Đội TNXP công tác đầu tiên gồm 225 cán bộ, chiến sĩ do đồng chí Vương Bích Vượng, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đoàn làm Đội trưởng. Đội thực hiện mục tiêu “giác ngộ lòng yêu nước và lý tưởng cách mạng để phát huy sức mạnh dời non lấp biển của lớp người trẻ tuổi phục vụ công cuộc kháng chiến cứu nước thành công; đồng thời làm một “Trường học lớn” của cách mạng để đào tạo, rèn luyện các thế hệ cán bộ ngay từ tuổi thanh niên, ngay từ trong khói lửa chiến tranh có bản lĩnh, trí tuệ và phẩm chất cách mạng “vừa hồng vừa chuyên” phục vụ công cuộc kiến quốc, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc lâu dài về sau”.

Chỉ sau 2 tháng ra đời, đầu tháng 9/1950 Đội TNXP công tác Trung ương đã nhận lệnh lên đường phục vụ chiến dịch Biên giới. Các chiến sĩ TNXP đã dũng cảm vượt qua lửa đạn, phục vụ bộ đội tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm Đông Khê, diệt 300 tên địch mở màn thắng lợi chiến dịch Biên giới (1950-1952).

Đội TNXP công tác Trung ương vinh dự được Bác Hồ gửi thư khen và một sự kiện đặc biệt là ngày 20/3/1951, trên đường đi kiểm tra chiến dịch, Bác Hồ đã đến thăm đơn vị TNXP 312 đang làm nhiệm vụ tại khu rừng cầu Nà Cù, Bắc Kạn. Bác đã đọc tặng TNXP 4 câu thơ lịch sử:

“Không có việc gì khó

Chỉ sợ lòng không bền

Đào núi và lấp biển

Quyết chí ắt làm nên”.

Bốn câu thơ của Bác đã trở thành định hướng tư tưởng, giáo dục, rèn luyện nghị lực cho lực lượng TNXP và cho cả thế hệ trẻ Việt Nam.

Kể từ ngày ấy, lực lượng TNXP đã không ngừng phát triển và đã phát huy cao độ chủ nghĩa Anh hùng cách mạng đóng góp công sức, trí tuệ, máu xương và cống hiến toàn bộ tuổi thanh xuân để góp phần cùng toàn quân, toàn dân làm nên những chiến công oanh liệt.

Đó là “chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu” đánh bại chủ nghĩa thực dân cũ của Pháp, là cao trào “Ba sẵn sàng” của thanh niên miền Bắc quyết đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân, hải quân của đế quốc Mỹ và cao trào “5 xung phong” của thanh niên miền Nam, quyết tâm “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”.

Tất cả làm nên “Đại thắng mùa Xuân 1975” đánh bại chủ nghĩa thực dân kiểu mới của đế quốc Mỹ, hoàn thành công cuộc kháng chiến, cứu nước, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc.

Lịch sử cách mạng - kháng chiến của nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng hơn nửa thế kỷ qua đã chứng minh, trong hầu hết các chiến dịch lớn chống kẻ thù xâm lược, kể từ chiến dịch Biên giới 1950 đến chiến dịch Hồ Chí Minh đại thắng mùa Xuân năm 1975, ở đâu, lúc nào TNXP cũng góp công sức, trí tuệ, máu xương và cũng có những hành động anh hùng góp phần vào thắng lợi vĩ đại của dân tộc.

Trong tổng số 50 vạn thanh niên xung phong trên khắp mọi miền Tổ quốc, 46.000 đồng chí bị thương, trên 10.000 đồng chí bị nhiễm chất độc hóa học và 10.000 đồng chí đã anh dũng hy sinh “hóa thân vào màu đỏ của lá cờ Tổ quốc và màu xanh hòa bình của đất trời Việt Nam”.

Không chỉ đóng góp công sức, trí tuệ, máu xương và cống hiến toàn bộ tuổi thanh xuân cho 2 cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, trên 4 vạn cán bộ, đội viên TNXP đã có mặt ở những nơi khó khăn, gian khổ nhất, lao động quên mình trong công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục phát triển kinh tế và thi đua tình nguyện hoàn thành vượt mức kế hoạch trong lao động sản xuất, công tác và học tập, cùng tuổi trẻ cả nước xây dựng hàng trăm công trình kinh tế- xã hội như: Công trình đường sắt Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Vinh, công trình đường giao thông 426 Tây Bắc, Khu gang thép Thái Nguyên, Thủy điện Thác Bà, Mỏ thiếc Tĩnh Túc Cao Bằng, Nhà máy cơ khí Hà Nội...

Nối tiếp truyền thống anh hùng của các thế hệ TNXP cha anh, ngày nay Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh đã và đang vận dụng tư tưởng của Bác Hồ về trường học lớn TNXP trong điều kiện mới, với nội dung và hình thức thích hợp, thu hút hàng triệu lượt nam nữ thanh niên tham gia vào các tổng đội, công ty TNXP.

68 năm qua, với tinh thần “đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”, lực lượng TNXP Việt Nam nói chung và TNXP các tỉnh trên địa bàn Quân khu 4 nói riêng đã chiến đấu dũng cảm, lao động sáng tạo, viết nên truyền thống oanh liệt, mãi là niềm tự hào của thế hệ thanh niên Việt Nam. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nhiều thanh niên xung phong các tỉnh thuộc quân khu 4 đã ngã xuống cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và làm nhiệm vụ quốc tế cao cả. Bước vào thời kỳ đổi mới xây dựng đất nước, phát huy truyền thống thanh niên xung phong, đông đảo cán bộ, hội viên cựu TNXP phấn đấu vươn lên, nêu gương sáng trong cuộc sống, thực hiện tốt phong trào nghĩa tình đồng đội, giáo dục thế hệ trẻ tiếp bước cha anh xây dựng quê hương.

Sẵn sàng đi bất cứ nơi nào, làm bất cứ việc gì khi Tổ quốc cần, những thanh niên một thời xông pha nơi lửa đạn đã viết lên những trang sử thật đẹp. Trong từng giai đoạn lịch sử, họ đã làm nên truyền thống anh hùng, làm nên huyền thoại lực lượng thanh niên xung. Chiến tranh đã lùi xa hơn 40 năm, nhưng những người cựu TNXP năm xưa vẫn nhớ như in những tháng ngày cùng đồng đội “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, mà lòng phơi phới dậy tương lai”.

Ghi nhận những thành tích, công lao to lớn đáng tự hào, lực lượng TNXP Việt Nam đã được Đảng, Nhà nước trao tặng các phần thưởng và danh hiệu cao quý: Huân chương Độc lập hạng nhất (năm 1978), Huân chương Hồ Chí Minh (năm 1997), danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (năm 1997); 53 tập thể được phong tặng danh hiệu Anh hùng (36 tập thể Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, 17 tập thể Anh hùng lao động); trên 100 cá nhân được phong tặng, truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và Anh hùng Lao động...

HUY CƯỜNG (tổng hợp)