Trước sự lớn mạnh của cách mạng Triều Tiên và Việt Nam, đế quốc Mỹ và thực dân Pháp từng bước thất bại trên chiến trường, ngày 25-1-1954, Hội nghị Tứ cường khai mạc tại Béc-lin (Đức) đã đi đến nhất trí triệu tập Hội nghị Giơ-ne-vơ để bàn giải pháp hòa bình cho Triều Tiên và Đông Dương. Tuy vậy, sau hai tháng Hội nghị vẫn chưa triệu tập được.

Với âm mưu tiếp tục can thiệp để duy trì sự có mặt của quân Pháp ở Đông Dương, đế quốc Mỹ tăng cường viện trợ cho quân đội Pháp và cùng chính quyền thực dân đẩy mạnh hoạt động quân sự, đẩy mạnh thực hiện Kế hoạch Na-va hòng giành thắng lợi quyết định trên chiến trường.

Trong khi đó, Kế hoạch Na-va của Pháp và Mỹ đang đứng trước nguy cơ thất bại do sức mạnh quân sự của quân và dân trên khắp các chiến trường Đông Dương. Từ giữa tháng 3-1954, ta mở nhiều đợt tấn công, tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ có nguy cơ tiêu diệt; cùng với đó là sức ép của nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới, ngày 26-4-1954, Hội nghị Giơ-ne-vơ đã được triệu tập bàn về chiến tranh ở Đông Dương; trong khi bàn cãi thành phần tham dự, thì ngày 7-5-1954, chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng.

Chiến thắng Điện Biên Phủ đã đánh dấu chấm hết cho âm mưu, bản chất ngoan cố, hiếu chiến của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ trên bàn Hội nghị; buộc Chính phủ Pháp cùng các bên tham dự Hội nghị (trừ Mỹ) ký kết Hiệp định Giơ-ne-vơ, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương ngày 21-7-1954.

Đây cũng là chiến thắng quyết định thắng lợi của Đảng ta trên mặt trận ngoại giao, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, góp phần chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp ở Việt Nam.

Ngày 10-10-1954, quân và dân ta tiếp quản Thủ đô Hà Nội, ngày 13-5-1955, tên lính viễn chinh Pháp cuối cùng đã rút khỏi Hải Phòng, miền Bắc hoàn toàn giải phóng. Từ đỉnh cao của thắng lợi này, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta bước vào thời kỳ cách mạng mới.

Chiến thắng Điện Biên Phủ đưa miền Bắc quá độ lên chủ nghĩa xã hội, làm hậu phương vững chắc cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Chiến thắng Điện Biên Phủ, miền Bắc hoàn toàn giải phóng và trở thành căn cứ địa cách mạng rộng lớn, hậu phương vững chắc cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Những thành tựu xây dựng chủ nghĩa xã hội cũng như những đóng góp của hậu phương miền Bắc đối với tiền tuyến lớn miền Nam đã củng cố lòng tin của Nhân dân hai miền vào thắng lợi cuối cùng của cuộc kháng chiến.

Đây là tiền đề tất yếu dẫn đến thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (30-4-1975). Không thể nào có thắng lợi của sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước nếu không có miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Miền Bắc đã dốc vào cuộc chiến tranh cứu nước và giữ nước toàn bộ sức mạnh của chế độ xã hội chủ nghĩa và đã làm tròn một cách xuất sắc nghĩa vụ căn cứ địa cách mạng của cả nước.

Chiến thắng Điện Biên Phủ khẳng định đường lối kháng chiến đúng đắn, sáng tạo của Đảng và sự lớn mạnh, trưởng thành của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Bước vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, thế và lực của ta yếu hơn nhiều lần so với kẻ thù. Nhưng nhờ có sự lãnh đạo tài tình với đường lối kháng chiến đúng đắn, sáng tạo của Đảng do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu, quân và dân ta đã giành thắng lợi trong cuộc chiến tranh xâm lược tàn bạo của thực dân Pháp bằng trận quyết chiến chiến lược tại Điện Biên Phủ.

Qua chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, Đảng ta đã đúc rút những kinh nghiệm quý để tiếp tục lãnh đạo chiến tranh giải phóng dân tộc, chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc. Đó là truyền thống của một dân tộc đất không rộng, người không đông, vũ khí, trang bị chưa hiện đại nhưng với ý chí quyết tâm cao, đoàn kết, đồng sức, đồng lòng vẫn có thể đánh thắng một đế quốc to, quân đông, vũ khí trang bị hiện đại.

