Trong chiến dịch này, đế quốc Mỹ đã huy động một lực lượng máy bay chiến lược lớn nhất mà thế giới chưa từng biết đến, với 48% số máy bay chiến lược B-52, 31% số máy bay chiến thuật hiện đại, thực hiện hàng nghìn lần xuất kích, ném hàng vạn tấn bom xuống miền Bắc, trong đó có 17.000 tấn bom, đạn ném xuống Hà Nội, Hải Phòng, nhằm hủy diệt tinh thần và ý chí quyết tâm chiến đấu của quân và dân ta, buộc Việt Nam phải khuất phục và chấp thuận những điều kiện mà Mỹ đưa ra trên bàn đàm phán tại Hội nghị Pari. Với lực lượng như vậy, các nhà quân sự Mỹ cho rằng: “Hà Nội sẽ không chịu đựng nổi một Hirôsima không có bom nguyên tử”, và “Hà Nội sẽ trở lại thời kỳ đồ đá”... Thế nhưng, Hà Nội không những không trở lại thời kỳ đồ đá mà còn hạ gục thần tượng của "Không lực Hoa Kỳ"; bắn rơi 81 máy bay các loại,  trong đó có 34 máy bay B-52, 5 máy bay F-111, bắt sống hàng chục giặc lái, buộc Mỹ phải ký Hiệp định Pari về kết thúc chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” là kết quả tổng hợp của nhiều nhân tố, trong đó nhân tố chính trị, tinh thần có ý nghĩa quyết định và được thể hiện trước hết ở đường lối lãnh đạo, chỉ đạo sáng suốt của Đảng, Bác Hồ và Quân ủy Trung ương. Trên cơ sở nắm bắt quy luật khách quan, với tầm nhìn xa, trông rộng, với tư duy chính trị, quân sự sắc sảo, độc đáo, Đảng ta, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra âm mưu, thủ đoạn thâm độc của đế quốc Mỹ ngay từ đầu năm 1960 và dự báo: “Sớm muộn đế quốc Mỹ cũng sẽ đưa B-52 ra đánh Hà Nội”... “Mỹ sẽ nhất định thua, nhưng nó chỉ thua sau khi thua trên bầu trời Hà Nội”. Từ dự báo chiến lược đó Quân ủy Trung ương chỉ thị cho Quân chủng Phòng không - Không quân và các Quân khu “Phải sẵn sàng đối phó với khả năng Mỹ cho không quân, kể cả không quân chiến lược đánh phá trở lại miền Bắc”.

Cháy bỏng ý chí quyết tâm dám đánh, biết đánh và quyết thắng B-52, quân và dân miền Bắc, đặc biệt là quân và dân Hà Nội, mà nòng cốt là Bộ đội Phòng không - Không quân đã xây dựng ý chí quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Bằng nhiều hình thức tuyên truyền đa dạng, phong phú, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng đã góp phần khơi dậy lòng tự tôn dân tộc; truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm của cha ông, xây dựng lòng trung thành tuyệt đối của cán bộ, chiến sĩ vào mục tiêu, lý tưởng của Đảng, niềm tin tất thắng vào cuộc chiến tranh chính nghĩa của dân tộc, hình thành bản lĩnh vững vàng của người chiến sĩ: Bình tĩnh, tự tin, không phiêu lưu mạo hiểm, không hoảng sợ trước sức mạnh vũ khí, trang bị của Mỹ. Với phương châm “người trước - súng sau”, khi mà kẻ thù tác chiến bằng phương tiện chiến tranh hiện đại, thì Đảng ta chỉ đạo, lấy yếu tố con người với nghị lực chiến đấu phi thường, với sức mạnh sáng tạo, trình độ cao về nghệ thuật tác chiến, làm chủ vũ khí trang bị hiện có, trong thế trận chiến tranh nhân dân để đánh địch.

Thực tế cho thấy, bom đạn Mỹ có thể tàn phá trận địa, bệnh viện, trường học... chứ không thể khuất phục được ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân và dân ta. Bộ đội ta đã vượt qua gian khổ, tìm tòi, sáng tạo, làm chủ khoa học kỹ thuật; vừa đánh máy bay địch, vừa củng cố trận địa, tổ chức tốt công tác bảo đảm, kiên trì chịu đựng, vượt qua mọi thử thách, đoàn kết giúp đỡ, chi viện lẫn nhau, quyết tâm đánh thắng. Với sức mạnh của lòng dũng cảm, trí thông minh, sáng tạo, trong hoàn cảnh ác liệt, ta đã dự kiến chính xác các thủ đoạn của địch; tập trung hoả lực, làm chủ tình thế, tạo cho chúng từ bất ngờ này đến bất ngờ khác; từ hung hãn ban đầu chuyển sang lúng túng, bị động. Sức mạnh của ý chí quyết đánh, biết đánh và quyết thắng của quân và dân ta đã hạ gục "Pháo đài bay B-52", vô hiệu hoá phương tiện chiến tranh hiện đại của địch, buộc chúng phải chấp nhận thất bại thảm hại.

