Năm 1965, nhằm bảo đảm các chỉ tiêu vận chuyển trong tỉnh Thanh Hóa, vừa phục vụ đáp ứng yêu cầu cho kế hoạch vận tải B, C, Trung ương giao cho tỉnh Thanh Hóa thành lập tuyến vận tải xe thồ gồm 13 huyện, thị xã huy động xe đạp thồ vận chuyển hàng hóa từ Hà Tĩnh vào miền Tây Quảng Bình, Quảng Trị. Tháng 1 năm 1968, Đoàn xe đạp thồ hỏa tuyến Điện Biên - Trường Sơn tỉnh Thanh Hóa thành lập với gần 5.000 người, được cấp 2.500 chiếc xe đạp thồ, biên chế thành 24 đại đội. Tháng 3 năm 1968 tiếp túc cấp 2.500 chiếc xe thực hiện nhiệm vụ vận chuyển lương thực, thuốc men từ Thanh Hóa vào huyện Hướng Hóa, Quảng Trị. Trong 3 năm (1968 - 1970), Đoàn vận chuyển hơn 13.000 tấn hàng hóa vào miền Tây Quảng Bình và vận chuyển 8.000 tấn hàng qua nước bạn Lào về Hướng Hóa, Quảng Trị...

Chiếc xe đạp thồ trao tặng cho Bảo tàng Quân khu 4 từng được đồng chí Hà Xuân Mẫn, hiện nay là Trưởng ban liên lạc Đoàn xe đạp thồ hỏa tuyến Điện Biên - Trường Sơn tỉnh Thanh Hóa sử dụng trong suốt quá trình vận chuyển hàng hóa chi viện cho chiến trường; là một trong 137 chiếc xe đầu tiên của huyện Yên Định nằm trong đội hình tiên phong xuất phát từ Thanh Hóa tập kết vào Bến Thủy rồi vượt sông đến Hà Tĩnh và nhận nhiệm vụ vận chuyển gạo vào Quảng Trị. Ngoài vận chuyển hàng hóa, đồng chí Hà Xuân Mẫn cùng đồng đội còn thực hiện nhiệm vụ vác pháo qua điểm cao 700 và 1001...

Tháng 3 năm 1970, khi xe cơ giới vào thay thế cho xe đạp thồ, Đoàn xe đạp thồ hỏa tuyến Điện Biên - Trường Sơn tỉnh Thanh Hóa hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trở về địa phương. Trong đoàn xe đạp thồ có 27 đồng chí đã anh dũng hy sinh. Những chiếc xe đạp nhỏ bé đã đọ sức với vũ khí hiện đại nhất của quân đội Mỹ, lập nên những chiến công vang dội góp phần cùng quân và dân Thanh Hóa lập nên những chiến công vẻ vang trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Tin, ảnh: PHAN NGA