Chiến thắng Điện Biên Phủ đã chứng minh chân lý: Trong thời đại ngày nay một nước nhỏ, kinh tế chậm phát triển, nếu có một đảng mác-xít chân chính lãnh đạo với đường lối chính trị, quân sự đúng đắn, phát huy được sức mạnh toàn dân tộc, được nhân dân thế giới đồng tình ủng hộ thì nhất định đánh bại được các cuộc chiến tranh xâm lược của mọi kẻ thù, dù kẻ thù đó lớn mạnh hơn gấp nhiều lần.

Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ cho thấy sự trưởng thành vượt bậc của Quân đội nhân dân Việt Nam. Từ 34 chiến sĩ với vũ khí thô sơ, tầm vông, giáo mác, dưới sự lãnh đạo, giáo dục, rèn luyện của Đảng và Bác Hồ, quân đội ta đã không ngừng lớn mạnh. Những bước trưởng thành của quân đội ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp là cơ sở để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta vững tin, dám đánh, quyết đánh và đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Chiến thắng Điện Biên Phủ chấm dứt sự đô hộ của chủ nghĩa thực dân Pháp ở 3 nước Đông Dương, mở đầu quá trình sụp đổ của chủ nghĩa thực dân cũ trên thế giới.

Chiến thắng Điện Biên Phủ buộc chính quyền Pháp phải chấm dứt chính sách cai trị thực dân, tiến hành trao trả độc lập cho nhiều nước thuộc địa ở châu Á và châu Phi, đồng thời xem xét lại vị thế và các chính sách của mình đối với các nước vốn là thuộc địa cũ. Chiến thắng Điện Biên Phủ đã làm thức tỉnh và cổ vũ động viên các dân tộc bị áp bức trên thế giới vùng lên đấu tranh giành độc lập, tự do.

Gần 2 thập kỷ sau chiến thắng Điện Biên Phủ, hàng loạt các nước ở các châu Á, Phi, Mỹ La-tinh đã lần lượt giành độc lập với hình thức và mức độ khác nhau; phong trào đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân chủ và tiến bộ xã hội phát triển ngày càng sâu rộng; Việt Nam trở thành nước tiên phong, là biểu tượng sáng ngời trong phong trào giải phóng dân tộc, đánh đổ chủ nghĩa thực dân cũ, mở ra một trang lịch sử mới cho nhân loại, góp phần làm thay đổi cục diện thế giới.

Chiến thắng Điện Biên Phủ đã kết thúc vẻ vang cuộc kháng chiến lâu dài, gian khổ, anh dũng của quân và dân cả nước ta chống thực dân Pháp xâm lược và sự can thiệp Mỹ. Đây là chiến thắng vĩ đại của nhân dân ta và cũng là thắng lợi chung của tất cả các dân tộc bị áp bức trên thế giới.

Chiến thắng Điện Biên Phủ mở ra giai đoạn cách mạng mới để tiếp tục cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất Tổ quốc.

Chiến thắng Điện Biên Phủ đã tạo ra những thay đổi căn bản trên tất cả các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa, ngoại giao… cho cách mạng Việt Nam và mở đầu một giai đoạn đoạn mới, miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội, miền Nam tiếp tục đấu tranh giải phóng dân tộc thống nhất đất nước.

Trước yêu cầu nhiệm vụ của cách mạng trong giai đoạn mới, Đảng ta đã phát huy tinh thần chiến thắng của Điện Biên Phủ: “độc lập, tự chủ, quyết chiến, quyết thắng”, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin vào hoàn cảnh lịch sử đất nước để từng bước xác định đường lối nhiệm vụ của cả nước và của mỗi miền cho phù hợp.

Dưới ánh sáng của đường lối đúng, cách mạng Việt Nam đã giành được nhiều thắng lợi to lớn, đánh bại các chiến lược chiến tranh của đế quốc Mỹ và quân chư hầu, củng cố vững chắc chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Những thành tựu to lớn trong công cuộc đổi mới, vị thế ngày càng cao của đất nước trên con đường hội nhập quốc tế đã khẳng định tầm vóc, ý nghĩa và giá trị lịch sử của chiến thắng Điện Biên Phủ.

