Chính ủy Hồ Tùng Mậu

Sinh ra trong cảnh nước mất nhà tan, giữa lúc thực dân Pháp cùng với bộ máy cai trị tàn bạo đã dìm phong trào Cần Vương do các sĩ phu lãnh đạo trong biển máu. Hồ Tùng Mậu với khát vọng tìm ra một con đường đúng đắn để giải phóng dân tộc thoát khỏi áp bức bóc lột. Bởi vậy, ông đã sớm giác ngộ cách mạng, xuất dương đi tìm đường cứu nước. Tháng 3/1920, ông rời khỏi làng Quỳnh bước vào cuộc đời hoạt động cách mạng. Ông gia nhập “Tân Việt thanh niên Đoàn” (Tâm tâm xã), một tổ chức của thanh niên Việt Nam mang tư tưởng phục quốc, được lập ra vào năm 1923 tại Quảng Châu, Trung Quốc. Ông tham gia hội nghị thống nhất các tổ chức Cộng sản Việt Nam từ ngày 3 đến ngày 7/2/1930 ở bán đảo Cửu Long (Hương Cảng). Tại Hội nghị này, ngoài hai đại biểu của Đông Dương Cộng sản Đảng (Trịnh Đình Cửu, Nguyễn Đức Cảnh), hai đại biểu của An Nam Cộng sản Đảng (Châu Văn Liêm, Nguyễn Thiệu) còn có Hồ Tùng Mậu giúp việc cho Quốc tế Cộng sản Nguyễn Ái Quốc và giúp các công việc cho Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Đồng chí Hồ Tùng Mậu thực sự là lớp người tiền bối.

Suốt từ năm 1931 đến cuối năm 1945, ông bị địch bắt giam nhiều lần cả ở Việt Nam và nước ngoài. Riêng ở Việt Nam ông đã bị giam trong các nhà lao ở Hỏa Lò - Hà Nội, Vinh, Lao Bảo, Kon Tum, Buôn Ma Thuột. Ông luôn giữ vững chí khí bất khuất, góp phần xây dựng chi bộ nhà tù, kiên quyết đấu tranh chống mọi chế độ tàn bạo của nhà tù đế quốc. Tháng 3/1945, ông vượt ngục về hoạt động ở Trung bộ.

Ngày 15/10/1945 là một mốc lịch sử trọng đại đối với lực lượng vũ trang Quân khu 4 chúng ta - đồng chí Hồ Tùng Mậu đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp giao nhiệm vụ làm Chính trị ủy viên Chiến khu 4. Như vậy, đồng chí Hồ Tùng Mậu đã trở thành người chính ủy đầu tiên của Chiến khu 4, ông đã có nhiều đóng góp rất to lớn cho việc tổ chức cơ quan Chiến khu 4 những ngày đầu sơ khai.

Cũng từ đây, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh, các lực lượng vũ trang trong Quân khu 4 đã sẵn sàng chủ động bước vào cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện, lâu dài, gian khổ nhưng nhất định thắng lợi, trong đó có một phần công sức của đồng chí Hồ Tùng Mậu đúng như bài điếu văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đồng chí Hồ Tùng Mậu hi sinh trên đường đi công tác ngày 23/7/1951, Người viết:

“Chú Tùng Mậu ơi! Lòng tôi đau xót, linh hồn chú biết không? Về tình nghĩa riêng, tôi với chú là đồng chí lại còn thân thiết hơn anh em ruột thịt. Khi hoạt động ở đất khách quê người, khi bị giam ở lao tù đế quốc, khi đấu tranh ở nước nhà, hơn hai mươi lăm năm chúng ta đã đồng cam cộng khổ như tay với chân... mất chú, đồng bào mất một lãnh đạo tận tụy, Chính phủ mất một người cán bộ lão luyện, đoàn thể mất một người đồng chí trung thành và tôi mất một người anh em chí thiết. Mấy nguồn thương tiếc cộng vào trong một lòng tôi”...

Ôn lại truyền thống 70 năm ra đời, chiến đấu, xây dựng và trưởng thành của lực lượng vũ trang Quân khu 4, chúng ta nhớ lại người chính ủy đầu tiên của Chiến khu 4 Hồ Tùng Mậu, người cộng sản trung kiên của Đảng. Mỗi cán bộ, chiến sĩ chúng ta cùng vươn lên hơn nữa trong sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh vừng bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

ĐOÀN HỮU