Mỗi mùa khô đến, cán bộ, chiến sĩ Đội 192 lại chuẩn bị tư trang, sẵn sàng lên đường với nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc và quy tập hài cốt liệt sĩ, quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hi sinh tại Lào. Những bản làng xa xôi, địa danh khốc liệt của chiến trường xưa là nơi họ đặt chân đến. Hành trình của họ đi qua những đèo cao, suối sâu, vực thẳm, nơi dấu chân người chưa từng qua lại. Đối mặt với họ là những cơn sốt rét kinh hoàng và thú rừng hung dữ. Nhưng với ý chí quyết tâm và trách nhiệm thiêng liêng, họ dốc hết tinh thần và sức lực với phương châm: Dù còn một nguồn tin cũng phải tìm cho bằng được để đưa các anh trở về với Tổ quốc thân yêu.

Thiếu tá Quân nhân chuyên nghiệp Bùi Khắc Trường, Nhân viên quy tập Đội 192 đã trải qua ba mùa khô tìm kiếm các liệt sĩ tại Lào. Anh nhớ lại kỷ niệm tại bản Ka Vả, huyện Sù Muồi, nơi phải đi bộ từ 6 giờ sáng đến 6 giờ chiều mới tới nơi: "Trên vai là quân trang, thực phẩm và dụng cụ hậu cần, mỗi người mang gần 25 kg. Dù vất vả, nhưng khi chúng tôi tìm thấy ba hài cốt liệt sĩ, mọi mệt nhọc dường như tan biến".

Trong suốt những năm qua, các cán bộ, chiến sĩ Đội 192 đã tìm kiếm tại 800 bản làng thuộc hai tỉnh Salavan và Sê Kông. Họ đã hành quân bộ hàng trăm cây số, vượt qua đèo cao, suối sâu, vực thẳm, với ba lô nặng 25 đến 30 kg. Tuy gian khổ, nhưng khi nghĩ đến những đồng đội đã hi sinh, còn nằm lại nơi đất khách quê người và sự chờ đợi của người thân, họ lại tiếp tục lên đường.

Thượng tá Nguyễn Như Hiếu, Đội trưởng Đội quy tập mộ liệt sĩ 192 cho biết: "Nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc và quy tập các liệt sĩ hi sinh tại chiến trường Lào là một nhiệm vụ thiêng liêng và cao cả. Trước mỗi mùa tìm kiếm, đơn vị khảo sát và nắm chặt thông tin, xây dựng kế hoạch tỉ mỉ, phân công từng mũi, từng hướng. Trong quá trình tìm kiếm, các tổ đã phối hợp với bà con dân bản và chính quyền địa phương để tổ chức tìm kiếm, cất bốc".

Chiến tranh đã lùi xa 50 năm, việc quy tập mộ liệt sĩ ngày càng khó khăn hơn do thông tin về địa điểm, địa hình thay đổi. Những đồng đội người còn, người mất, không còn nhớ chính xác mộ phần. Tuy nhiên, với tấm lòng tri ân sâu sắc, cán bộ, chiến sĩ Đội 192 đã không quản ngại gian nan, vất vả, thậm chí nguy hiểm tính mạng để hoàn thành nhiệm vụ.

Đại tá Hoàng Văn Nhân, Chính ủy Bộ CHQS tỉnh Thừa Thiên Huế khẳng định: "Sự hi sinh cao cả của bộ đội quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam trong chiến tranh giải phóng đất nước Lào là vô giá. Nhiệm vụ của thế hệ chúng tôi là tìm kiếm, cất bốc hài cốt các anh về quê hương càng sớm càng tốt, để không phụ lòng mong mỏi của những người thân. Đảng, Nhà nước đã giao cho chúng tôi nhiệm vụ thiêng liêng này, dù gian khổ, hi sinh, chúng tôi quyết tâm hoàn thành xuất sắc".

Hành trình tìm kiếm hài cốt liệt sĩ của Đội 192 thật khó có thể kể hết những vất vả, gian nan. Trong hơn 32 năm qua, họ đã tìm kiếm hàng ngàn vị trí, cất bốc và hồi hương 963 hài cốt liệt sĩ. Dù còn nhiều hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hiện còn nằm lại trên đất bạn Lào, nhưng với sự kiên cường của người lính và quyết tâm của từng cán bộ, nhân viên, đặc biệt là nghĩa tình với đồng đội đã hi sinh, Đội 192 sẽ hoàn thành nhiệm vụ thiêng liêng mà Đảng, Nhà nước và Quân đội giao phó - "Tìm và đưa các liệt sĩ trở về Tổ quốc thân yêu".

Bài, ảnh: QUANG ĐẠO