Sự ra đời của Đoàn Hải Vân đánh dấu một bước trưởng thành toàn diện về tổ chức lực lượng và khả năng phối hợp giữa tiến công và nổi dậy của lực lượng vũ trang Nhân dân Trị Thiên thời bấy giờ, vừa đáp ứng yêu cầu cấp bách của chiến trường, vừa thể hiện sự trưởng thành toàn diện về tổ chức lực lượng, khẳng định tính đúng đắn, tính sáng tạo trong đường lối quân sự, quốc phòng của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh trong chiến tranh giải phóng dân tộc.

Trải qua 53 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành và phát triển, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; trực tiếp là Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu 4, sự giúp đỡ tận tình của cấp ủy Đảng, chính quyền và Nhân dân các địa phương. Các thế hệ cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn Công binh 414 đã đoàn kết một lòng, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hy sinh, trực tiếp tham gia chiến đấu và bảo đảm giao thông vận tải, góp phần cơ động cho tác chiến hiệp đồng binh chủng quy mô lớn, giành thắng lợi trong chiến dịch Huế - Đà Nẵng, góp sức cùng với quân dân cả nước làm nên Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.

Sau ngày đất nước thống nhất, Lữ đoàn Công binh 414 tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ rà phá bom mìn, vật nổ, khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục phát triển kinh tế; làm nhiệm vụ quốc tế tại nước bạn Lào; xây dựng các công trình kinh tế - quốc phòng, công trình văn hóa - xã hội, phòng chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn và nhiều nhiệm vụ khác.

Tháng 6/1976, đơn vị chuyển về xã Vân Diên, huyện Nam Đàn (nay là xã Vạn An), tỉnh Nghệ An. Tháng 5/1991, Bộ Quốc phòng quyết định nâng cấp thành Lữ đoàn Công binh 414. Giai đoạn này, Lữ đoàn vừa thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu; tham gia xây dựng các công trình chiến đấu, dò gỡ bom mìn, vật nổ, xây dựng thao trường huấn luyện; tham gia phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn và các nhiệm vụ đột xuất Quân khu giao. Trong bất luận điều kiện, hoàn cảnh nào, cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn luôn giữ vững và phát huy truyền thống đơn vị anh hùng, đoàn kết, tự lực, tự cường, chủ động, sáng tạo xây dựng Lữ đoàn ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao, xây đắp nên truyền thống vẻ vang “Trung thành tuyệt đối, liên tục tiến công, dân mến Đảng tin, vượt mọi khó khăn, mở đường thắng lợi”.

Trong những năm gần đây, chất lượng huấn luyện, diễn tập, trình độ sẵn sàng chiến đấu của Lữ đoàn không ngừng được nâng lên; xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật ngày càng chuyển biến vững chắc; năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ được nâng lên; triển khai thực hiện tốt các phong trào thi đua, gắn với thực hiện có hiệu quả các cuộc vận động lớn trong và ngoài Quân đội; đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, chiến sĩ từng bước được cải thiện; môi trường cảnh quan đơn vị ngày càng khang trang xanh - sạch - đẹp; đồng thời, tham gia tích cực, hiệu quả Phong trào thi đua “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới” và “Lực lượng vũ trang Quân khu chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau”; tích cực giúp đỡ Nhân dân địa phương phòng, chống bão lụt, cứu hộ, cứu nạn, khắc phục hậu quả thiên tai, thường xuyên phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Với những thành tích đã đạt được trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Lữ đoàn được tặng 130 huân, huy chương các loại, có 6 tập thể và 2 cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Trong thời kỳ đổi mới, Lữ đoàn đã được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, hạng Nhì; Huân chương Quân công hạng Ba. Đặc biệt, năm 1998, Lữ đoàn vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ đổi mới.

HOÀNG THÁI