Thời gian đã lùi xa, nhưng chiến thắng Điện Biên Phủ mãi mãi là một mốc son lịch sử chói lọi, để lại những bài học quý, sống động, tiếp tục soi sáng con đường cách mạng Việt Nam. Đó là bài học về tiến hành một cuộc chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện, tạo thành sức mạnh tổng hợp to lớn, đè bẹp cả bộ máy chiến tranh khổng lồ của kẻ xâm lược; về phát huy tinh thần yêu nước, ý chí quyết chiến, quyết thắng của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta; về phát huy tinh thần độc lập tự chủ, tự lực, tự cường và sáng tạo trong tìm tòi, xác định đường lối cách mạng Việt Nam, đường lối và nghệ thuật quân sự Việt Nam; về phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc mà nòng cốt là liên minh giai cấp công nhân - nông dân - trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những bài học đó không những có giá trị trong đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, mà còn được bạn bè thế giới đánh giá cao, coi đó là hình mẫu để học tập, làm theo.

Năm 1984, Hội nghị khoa học về chiến thắng Điện Biên Phủ tổ chức tại La Ha-ba-na (Cu-ba), lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Cu-ba, Phi-đen Cat-xtơ-rô đã từng ngợi ca chiến công vĩ đại của nhân dân Việt Nam: Việt Nam đã có những đóng góp phi thường cho loài người. Cuộc đấu tranh của Nhân dân Việt Nam là bài học lớn nhất đối với tất cả các chiến sĩ, tất cả các dân tộc bị áp bức trên thế giới. Việt Nam là bài học thực tiễn và một bài học lý luận lớn.

Hiện nay, tình hình thế giới, khu vực và trong nước diễn biến phúc tạp, xu thế lớn của thời đại vẫn là hòa bình, hợp tác và phát triển, nhưng tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường. Chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, hoạt động can thiệp lật đổ, ly khai, khủng bố, tranh chấp lãnh thổ, biển, đảo, các yếu tố đe dọa an ninh phi truyền thống ngày càng gia tăng.

Đối với trong nước, bên cạnh thời cơ thuận lợi rất to lớn, đất nước cũng đứng trước những thách thức khó khăn: Các thế lực thù địch tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến” để chống phá trên tất cả các lĩnh vực, trong đó các vấn đề về “dân chủ”, “nhân quyền”, “dân tộc”, “tôn giáo” đã và đang được chúng triệt để lợi dụng nhằm kích động tư tưởng ly khai, gây bạo loạn ở một số khu vực trọng điểm, hòng làm mất ổn định chính trị - xã hội đất nước.

Bối cảnh đó đã và đang đặt ra cho nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc những yêu cầu mới nặng nề hơn; đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta phải nâng cao cảnh giác, phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường tiềm lực và sức mạnh quốc phòng - an ninh, làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch và ứng phó thắng lợi với mọi tình huống, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội của đất nước và môi trường hòa bình, tạo điều kiện thuận lợi cho đất nước tiếp tục phát triển.

Từ chiến thắng Điện Biên Phủ, chúng ta hoàn toàn tin tưởng rằng: bất cứ thế lực nào dùng sức mạnh để áp đặt ý chí của mình lên dân tộc khác thì cuối cùng nhất định sẽ thất bại. Các lực lượng hiếu chiến dù có tàn bạo đến đâu thì cuộc đấu tranh của nhân loại tiến bộ vì hòa bình, hữu nghị và phát triển, vì một trật tự thế giới mới công bằng, dân chủ văn minh nhất định thắng lợi.

Kể từ chiến thắng Điện Biên Phủ đến nay, biết bao sự kiện trọng đại diễn ra trên hành tinh, nhưng các thế hệ người dân Việt Nam và nhân dân yêu chuộng hòa bình, độc lập, tự do, tiến bộ xã hội trên thế giới vẫn mãi mãi ngưỡng mộ, tôn vinh chiến thắng Điện Biên Phủ - một trong những chiến công chống ngoại xâm oanh liệt của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX; chiến thắng đó mang tầm vóc thời đại, mở đầu sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân cũ, cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới và mãi mãi là nguồn sức mạnh tiếp sức cho dân tộc ta giành thắng lợi trong công cuộc đổi mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Nguồn: Tạp chí Cộng sản