Với truyền thống “Dương Xuân bất khuất, Làng Đỏ kiên cường” thóc không thiếu 1 cân, quân không thiếu 1 người, trong suốt các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Đế quốc Mỹ, và chống chiến tranh xâm lược biên giới Tây Nam, Biên giới phía Bắc đã có hơn 20 vạn thanh niên Anh Sơn đã hăng hái lên đường tòng quân diệt giặc, nhiều đồng chí đã anh dũng hy sinh, có nhiều đồng chí đã trở thành tướng lĩnh, cán bộ cao cấp trong quân đội, 6 đ/c đã được tuyên dương Anh hùng LLVT nhân dân; 119 bà mẹ được phong tặng, truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam Anh hùng và nhà nước tặng hơn 4.800 huân huy chương các loại. Nhân dân và LLVT huyện Anh Sơn, cùng với xã Tường Sơn, Phúc Sơn và Lĩnh Sơn được Đảng, nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Từ thực tiễn triển khai công tác tuyển quân trên địa bàn trong thời gian qua, rút ra một số kinh nghiệm sau: Trước hết, coi trọng sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, gắn trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, tổ chức, cấp ủy, chính quyền địa phương trong thực hiện công tác tuyển quân. Hiện nay, thực hiện phương thức tuyển quân “tròn khâu”, đòi hỏi trách nhiệm rất lớn của cả hệ thống chính trị địa phương, nhất là vai trò của cấp ủy, chính quyền, cơ quan quân sự, hội đồng nghĩa vụ quân sự các cấp. Nhận rõ điều đó, cấp uỷ, cơ quan, đơn vị quán triệt, thực hiện nghiêm túc Luật Nghĩa vụ quân sự, các chỉ thị, hướng dẫn của Bộ Tư lệnh Quân khu, Bộ Chi huy Quân sự tỉnh và Ủy ban nhân dân Tỉnh, Hội đồng nghĩa vụ quân sự Tỉnh về công tác tuyển quân. Hằng năm, Huyện uỷ ban hành nghị quyết lãnh đạo, Ủy ban nhân dân huyện xây dựng hệ thống văn bản hướng dẫn về công tác tuyển quân và có kế hoạch cụ thể. Đồng thời, chú trọng kiện toàn, phát huy hiệu quả hoạt động của hội đồng nghĩa vụ quân sự, hội đồng khám tuyển các cấp; rà soát, hoàn thiện quy chế hoạt động, quy chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong tổ chức thực hiện công tác tuyển quân,… đảm bảo chặt chẽ, thống nhất, hiệu lực, hiệu quả. Quá trình triển khai, phát huy vai trò nòng cốt của Ban Chỉ huy Quân sự - Cơ quan Thường trực Hội đồng nghĩa vụ quân sự huyện trong tham mưu, hướng dẫn, chỉ đạo, tổ chức thực hiện và vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các ban, ngành, đoàn thể, nhất là sự giám sát của nhân dân đối với công tác tuyển quân. Thường xuyên chỉ đạo các xã, thị trấn tăng cường phổ biến, quán triệt nội dung công tác tuyển quân đến từng tổ đảng, chi bộ, thôn, bản, tổ dân phố và thực hiện thống nhất theo nguyên tắc: Đảng lãnh đạo, chính quyền điều hành, hội đồng nghĩa vụ quân sự làm tham mưu, cơ quan quân sự là trung tâm hiệp đồng; lấy kết quả công tác tuyển quân là một tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ chính trị của các xã, thị trấn và cán bộ chủ trì các cấp.

Là huyện miền núi, biên giới, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 7,1% đồng bào theo đạo công giáo chiếm 8% so với dân số toàn huyện, một số đại bàn kinh tế vẫn còn gặp nhiều khó khăn, tác động của mặt trái kinh tế thị trường, nhu cầu xuất khẩu lao động đi làm ăn xã nhiều… phần nào cũng ảnh hưởng rất lớn đến một bộ phận thanh niên trong độ tuổi nhập ngũ, làm nảy sinh tư tưởng ngại khó, ngại khổ. Mặt khác, thời gian gần đây, các thế lực thù địch, phản động lợi dụng một số vụ việc vi phạm kỷ luật Quân đội để tuyên truyền xuyên tạc về công tác tuyển quân, tạo hiệu ứng tâm lý “gia đình không muốn cho con em nhập ngũ”,... gây khó khăn cho công tác tuyển quân. Trước thực tế đó, cần tích cực đổi mới, nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, giáo dục, nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn dân, trước hết là của cấp ủy, chính quyền, hội đồng nghĩa vụ quân sự các cấp và công dân trong độ tuổi nhập ngũ về công tác này.

Chú trọng đổi mới công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục, với nhiều hình thức đa dạng, phong phú. Nội dung tuyên truyền tập trung giới thiệu về Luật Nghĩa vụ quân sự; quyền và nghĩa vụ của công dân đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; truyền thống cách mạng của quê hương Anh Sơn, v.v. Phát huy tốt vai trò của hệ thống thông tin đại chúng, không gian mạng,  kết hợp lồng ghép tuyên truyền công tác tuyển quân trong sinh hoạt của các chi bộ, thôn, bản, tổ dân phố, các tổ chức chính trị - xã hội và đoàn thể quần chúng. Tổ chức nhiều buổi tọa đàm, giao lưu giữa các thế hệ cựu quân nhân và thanh niên trúng tuyển nghĩa vụ quân sự; thông qua các hoạt động này, thanh niên trong độ tuổi nhập ngũ và trúng tuyển được các thế hệ cựu chiến binh, cựu quân nhân đi trước chia sẻ về truyền thống cách mạng, tinh thần chiến đấu, tác phong, kỷ luật Quân đội, thông tin về chế độ, chính sách mà quân nhân và gia đình được hưởng khi tại ngũ và sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự. Cùng với đó, chỉ đạo kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp trốn tránh, vi phạm Luật Nghĩa vụ quân sự, bảo đảm dân chủ, công bằng, đúng luật.

