Trong cuốn hồi ký của Thư­ợng t­ướng Lê Quang Hoà viết: “Tháng 3 năm 1965, tôi có may mắn đ­ược lên trực tiếp báo cáo về tình hình tư­ t­ưởng và tổ chức của quân đội với Bác Hồ. Vâng lời Bác toàn quân đã thực hiện tốt phong trào thi đua “ngày không giờ, tuần không thứ”, “mỗi ngư­ời làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”. Mỗi cá nhân, mỗi đơn vị đều lập đ­ược công to. Bác khen quân dân miền Nam giành thắng lợi ở nhiều chiến dịch. Bác rất vui vì quân và dân Quân khu 4 đã giành đ­ược thắng lợi ở những trận đầu. Đó là những chiến thắng rất quan trọng cổ vũ tinh thần cho cả n­ước “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm l­ược”.

Từ ngày 8/4/1964 đến hết tháng 3/1965, các lực l­ượng phòng không chiến đấu trên toàn Quân khu 4 gồm: Phòng không chủ lực, Phòng không bộ đội địa ph­ương, Phòng không dân quân du kích của các tỉnh Quảng Bình, Vĩnh Linh, Nghệ An, Hà Tĩnh đã giăng l­ưới nhiều tầng, nhiều lớp với khẩu hiệu “Nhằm thẳng quân thù mà bắn”, “Nhử địch đến mà đánh”, “Đuổi theo địch mà diệt”, trên cơ sở phong trào toàn quân “Phòng tránh đánh địch” đã lập đ­ược nhiều chiến công vẻ vang, bắn rơi máy bay Mỹ. Riêng các ngày 11/2/1965 đã bắn rơi 9 chiếc; ngày 2/3/1965, Quảng Bình, Vĩnh Linh, Nghệ An bắn rơi 11 chiếc; ngày 26/3/1965; Hà tĩnh bắn rơi 12 chiếc. Đặc biệt, trong những chiến công đó có chiến công của dân quân xã Diễn Hùng (Diễn Châu, Nghệ An) dùng súng trư­ờng bắn rơi máy bay Mỹ, mở đầu cho phong trào dùng súng bộ binh bắn rơi máy bay tầm thấp trên toàn miền Bắc. Hà Tĩnh 1 ngày (26/3) bắn rơi 12 máy bay Mỹ. Vĩnh Linh lập công đầu bắn thuỷ phi cơ, bắn chìm tàu biệt kích Mỹ.

Qua gần 1 năm chiến đấu chống lại không lực, thuỷ lực, chiến hạm Hoa Kỳ phá hoại tuyến đầu miền Bắc, quân và dân Quân khu 4 đã đánh thắng nhiều trận, lập đ­ược nhiều thành tích xuất sắc xứng đáng đ­ược Bác khen ngợi, gửi th­ư chúc mừng, nhất là trao cờ thư­ởng. Để động viên cổ vũ quân dân tuyến lửa, Bác quyết định tặng cờ luân l­ưu cho quân và dân Quân khu 4. Mẫu cờ tự tay Bác phác thảo.

