Năm 1946, khi đất nước mới giành được chính quyền, đang phải đối mặt với tình cảnh “ngàn cân treo sợi tóc”, thù trong, giặc ngoài, Đại tướng đã có mặt ở Liên khu 4.

Trong lúc các lực lượng vũ trang Liên khu 4 đang triển khai những chủ trương của Đại hội lần thứ III, tháng 6/1951, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tổng Tư lệnh Quân đội quốc gia và Thiếu tướng Hoàng Văn Thái, Tổng tham mưu trưởng vào kiểm tra tình hình và giao nhiệm vụ cho Liên khu 4. Đại tướng chỉ rõ: “Trước mắt, thực dân Pháp chưa thể đánh chiếm Thanh - Nghệ - Tĩnh, nhưng chúng sẽ dùng không quân đánh phá rất ác liệt... Chúng sẽ tung lực lượng phỉ đánh phá miền Tây, tăng cường tập kích, biệt kích ven biển... Bộ đã nghiên cứu kỹ về so sánh lực lượng giữa ta và địch... Nếu giải phóng được miền Tây Bắc và phối hợp với lực lượng Bạn giải phóng một số tỉnh của Thượng Lào, ta sẽ tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch, giải phóng Nhân dân các dân tộc, giải phóng một vùng đất đai rộng lớn, tạo nên một căn cức chiến lược liên hoàn với chiến khu Việt Bắc - Tây Bắc - Thượng Lào - Thanh - Nghệ - Tĩnh.

Để thực hiện chủ trương chiến lược trên, Bộ trưởng còn chỉ đạo cụ thể cho từng địa bàn Liên khu: Một mặt, vẫn tiếp tục đẩy mạnh tác chiến ở chiến trường Bình - Trị - Thiên, tránh chủ quan khinh địch, chống tư tưởng “ăn to, đánh lớn”... Mặt khác, Liên khu phải tập trung sự nỗ lực cao nhất xây dựng và bảo vệ vững chắc vùng hậu phương Thanh - Nghệ - Tĩnh, vừa sẵn sàng chi viện sức người, sức của cho chiến trường chính Bắc Bộ, cho các chiến trường Bình - Trị - Thiên, Tây Bắc và Thượng Lào...

Ngày 01/11/1953, Thường vụ Liên khu 4 tổ chức Hội nghị cán bộ địch hậu Bình - Trị - Thiên. Hội nghị kiểm điểm tình hình thực hiện nghị quyết của Trung ương, xác định nhiệm vụ giữ vững và đẩy mạnh cuộc đấu tranh, tích cực chống càn quét, tăng cường xây dựng lực lượng vũ trang, củng cố và giữ vững vùng căn cứ du kích. Hội nghị xác định nhiệm vụ trước mắt, đồng thời nêu rõ phương châm: Lấy đấu tranh vũ trang làm chủ yếu, kết hợp mọi mặt đấu tranh về chính trị, kinh tế nhằm phát triển chiến tranh du kích, tích cực chống càn quét. Kết hợp chặt chẽ giữa vừng du kích, vùng căn cứ du kích và vùng tạm bị chiếm.

Hội nghị đã được Bác Hồ gửi thư, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp gửi điện dặn dò, biểu dương nhắc nhở. Cán bộ không được chủ quan khinh địch, lúc khó khăn chớ ngã lòng, nắm vững chính sách quân sự, chính trị của Đảng, củng cố và phát triển công tác vùng bị tạm chiếm chính là củng cố cơ sở chính trị, cơ sở du kích bí mật lãnh đạo Nhân dân đấu tranh về kinh tế và chính trị, nhằm phát triển chiến tranh du kích, chống càn quét. Sau Hội nghị, Đảng ủy đã mặt trận Bình - trị - Thiên đã chỉ thị cho các Tỉnh ủy, trung đoàn và tỉnh đội về việc tổ chức học tập nghị quyết công tác vùng địch hậu và thư Hồ Chủ Tịch, điện của Đại tướng, tập trung vào ba vấn đề: Nhận thức; kết hợp công tác chính trị với các mặt công tác thường xuyên; thống nhất phương pháp đánh địch (nhất là chống càn)...