Cùng với làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, các xã, thị trấn thực hiện chặt chẽ công tác đăng ký, quản lý nguồn công dân nhập ngũ. Những năm gần đây, tỷ lệ công dân thuộc diện tạm miễn, tạm hoãn là sinh viên các trường đại học, cao đẳng hay thanh niên xuất khẩu lao động ngày càng nhiều. Trong khi đó, việc thực hiện di chuyển đăng ký nghĩa vụ quân sự giữa các nhà trường với địa phương chưa được chặt chẽ. Mặt khác, hiện nay việc đăng ký tạm trú, tạm vắng được thực hiện online qua cổng dịch vụ công chưa đồng bộ với đăng ký di chuyển nghĩa vụ quân sự,... dẫn đến tình trạng một bộ phận công dân thuộc diện phải thực hiện nghĩa vụ quân sự nhưng không nằm trong nguồn tuyển quân do địa phương và cơ quan chức năng quản lý, tạo “lỗ hổng” để một số công dân “lách luật”, không thực hiện nghĩa vụ quân sự.

 Để khắc phục vấn đề này, hội đồng nghĩa vụ quân sự các cấp cần tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền cùng cấp phát huy vai trò, trách nhiệm của cơ quan Quân sự, Công an, Tư pháp, Y tế trong đăng ký nghĩa vụ quân sự lần đầu, đăng ký bổ sung công dân tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng, trung học nghề trở về nơi cư trú để quản lý chặt nguồn công dân sẵn sàng nhập ngũ. Thường xuyên tổ chức tốt việc phúc tra tất cả các khâu, bước của công tác tuyển quân, từ đó để phát hiện các sai phạm để xử lý kịp thời, tạo sự công bằng trong thực hiện nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, thông báo công khai danh sách công dân trong diện gọi nhập ngũ, công dân tạm hoãn, miễn gọi nhập ngũ để nhân dân giám sát và giao trách nhiệm cho các xã, thị trấn, thành viên hội đồng nghĩa vụ quân sự nắm, quản lý tốt nguồn tuyển quân.

Để đảm bảo “tuyển người nào chắc người đó”, tập trung chỉ đạo các xã, thị thực hiện nghiêm các bước của quy trình tuyển quân; trong đó, chú trọng nâng cao chất lượng sơ tuyển, khám tuyển bảo đảm khách quan, dân chủ, đúng quy trình. Cùng với xét duyệt, thẩm định kỹ các tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, trình độ văn hóa,... Kiện toàn hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự, thành lập các tổ sơ tuyển sức khỏe cấp xã, thị trấn và Tổ giám sát của Ban CHQS huyện để chỉ đạo, giám sát việc tổ chức sơ tuyển sức khỏe theo đúng quy định. Tổ chức tập huấn bồi dưỡng chuyên môn, hướng dẫn về quy trình kiểm tra sức khỏe, yêu cầu đặc thù sức khỏe công dân đối với từng loại hình đơn vị; thực hiện khám chuyên sâu, bảo đảm đánh giá, phân loại sức khỏe chính xác, khách quan.

Quá trình thực hiện, Hội đồng nghĩa vụ quân sự phân công các thành viên giám sát, kiểm tra chặt chẽ; thành lập tổ chuyên môn kết luận cụ thể cũng như tổ chức kiểm tra, thẩm định đối với trường hợp có kết quả nghi ngờ,... nhằm ngăn ngừa những hành vi làm sai lệch kết quả khám tuyển và không để công dân không đủ điều kiện về sức khỏe nhập ngũ làm ảnh hưởng đến kết quả công tác tuyển quân của huyện. Sau khám tuyển, tăng cường quản lý chặt thanh niên đã trúng tuyển nhằm hạn chế những hành vi cố tình vi phạm tiêu chuẩn sức khỏe; phối hợp với các đơn vị nhận quân rà soát hồ sơ, chốt quân số, làm cơ sở bàn giao quân chặt chẽ, nhanh gọn, đúng quy định.

Thực hiện mô hình “vững hậu phương, chắc tiền tuyến”, UBMTTQ và Ban CHQS huyện tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo làm tốt công tác chính sách hậu phương Quân đội và chính sách xã hội đối với gia đình có quân nhân tại ngũ nhằm tạo động lực, khích lệ thanh niên hăng hái tình nguyện nhập ngũ, yên tâm thực hiện nhiệm vụ. Cùng với đó, chủ động phối hợp với các cơ quan, doanh nghiệp trên địa bàn cam kết tiếp nhận công dân sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự trở lại làm việc; ưu tiên tuyển chọn, bồi dưỡng, tạo nguồn cán bộ của địa phương, cơ sở. Kết quả và kinh nghiệm trên là cơ sở quan trọng để huyện Anh Sơn tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyển chọn, gọi công dân nhập ngũ trong thời gian tới, góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Thượng tá PHAN XUÂN TUYẾN

UVBTV Huyện uỷ - Chỉ huy trưởng Ban CHQS huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An