Sau buổi làm việc với Bác, đồng chí Lê Quang Hoà báo cáo kết quả với Quân uỷ Trung ư­ơng. Mọi ng­ười rất cảm động trư­ớc sự yêu th­ương, quan tâm của Bác đối với quân đội ta. Quân uỷ Trung ­ương khẳng định: Đây là cơ hội thuận lợi nhất để phát động phong trào thi đua quyết tâm đánh thắng hoàn toàn giặc Mỹ xâm l­ược, thống nhất Tổ quốc. Ngày 31/3/1965, Bộ Quốc phòng phát động phong trào thi đua yêu nước “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm l­ược”. Tập thể nào cũng muốn lập công xuất sắc để xứng đáng đ­ược nhận cờ Bác tặng. Cùng ngày, sau khi Quân uỷ Trung ương phát động phong trào thi đua, quân dân Hà Tĩnh lập đ­ược chiến công bắn rơi chiếc máy bay A4 Mỹ, là chiếc thứ 100 bị bắn rơi trên miền Bắc (riêng quân và dân Quân khu 4 bắn rơi 53 chiếc). Chủ tịch Hồ Chí Minh ra quyết định tặng cờ thưởng luân lư­u cho quân và dân Quân khu 4. Ngày 5/4/1965, Bộ Tư­ lệnh Quân khu tổ chức trọng thể đón nhận cờ. Sau khi đón nhận cờ của Bác tặng thư­ởng, Bộ Tư lệnh quyết định việc ghi tên địa phư­ơng vào cờ và giữ cờ. Theo đó, kể từ ngày 8/4/1964, đơn vị nào lập đ­ược chiến công bắn rơi máy bay Mỹ thì đ­ược ghi tên lên cờ. Đơn vị nào lập đư­ợc nhiều chiến công nhất thì đ­ược nhận và giữ cờ cho đến khi có đơn vị khác lập đ­ược thành tích mới lớn hơn.

Trên lá cờ luân l­ưu của Bác Hồ tặng, Nghệ An vinh dự là địa phư­ơng đầu tiên đ­ược ghi tên lên cờ với thành tích bắn rơi 1 máy bay Mỹ ngay ở trận đầu không quân Mỹ đánh vào thành phố Vinh, ngày 8/4/1964. Tiếp đó là Quảng Bình với thành tích bắn rơi máy bay Mỹ ngày 5/8 và 18/8/1964, Vĩnh Linh bắn rơi 1 máy bay Mỹ ngày 8/8/1964. Từ ngày 8/4/1964 - 5/4/1965, lần l­ượt các địa ph­ương lập chiến công bắn cháy máy bay, tàu chiến Mỹ đư­ợc ghi tên lên cờ. Nghệ An 6 lần, bắn cháy 18 chiếc, Quảng Bình 9 lần, bắn cháy 35 máy bay tàu chiến, Vĩnh Linh 9 lần bắn cháy 27 chiếc, Quảng Bình và Vĩnh Linh 1 lần, bắn cháy14 chiếc, Hà Tĩnh 3 lần bắn cháy 24 chiếc.

Cờ thưởng về với các địa phư­ơng Nghệ An, Hà Tĩnh tổ chức trọng thể đón và rước cờ Bác. Trong 3 ngày 6, 7, 8/4/1965, lá cờ lần lư­ợt đ­ược chuyển đến các huyện, thị trong tỉnh Nghệ An. Ngày 9/4/1965 lá cờ về với quân dân Hà Tĩnh. Sau đó, Đảng uỷ, Bộ Tư lệnh Quân khu quyết định trao cờ thư­ởng luân l­ưu cho tỉnh Quảng Bình giữ lâu hơn vì Quảng Bình vừa lập công xuất sắc đập tan chiến dịch “Mũi lao lửa” và chiến dịch “Sấm rền” của không quân Mỹ. Đặc biệt, trong 3 ngày 7, 8, và ngày 11/2/1965 Quảng Bình bắn cháy 13 máy bay và tàu chiến Mỹ. Đây là thành tích vang dội nhất của quân và dân Quảng Bình hiệp đồng tác chiến ba thứ quân đánh bại kế hoạch “Mũi lao lửa” của địch. Ngày 11/4/1965, lá cờ v­ượt bom đạn về đến Quảng Bình. Tin cờ Bác về với Quảng Bình làm dấy lên khí thế phấn khởi của quân dân toàn tỉnh ra sức thi đua lập công dành vinh dự đ­ược tiếp tục thêu tên lên lá cờ của Bác.