Nhân dịp đầu xuân 1966, Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Đại tướng Võ Nguyên Giáp vào thăm và chúc tết một số đơn vị, địa phương Khu 4. Đến thăm bộ đội cao xạ Hàm Rồng, Tiểu khu Nam Ngạn, Đại đội Nguyễn Viết Xuân, xã Diễn Thành (Diễn Châu), Thủ tướng và Đại tướng đã cổ vũ động viên tinh thần chiến đấu phục vụ chiến đấu của quân và dân Khu 4. Các đơn vị đã vui mừng đón tết và hứa quyết tâm lên Trung ương Đảng và Bác Hồ, Quân ủy Trung ương đoàn kết chặt chẽ, tranh thủ mọi thời gian, thực hiện vượt mức kết hoạch trong “chiến dịch Quang Trung” và luôn chiến đấu giỏi, sản xuất giỏi, xứng đáng với lòng tin yêu của cả nước...

Ngày 6/7/1969, Thường vụ Quân ủy Trung ương họp phân tích đánh giá những thắng lợi của ta, đánh giá tình hình hoạt động mới nhất của địch. Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp đã gửi thư cho Quân khu ủy và Bộ Tư lệnh Quân khu Trị - Thiên, chỉ đạo một số vấn đề về nhiệm vụ và phương hướng hoạt động của Trị - Thiên cho đến năm 1970: “Trị - Thiên giữ vị trí quan trọng nên phải cố gắng giành thắng lợi, gây chuyển biến lớn về mùa khô sắp tới. Rút kinh nghiệm từ trước và thời gian gần đây để xác định rõ hơn vị trí cửa đồng bằng, vùng giáp ranh và vùng núi. Xác định rõ hơn sự cần thiết phải xây dựng và tổ chức thế liên hoàn giữa 3 vùng”.

Miền núi Trị - Thiên là nơi đi qua của các con đường chiến lược của ta tiến về phía Nam và những con đường chủ lực ta xuống đồng bằng. Do vậy, địch ra sức tăng cường các cuộc hành quân lên miền Tây Huế, trên Đường 12, phía Tây Đường 9, vùng Khe Sanh, Hướng Hóa... Vận dụng chiến lược tiến công trên chiến trường Trị - Thiên có nghĩa là phát triển tiến công mọi mặt ở đồng bằng, ở thành thị, ở miền núi. Nhưng có xây dựng được thế liên hoàn giữa 3 vùng thì mới phát huy được hiệu lực chiến đấu và sức mạnh tiến công của bộ đội trên toàn chiến trường. Thế liên hoàn đó cũng là thế tiến công chiến lược mạnh nhất của ta trên chiến trường Trị - Thiên. Đại tướng còn yêu cầu: Chiến trường Trị - Thiên phải gây chuyển biến, tạo điều kiện uy hiếp địch ở Đà Nẵng và phát triển hướng tiến công của ta về Đà Nẵng. Đồng thời phải biến vùng A Sầu thành căn cứ lớn ở khu vực cơ động từ phía Tây xuống Huế, đi Đà Nẵng, nối liền với Bắc Tây Nguyên và vùng giải phóng Hạ Lào...

Ngày 19/5/1990, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu, Tỉnh ủy, Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân, Mặt trận Tổ quốc tỉnh Nghệ Tĩnh và 100 đại biểu là đảng viên tiên phong gương mẫu và đoàn viên xuất sắc của lực lượng vũ trang Quân khu 4 đã trọng thể làm lễ tưởng niệm, báo công, dâng hương tại nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ở khu di tích Kim Liên, Nam Đàn; tổ chức mít tinh kỷ niệm 100 năm ngày sinh Bác Hồ, ngày 22/5/1990, Đại tướng Võ Nguyên Giáp vào thăm lực lượng vũ trang Quân khu 4. Đại tướng đã ghi vào sổ vàng truyền thống của Quân khu: “...Toàn thể cán bộ, chiến sĩ, đảng viên và đoàn viên, công nhân viên quốc phòng hãy ra sức phấn đấu dưới ngọn cờ của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh, hoàn thành mọi nhiệm vụ do Trung ương Đảng, Đảng ủy quân sự Trung ương và đồng chí Bộ trưởng Bộ Quốc phòng giao phó”.

HUY CƯỜNG (tổng hợp)