45 năm đã trôi qua, nhìn lại Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” chúng ta càng thấy rõ nhân tố chính trị, tinh thần làm nên chiến thắng là kết tinh của truyền thống yêu nước Việt Nam trường tồn suốt chiều dài lịch sử, dưới sự lãnh đạo của Đảng đã được nâng lên một tầm cao mới, trở thành chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong thời đại Hồ Chí Minh.

Hiện nay, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN đứng trước cả những thuận lợi và thách thức đan xen. Các thế lực thù địch đang ráo riết tiến hành chiến lược “Diễn biến hòa bình” để chống phá cách mạng nước ta và khi có thời cơ chúng sẽ sẵn sàng phát động cuộc chiến tranh xâm lược bằng vũ khí công nghệ cao. Do vậy, để bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong tình hình mới, chúng ta phải xây dựng, chuẩn bị toàn diện, nhằm huy động cao nhất sức mạnh tổng hợp của toàn dân, đồng thời tranh thủ sự ủng hộ của các lực lượng tiến bộ trên thế giới. Trong đó, xây dựng, phát huy nhân tố chính trị, tinh thần của nhân dân và Quân đội vẫn giữ vai trò đặc biệt quan trọng.

Để phát huy nhân tố chính trị, tinh thần tạo thành sức mạnh cho LLVT Quân khu hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, trước hết, phải  tập trung xây dựng LLVT Quân khu vững mạnh toàn diện theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, tập trung xây dựng LLVT Quân khu vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Đẩy mạnh “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” gắn với thực hiện có hiệu quả Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”. Tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII), nghị quyết đại hội đảng các cấp. Nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện và sức chiến đấu của các tổ chức đảng; xây dựng đội ngũ cán bộ đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, thực sự gương mẫu về phẩm chất đạo đức, lối sống, tăng cường đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân. Chủ động đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn “Diễn biến hòa bình”, phòng chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, luôn nêu cao tinh thần cảnh giác SSCĐ cao, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao trong mọi tình huống.

Đẩy mạnh công tác giáo dục, nâng cao lòng tự hào về truyền thống của dân tộc, của Quân đội, của Quân khu; xây dựng ý chí quyết đánh, biết đánh và quyết thắng, tinh thần dũng cảm, kiên cường, mưu trí, sáng tạo, tự lực, tự cường; làm cho cán bộ, chiến sĩ có nhận thức sâu sắc về tình hình nhiệm vụ, nhận rõ đối tượng, đối tác, âm mưu thủ đoạn của các thế lực thù địch, có niềm tin tuyệt đối vào đường lối, chủ trương, chính sách và sự lãnh đạo của Đảng, vào vũ khí, trang bị, nghệ thuật quân sự và cách đánh Việt Nam; xây dựng ý chí vươn lên làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật; ý thức tổ chức kỷ luật; tinh thần đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân... khắc phục những biểu hiện hoang mang, dao động, thiếu tin tưởng vào vũ khí, trang bị và cách đánh của ta.

Xây dựng Đảng bộ Quân khu vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng, bảo đảm sự lãnh đạo vững chắc, có hiệu quả trong mọi lĩnh vực hoạt động của đơn vị. Xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Nâng cao chất lượng và phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Quan tâm xây dựng các tổ chức quần chúng vững mạnh, hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ, hiệu quả thiết thực, thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, nâng cao hiệu quả công tác dân vận. Tiếp tục đổi mới hình thức, phương pháp, nâng cao chất lượng công tác Đảng, công tác chính trị trong các nhiệm vụ; phát huy vai trò của các tổ chức, các lực lượng, của mọi cán bộ, đảng viên trong thực hiện nhiệm vụ. Quan tâm chăm lo, đảm bảo ngày càng tốt hơn đời sống vật chất, tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ.

Phát huy nhân tố chính trị, tinh thần, tạo thành sức mạnh chiến đấu là yêu cầu cơ bản đối với quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội ta. Vận dụng sáng tạo bài học cơ bản đó là một tiền đề quan trọng để trong bất cứ điều kiện, hoàn cảnh nào, LLVT Quân khu cũng xứng đáng là lực lượng chính trị trung thành, lực lượng chiến đấu tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân; hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thiếu tướng Trần Võ Dũng, Chính ủy Quân khu 4