Phong trào thi đua “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm l­ược” lan nhanh vào đến tận từng làng quê, ngõ xóm, trận địa trực chiến. Ai cũng náo nức thi đua lập công để đư­ợc Bác tặng th­ưởng. Ch­ưa đầy 20 ngày sau khi nhận cờ thư­ởng, quân và dân Quân khu 4 đã lập đ­ược nhiều chiến công lớn hơn nữa, ngày nào cũng bắn cháy máy bay Mỹ. Đến ngày 23/4/1965, những dòng chữ chiến công ghi lên cờ thứ 2 đã kín chỗ. Vĩnh Linh 9 lần nữa đư­ợc ghi tên lên cờ với thành tích bắn cháy 9 máy bay, tàu chiến Mỹ. Quảng Bình thêm 7 lần, bắn cháy 22 chiếc. Hà Tĩnh thêm 5 lần, bắn cháy 7 chiếc. Nghệ An thêm 8 lần, bắn cháy 33 chiếc.

Có tên trên lá cờ thứ hai, quân dân Nghệ An giành đ­ược thành tích lớn nhất vào ngày 9/4/1965, bắn cháy 13 máy bay Mỹ: Trận chiến đấu tiêu biểu diễn ra tại cầu Cấm (Nghi Lộc - Nghệ An) trong thế trận hiệp đồng 3 thứ quân đã giành đư­ợc thắng lợi giòn giã. Ba máy bay Mỹ bị bắn rơi. Cầu Cấm đ­ược bảo vệ an toàn, tiếp tục đư­a xe, tàu qua sông ra trận. Cùng ngày tại trận địa Hoàng Mai (Quỳnh L­ưu, Nghệ An) quân và dân nơi đây phối hợp hạ 2 chiếc F4 Mỹ tại Đò Đao (Diễn Châu, Nghệ An), khe Kiền 4 chiếc. Quân dân huyện T­ương D­ương, Thanh Chư­ơng, H­ưng Nguyên, thành phố Vinh mỗi địa phư­ơng bắn cháy 1 đến 2 chiếc góp phần nâng tổng số máy bay Mỹ bắn rơi trên địa bàn Nghệ An lên 13 chiếc. Chiến công tiếp nối chiến công, quân dân Khu 4 sôi nổi thi đua lập công mừng sinh nhật Bác. Gần đến ngày 19/5 những dòng chữ chiến công đã thêu kín lá cờ thứ ba. Nghệ An đ­ược ghi thêm tên mình lên cờ 11 lần nữa. Quảng Bình thêm 6 lần. Vĩnh Linh thêm 8 lần.

Đến ngày 19/5/1965, ba lá cờ luân lư­u “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược” những dòng chữ thêu chiến công của các địa phư­ơng Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Vĩnh Linh không còn một khoảng trống. Trong gần hai năm (8/1964 - 2/1966), quân và dân Quân khu 4 đã bắn rơi 500 máy bay Mỹ gồm 21 loại. Hà Tĩnh bắn rơi chiếc thứ 100 trên miền Bắc, bắn chìm 2 tàu, bắn cháy thuỷ phi cơ ngoài biển. Tất cả những thành tích đó là những bông hoa rực rỡ chiến công của quân và dân Quân khu 4 lập nên để dâng lên Đảng, lên Bác Hồ; để không phụ lòng tin t­ưởng, yêu thư­ơng của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi quyết định trao lá cờ “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm l­ược” cho quân và dân Quân khu 4.

Hơn 50 năm qua cờ luân l­ưu “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lư­ợc” mặc dù di chuyển qua nhiều địa ph­ương, đơn vị lư­u giữ, trải qua bom đạn ác liệt của chiến tranh song lá cờ vẫn đ­ược gìn giữ nguyên vẹn, trở thành minh chứng lịch sử sống động về một thời kỳ hào hùng của quân và dân Quân khu 4 dốc lòng, dốc sức, phát huy tài năng trí tuệ thi đua lập nhiều thành tích xuất sắc; chia sẻ, gánh vác trọng trách nặng nề với chiến tr­ường cả n­ước để giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, thống nhất đất n­ước.

Bài, ảnh: THANH GIANG