên là đoàn văn công đầu tiên và duy nhất vào chiến trường Trị Thiên khói lửa, ác liệt nhất của cả nước lúc bấy giờ.

Hơn 11 năm phục vụ bộ đội ở chiến trường Trị Thiên ác liệt, từ năm 1964 đến năm 1976, cán bộ, nghệ sỹ, diễn viên của Đoàn đã vượt qua mọi khó khăn gian khổ, hy sinh mang lời ca tiếng hát kịp thời cổ vũ, động viên cán bộ, chiến sỹ, Nhân dân hăng hái thi đua lao động sản xuất và chiến đấu giành thắng lợi.

Với tinh thần "tất cả cho tiền tuyến, tất cả vì miền Nam ruột thịt", phát huy phẩm chất “chiến sỹ - nghệ sỹ" và phong trào “tiếng hát át tiếng bom”, trong đội hình tốp xung kích, hay đi biểu diễn tập trung, không kể ngày đêm, dưới bom đạn của kẻ thù, cán bộ, nghệ sỹ đã kịp thời đến biểu diễn phục vụ bộ đội ta ngay tại các chiến hào, các trận địa pháo, đến các chiến trường ác liệt nhất trong nước và nước bạn Lào.

Nhiều cán bộ, diễn viên đã anh dũng hy sinh khi đang làm nhiệm vụ và chính điều đó đã tiếp thêm sức mạnh, ý chí quyết tâm cho cán bộ, nghệ sỹ, diễn viên trong thực hiện nhiệm vụ mới. Có thể nói hoạt động biểu diễn nghệ thuật của Đoàn Văn công Quân giải phóng Trị thiên đã đóng góp và làm phong phú thêm sự phát triển của văn hóa, nghệ thuật về đề tài người lính và chiến tranh cách mạng, về sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, về quê hương Khu Bốn và Trị Thiên anh hùng. 

Năm 1976, sau khi Quân khu Trị Thiên giải thể, Đoàn Văn công Quân giải phóng Trị Thiên cũng giải thể do đã hoàn thành sứ mệnh của mình, một số nghệ sĩ, diễn viên, nhân viên đoàn sáp nhập Đoàn Văn công Quân khu 4. Với những chiến công, thành tích đã đạt được, Đoàn được tặng 3 Huân chương Chiến công Giải phóng hạng Nhất, Nhì, Ba và nhiều Bằng khen của Quân khu, chiến dịch, trận đánh. 23 đồng chí được tặng thưởng Huân chương Chiến công Giải phóng hạng Nhì, Ba; nhiều đồng chí được tặng Bằng khen, danh hiệu Dũng sĩ. Hầu hết cán bộ diễn viên của Đoàn được tặng thưởng Huân chương chiến sĩ giải phóng hạng Nhất, Nhì, Ba. Sau này, nhiều cán bộ, diễn viên đã phấn đấu trưởng thành, trở thành những cán bộ cao cấp trong Quân đội; nhiều đồng chí trở thành những tên tuổi lớn trong ngành văn hóa, nghệ thuật được Nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước và phong tặng Nghệ sĩ Nhân dân, Nghệ sĩ ưu tú. Đặc biệt, ngày 29/4/2021, Đoàn Văn công Quân giải phóng Trị Thiên vinh dự được Chủ tịch nước ký quyết định phong tặng danh hiệu "Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân".

Thay mặt nghệ sĩ, diễn viên, nhân viên Đoàn Văn công quân giải phóng Trị Thiên, đồng chí Đỗ Hoài Năng, Trưởng Ban liên lạc Hội cựu chiến binh Đoàn Văn Công Quân giải phóng Trị Thiên xúc động nói: "Tôi và anh chị em trong đoàn rất vui, vinh dự, tự hào khi Đoàn Văn công quân giải phóng Trị Thiên được đón nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang; qua đây, xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu, Cục Chính trị Quân khu và các cấp đã quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi, hướng dẫn để Ban liên lạc chuẩn bị Hồ sơ đề nghị anh hùng, trình các cấp thông qua và tổ chức buổi Lễ đón nhận Anh hùng trang trọng, ý nghĩa, thành công tốt đẹp. Chúng tôi - những cựu chiến binh Đoàn Văn công quân giải phóng Trị Thiên xin hứa, các cựu chiến binh Đoàn Văn công quân giải phóng Trị Thiên sẽ phát huy truyền thống Bộ đội Cụ Hồ, sống vui, sống khỏe, sống có ích, tham gia tích cực vào việc xây dựng địa phương phát triển giàu mạnh".

Phát biểu tại buổi Lễ đón nhận Anh hùng, thay mặt Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu, Trung tướng Trần Võ Dũng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân khu nhiệt liệt chúc mừng những chiến công, thành tích xuất sắc của Đoàn Văn công Quân giải phóng Trị thiên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Đồng chí nhấn mạnh, sau ngày giải thể, sáp nhập, các thành viên của Đoàn mỗi người một nơi, công tác ở nhiều lĩnh vực khác nhau, nhiều đồng chí gia nhập Đoàn Văn Công Quân khu 4, có đồng chí nay đã nghỉ hưu, tuổi đã cao, sức yếu hoặc đã không còn nữa; nhưng những thành tích, chiến công và một thời oanh liệt của Đoàn sẽ không bao giờ phai nhạt trong lòng bộ đội và Nhân dân đã từng được nghe, được biết, được xem Đoàn biểu diễn. Ký ức về một đoàn văn công xung kích, về “Những con chim sơn ca của núi rừng Trường Sơn” đã để lại dấu chân trên khắp các vùng của chiến trường Trị Thiên khói lửa những năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước oanh liệt của dân tộc.

Đồng chí bày tỏ mong muốn với truyền thống đơn vị anh hùng, cán bộ, diễn viên, nghệ sỹ cựu chiến binh của Đoàn Văn công Quân giải phóng Trị Thiên luôn phát huy phẩm chất cao đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ”, phẩm chất của người “Nghệ sỹ, chiến sỹ” Trị Thiên anh hùng, xứng đáng với những phần thưởng cao quý mà Đảng, Nhà nước, Quân đội đã trao tặng; tiếp tục truyền lửa tiếp nối truyền thống để Đoàn Văn công Quân khu 4 hôm nay ngày càng lớn mạnh, trưởng thành, xứng đáng là những chiến sỹ ưu tú trên mặt trận văn hóa...

Thiếu tướng Phan Khắc Hải, Nguyên Phó Chủ nhiệm Chính trị Quân khu 4, Tổng biên tập Báo Quân đội Nhân dân, Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin và Thiếu tướng Phan Văn Sỹ, Bí thư Đảng ủy Cục Chính trị, Phó Chủ nhiệm Chính trị Quân khu 4 đã có bài phát biểu đầy sâu sắc, ý nghĩa tại buổi Lễ

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Trung tướng Trần Võ Dũng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân khu đã trao danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân tặng Đoàn Văn công quân giải phóng trị thiên.

Tin, ảnh: HOÀNG THÁI