- Bài 1: Cán bộ "5 trong 1"

- Bài 2: Đàn ông làm Chi hội trưởng phụ nữ

Thôn không uống rượu, bia

Có một điều thú vị và khó hiểu ở Vùng Kho là đi đến đâu tôi cũng thấy dòng chữ tiếng Vân Kiều và tiếng Việt: “VIL TƠ BỬN NGUÃIQ BLĂN BIA - THÔN KHÔNG UỐNG RƯỢU, BIA” được viết trang trọng ở nhà sinh hoạt cộng đồng và nhà người dân như để nhắc nhở mọi người chấp hành quy định của thôn.

Khó hiểu là bởi với người dân vùng cao thì bao đời nay rượu đã gắn liền với cuộc sống của họ, kể cả ở nhà hay những lúc đi rừng, làm nương rẫy nhưng nay ở đây lại tuyệt đối nói không với rượu, bia. Phải chăng chỉ là khẩu hiệu?

Chưa vội giải thích, anh Nót liền dẫn chúng tôi ra vị trí khúc cua Quốc lộ 9 ngay phía trước nhà, kéo ống quần quá đầu gối chỉ vào hai vết mổ để lại sẹo lồi ở hai chân như hai con lươn, đỏ ngầu, dài chừng 30cm rồi nói: “Cách đây 10 năm, tôi đi ăn đám cưới trên làng Cát về, có sử dụng rượu quá nhiều, khi về không làm chủ tốc độ, đến đây do cua gấp, bị tai nạn gãy hai chân, phải nằm viện điều trị ròng rã hơn 7 tháng trời”.

Nhưng theo anh Nót thì anh còn may mắn hơn nhiều người ở trong thôn bởi tai nạn giao thông đã làm cho không ít người dân tàn phế suốt đời, trở thành gánh nặng cho gia đình. Và còn đau xót hơn có những gia đình vĩnh viễn mất đi người thân như gia đình ông Hồ Văn Thu có con trai qua đời do say rượu lái xe…

Trăn trở trước vấn nạn của thôn, anh chưa biết phải làm sao bởi rượu với đồng bào mình như "người bạn chí cốt, không thể thiếu". Là Trưởng thôn anh chỉ biết lăn lộn "đi từng ngõ, gõ từng nhà, tuyên truyền từng người dân" về tác hại của rượu, bia đối với sức khỏe và tham gia giao thông. Anh họp thôn rồi vận động đưa quy định không uống rượu, bia say; đã uống rượu bia thì không tham gia giao thông vào quy ước, hương ước của thôn; đám ma, đám cưới hay liên hoan chỉ dùng nước ngọt, trà, nước lọc...

Anh Nót hiểu rằng quy định là vậy thôi nhưng để bà con nghe thì còn gian nan lắm. Anh phân công cho cán bộ thôn đảm nhiệm từng tổ hộ dân; đến nhờ các già làng, người có uy tín với đồng bào tuyên truyền, giải thích cho bà con hiểu nhưng thời gian đầu các già làng, người có uy tín cũng không tin Ê Nót có thể làm được bởi cái lý uống rượu, bia, lái xe là việc riêng của từng người.

Không nản chí, anh Nót như con ong rừng cần mẫn "bay" khắp bản trên, làng dưới nói bằng cái tâm, cái lý, cái tình, bằng cả bài học suýt mất mạng nhớ đời của mình và cả những người đã ra đi mãi mãi vì tai nạn giao thông. Anh Nót còn lên nhờ Công an xã, huyện; Ban Chỉ huy Quân sự xã, huyện ĐaKrông cung cấp tài liệu, video, phim tài liệu về tác hại bia rượu, tai nạn giao thông về trình chiếu phục vụ bà con chỉ mong sao lay chuyển được tư tưởng vốn ăn sâu bám rễ bao đời nay trong ý thức của đồng bào.

Dần dần nhiều người tin Hồ Ê Nót! Khi anh Nót phát động phong trào "Thôn không uống rượu, bia", 100% bà con thôn Cu Pua đồng thuận, ai cũng tự nguyện viết cam kết không uống rượu, bia. Nếu ai uống rượu, bia sẽ bị kiểm điểm trước thôn và không được đưa vào diện xét gia đình văn hóa, gia đình nào đạt văn hóa sẽ bị tước danh hiệu...

Minh chứng lời mình nói, anh Nót mời tôi đến đám cưới con trai ông Hồ Văn Khòn. Một đám cưới như bao đám khác đều do anh làm chủ hôn. Quả thật, tuyệt nhiên trên tất cả các bàn tiệc đều không có rượu, bia, thuốc lá mà thay vào đó là nước lọc, cà phê, trà, chè xanh và nước ngọt nhưng không vì thế mà không khí ngày vui của đôi bạn trẻ giảm đi mà ngược lại tiếng cười nói rộn ràng cả một góc thôn, vang vọng giữa đại ngàn Trường Sơn.

Ông Khòn phấn khởi cho biết: “Trước đây ma chay, cưới hỏi là gánh nặng của các gia đình khi phải mổ trâu, bò, lợn, nấu mấy chum rượu, mua thuốc lá phục vụ cả thôn ăn uống lê thê mấy ngày nhưng từ khi chú Nót kêu gọi, vận động bà con bỏ bia rượu, thuốc lá, thực hiện nếp sống văn hóa mới thì chúng tôi như cởi bỏ được gánh nặng”.

