Tình huống giả định dẫn dắt vào vụ án được đưa ra thông qua clip được xây dựng chi tiết: “Ngày 12/11/2022, thanh niên Nguyễn Tiến Ngọc không chấp hành lệnh gọi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự do Ban Chỉ huy Quân sự xã Việt Tiến triệu tập mà không có lý do chính đáng. Trước đó, ngày 06/3/2022, Nguyễn Tiến Ngọc đã bị Chủ tịch UBND xã Việt Tiến (Thạch Hà) xử phạt hành chính 2,5 triệu đồng về hành vi vi phạm quy định về nhập ngũ, không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ.

Trong đợt khám tuyển nghĩa vụ quân sự cuối năm 2022, cụ thể ngày 14/10/2022, Trưởng thôn Thống Nhất nơi Ngọc cư trú đã trực tiếp đến gia đình phát Thông báo số 01 của Hội đồng Nghĩa vụ Quân sự xã, yêu cầu từ ngày 11 đến 15/11/2022 phải có mặt để khám sức khỏe. Ngày 28/10/2022, Trưởng thôn tiếp tục đến gia đình phát Lệnh điều động khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự số 01, yêu cầu Ngọc đúng 7.30 phút ngày 12/11/2022 phải có mặt tại Trạm y tế xã để khám sức khỏe. Song, do không muốn khám tuyển để trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự, nên Ngọc cố tình ở lại Hà Nội học tiếng Hàn Quốc để đi xuất khẩu lao động, không về tham gia khám nghĩa vụ quân sự theo lệnh điều động...”.

Sau phần phát biểu khai mạc của Thượng tá Nguyễn Bá Khánh, Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy, Chỉ huy trưởng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Nghĩa vụ quân sự huyện Thạch Hà, phiên tòa giả định bắt đầu khi Thư ký và Thẩm phán phiên tòa đã phổ biến nội quy; đọc Quyết định đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm; kiểm tra căn cước; giải thích quyền và nghĩa vụ tố tụng, giới thiệu thành viên tiến hành tố tụng. Tiếp đó, Kiểm sát viên phiên tòa đọc cáo trạng truy tố và phần xét hỏi của Thẩm phán...

Hội đồng xét xử nhận định rằng, hành vi của Ngọc đã làm cản trở đến hoạt động bình thường trong việc tuyển quân nhập ngũ thi hành nghĩa vụ quân sự, ảnh hưởng xấu đến việc kêu gọi thanh niên làm nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc nên cần nghiêm trị. Tuy nhiên, bị cáo đã khai báo thành khẩn và ăn năn hối cải về hành vi của mình nên có tình tiết giảm nhẹ theo điểm i, s khoản 1 Điều 51 Bộ Luật hình sự nhưng không thể cho bị cáo được hưởng án treo theo lời đề nghị của luật sư. Vì như thế không có ý nghĩa trong việc giáo dục riêng và ngăn ngừa chung trong xã hội.

Tại phiên tòa, qua phần phân tích của Hội đồng xét xử, bị cáo Nguyễn Tiến Ngọc đã thấy được việc làm của mình là không đúng, không chỉ vi phạm pháp luật mà còn thể hiện ý thức thiếu trách nhiệm của người thanh niên trong việc tham gia bảo vệ đất nước, đi ngược với truyền thống yêu nước, giữ nước của dân tộc Việt Nam. Phát biểu lời sau cùng trước khi chuyển sang phần nghị án, bị cáo Nguyễn Tiến Ngọc rất hối hận về hành vi vi phạm pháp luật của mình: “Bị cáo thật sự không biết hành vi của bị cáo là phạm tội. Bị cáo xin hứa sau này không giám làm như vậy nữa. Bị cáo mong Hội đồng xét xử khoan hồng và tuyên mức án nhẹ nhất để bị cáo còn có cơ hội đóng góp tốt cho xã hội...”.

Theo Viện Kiểm sát nhân dân huyện Thạch Hà, bị cáo Nguyễn Tiến Ngọc có hành vi đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi không đi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự và sau đó không thực hiện Lệnh gọi nhập ngũ của chính quyền địa phương. Căn cứ vào các chứng cứ, tài liệu của vụ án và diễn biến tại phiên xử, Tòa Án nhân dân huyện Thạch Hà tuyên bị cáo Nguyễn Tiến Ngọc phạm tội “Trốn tránh nghĩa vụ quân sự” quy định tại khoản 1, điều 332 Bộ Luật hình sự với mức xử phạt 10 tháng tù giam.

Phiên tòa được dựng lại đúng quy trình tố tụng một vụ án hình sự. Tình huống được xây dựng từ các tình tiết của những vụ án có thật, phiên tòa và bản án có thật. Toàn bộ diễn biến phiên tòa được truyền thanh trực tiếp đến 22/22 xã, thị trấn trong toàn huyện, thu hút đông đảo người dân theo dõi và tạo được sự lan tỏa trong cộng đồng. Qua đó, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật hiệu quả để răn đe và phòng ngừa các hành vi trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự đối với công dân.

Bài, ảnh: XUÂN LIỆU