Hơn 20 năm không uống rượu bia, hơn 20 năm không có tai nạn giao thông vì rượu bia, Cu Pua trước đây và Vùng Kho ngày nay trở thành thôn có một không hai như thế, người dân vui lắm. Không uống rượu bia, đàn ông dành thời gian lên nương rẫy canh tác cùng vợ con, đôi vai người phụ nữ Vân Kiều nhẹ gánh đi nhiều, vì họ luôn có người chồng đồng hành trong công cuộc đánh đuổi "giặc" đói nghèo.

Cao thượng tấm lòng nghĩ cho dân, lo cho dân

Anh Hồ Ê Nót với những kỳ tích tưởng khó hơn "lên trời" đã đem đến một cuộc sống mới ấm no, hạnh phúc cho đồng bào Vân Kiều bên dòng ĐaKrông. Thế nhưng điều làm bà con Cu Pua, Vùng Kho phấn khởi, biết ơn anh Nót hơn cả chính là tấm lòng cao thượng, biết lo cho tương lai con em dân bản. Trước đây, đất và nhà của anh ở trên sườn đồi, phía trong Quốc lộ 9, tiện lên nương, lên rẫy sản xuất, canh tác, do cha ông khai hoang để lại.

Năm 2002, khi được bà con tín nhiệm bầu làm Trưởng bản, thấy các cháu học sinh vất vả đi học chữ tận dưới trung tâm xã, thậm chí hiểm nguy rình rập khi Quốc lộ 9 rất nhiều xe tải trọng lớn chạy qua mỗi ngày hay mỗi khi mùa mưa lũ tràn về, khiến anh ngày đêm trăn trở lo cho sự an toàn của các em. "Là đại biểu HĐND, phải hành động vì dân. Nghĩ vậy nên khi biết huyện có dự án xây điểm trường tiểu học ở thôn nhưng thiếu địa điểm, tôi bàn với gia đình tình nguyện hiến đất xây trường học".

Gia đình, người thân, anh em, bạn bè không ít người tỏ ra băn khoăn trước ý định của anh bởi mảnh đất 120m² ở vị trí đắc địa, gần quốc lộ, trung tâm bản, tiện sản xuất, đi lại... Nhưng anh quả quyết: “Không nơi nào thuận tiện hơn cho bọn trẻ bằng ở đây. Miềng không ở đây thì ở nơi khác nhưng trường học là phải ở trung tâm bản”. 

Thấu hiểu tấm lòng vì tương lai con trẻ, cha anh là ông Chốp và gia đình chuyển sang ủng hộ quyết định của anh. Kể từ đó, đã hơn 20 năm có lẻ, nhờ vị trí điểm trường thuận lợi hơn so với các bản khác, hàng trăm trẻ em thôn Cu Pua trước đây và thôn Vùng Kho ngày nay phấn khởi cắp sách đến lớp mỗi ngày, không còn tình trạng học sinh bỏ học do đường xa hay mưa lũ.

Nhờ có điểm trường thuận lợi, không chỉ học sinh mà các thầy giáo, cô giáo cũng có thêm nhiều động lực để bám bản, gieo chữ, trồng người. Thấy điểm trường còn hơi chật hẹp, không có chỗ ở cho các cô giáo dưới xuôi, anh Nót dỡ luôn chái bếp rộng 36m² của gia đình để làm phòng trọ giáo viên.

Chưa dừng lại ở đó, một thời gian sau, bản thiếu đất xây nhà sinh hoạt cộng đồng, là đại biểu HĐND xã, Trưởng bản, anh Nót nhanh chóng nắm được chủ trương này. Nhìn đi nhìn lại, anh chỉ thấy đất nhà mình, ngay phía trước điểm trường tiểu học là hợp nhất. Thế là anh lại hiến thêm 850 m² đất để xây nhà sinh hoạt cộng đồng và làm đường kết nối điểm trường với nhà cộng đồng.

Anh Nót chia sẻ: “Kể từ khi có nhà sinh hoạt cộng đồng khang trang, sạch đẹp, bà con đến nghe phổ biến, hướng dẫn, tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đông vui như hội”.

Tính ra gia đình anh Nót đã hiến 1.000m² đất (600m² đất vườn, 400m² đất thổ cư) trong niềm vui và sự khâm phục của mọi người. Không còn mảnh đất “vàng”, gia đình anh chuyển xuống ở dọc mé sông Đakrông. Nương rẫy từ đó ngược lên vất vả hơn, mùa mưa lũ có khi nguy hiểm hơn nhưng cả nhà anh ai cũng thấy vui vì làm được việc ý nghĩa. 

Chia tay “ông hội đồng” Hồ Ê Nót nhưng chúng tôi cứ ấn tượng mãi với câu nói về động lực hiến đất làm việc nghĩa của anh: “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai, tất cả vì tương lai con em chúng ta” và nhận xét không tiếc lời khen của ông Hồ Văn Dừm, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã ĐaKrông dành cho anh Nót:

- "Cái công của Hồ Ê Nót đối với bà con thôn Cu Pua, Vùng Kho nhiều như lá cây trên đại ngàn Trường Sơn vậy. Việc bỏ thuốc lá, bia rượu, sinh đẻ có kế hoạch... tưởng chừng như khó hơn “lên trời” nhưng đến nay vẫn được duy trì và nhân rộng. Đời sống người dân Vùng Kho đang đổi thay từng ngày. Có những cán bộ cơ sở biết việc như anh Hồ Ê Nót, chúng tôi rất tin tưởng vào một tương lai tươi sáng đang chờ đón Nhân dân thôn Vùng Kho".

Bài, ảnh: MẠNH HÙNG (Hết)