Từ người “không quốc tịch”

Trong thực tế, không chỉ trên địa bàn xã Hướng Lập mà ở nhiều xã biên giới khác của tỉnh Quảng Trị vẫn tồn tại những người dân sinh sống ở Việt Nam nhưng không mang quốc tịch Việt Nam. Đó là người Lào kết hôn với người Việt Nam mà không tiến hành thủ tục pháp lý. Sau hoạch định biên giới năm 1978, nhiều đồng bào Vân Kiều, Pa Cô lựa chọn ở lại, nhập quốc tịch Lào. Sau này, cuộc sống khó khăn, họ tìm về những người anh em sinh sống ở khu vực biên giới các huyện biên giới của tỉnh Quảng Trị để nương tựa, để mưu sinh. Tuy nhiên, khi rời đất nước, bản thân những người này cũng không còn giữ được giấy tờ của Chính phủ Lào cấp, bởi vậy mà sinh sống nhiều năm trên lãnh thổ Việt Nam nhưng thực tế họ là những người không có quốc tịch. Suốt nhiều năm liền, cuộc sống của những người này dù ở trong cộng đồng nhưng lại “đứng ngoài” cho đến năm 2019, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ ngĩa Việt Nam ký quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam.

Chị Hồ Thị Đăm (sinh năm 1997) vốn sinh ra và lớn lên ở bản Tà Rủa, một bản giáp biên của huyện Sê Pôn, tỉnh Savannakhet, Lào. Năm 2015, chị Đăm quen và theo anh Đậu Văn Thành (thôn Cù Bai, xã Hướng Lập) về Cù Bai sinh sống. Hai người tổ chức đám cưới nhưng không đăng ký kết hôn. Cùng năm đó, chị Đăm sinh con trai  đầu lòng. Vì chị không có quốc tịch và không đăng ký kết hôn nên cháu bé được khai sinh tên Đậu Văn Khánh và không có tên mẹ, chỉ có tên cha. Còn ông Hồ Văn Hà vốn sống ở bản Cheng Túp, huyện Sê Pôn, đến năm 2003 thì đưa gia đình về Cù Bai sinh sống. Các con của ông Hà lớn lên, lấy vợ lấy chồng ở Cù Bai và các bản lân cận cũng không thể đăng ký kết hôn vì không có giấy tờ tùy thân và tất nhiên các cháu sinh ra cũng chỉ được khai sinh như con của chị Hồ Thị Đăm, hoặc chỉ có tên cha hoặc mẹ. Không có giấy tờ tùy thân, không có giấy đăng ký kết hôn, chị Đăm, ông Hà không có tên trong danh sách quản lý nhân khẩu của địa phương. Cuộc sống của những người như chị Hồ Thị Đăm, ông Hồ Văn Hà rất thiệt thòi so với các hộ khác trong thôn vì chế độ chính của Nhà nước dành ưu tiên cho những người có hộ khẩu, có quốc tịch Việt Nam. Khi khó khăn, những người như ông Hà, chị Đăm đều nhờ vào sự chia sẻ của Đồn Biên phòng Hướng Lập và bà con hàng xóm.

Ngày 19-7-2019, chị Hồ Thị Đăm được Phó chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh ký quyết định nhập quốc tịch Việt Nam. Với chị Hồ Thị Đăm thì đây là việc vô cùng quan trọng và ý nghĩa, giúp chị có cuộc sống mới, trở thành công dân đúng nghĩa của Cù Bai. Ngay sau khi nhận quyết định, chị Đăm được làm giấy khai sinh, giấy chứng minh Nhân dân và làm thủ tục đăng ký kết hôn với anh Đậu Văn Thành. Có giấy đăng ký kết hôn, hai vợ chồng tới Ủy ban Nhân dân xã Hướng Lập để làm thủ tục bổ sung tên mẹ vào giấy khai sinh cho con trai Đậu Văn Khánh. Ông Hồ Văn Hà cũng nhanh chóng hoàn chỉnh các giấy tờ cho mọi người trong gia đình để được hưởng quyền lợi như bao công dân khác ở Việt Nam.

Đến niềm vui trong ngày hội lớn

Thiếu tá Nguyễn Duy Thánh, Chính trị viên Đồn Biên phòng Hướng Lập cho biết, ngay từ tháng 4, bên cạnh việc tuyên truyền phòng, chống dịch Covid-19, Đồn Biên phòng Hướng Lập phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức tuyên truyền về bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 cho Nhân dân thôn Cù Bai. Và, những “cử tri đặc biệt” như chị Hồ Thị Đăm, ông Hồ Văn Hà được quan tâm đặc biệt bởi đây là lần đầu tiên sẽ được đi bỏ phiếu bầu đại biểu Quốc hội và Hội đồng Nhân dân các cấp. Đối với những cử tri đặc biệt này, Tổ bầu cử dành những buổi nói chuyện riêng để nói cho hiểu về quyền lợi của mỗi người. Sau nhiều lần tuyên truyền, mọi người đều hiểu rõ được ý nghĩa của đợt bầu cử lần này cũng như vinh dự vì hơn lúc nào đây là lúc quyền của công dân Việt Nam được phát huy.

Đọc thấy tên mình trong danh sách cử tri được niêm yết tại nhà văn hóa thôn chị Đăm rất vui. Với chị Đăm, đây là lần đầu tiên được tham gia bầu cử (khi còn ở Lào chị chưa đủ tuổi để được tham gia bầu cử). Những lần nghe loa tuyên truyền của Ban quản lý thôn và Đồn Biên phòng Hướng Lập, chị biết rằng đây là quyền lợi, là vinh dự của mỗi công dân khi được tự lựa chọn người mình tin tưởng vào chính quyền địa phương. Sau kỳ nghỉ lễ 30-4 và 1-5, danh sách, tiểu sử của người ứng cử cũng đã được niêm yết công khai. Chị Đăm và mọi người dân trong thôn có thể đến tìm hiểu để từ đó có quyết định lá phiếu của mình bầu cho ai.

Khi còn sống ở Lào, ông Hồ Văn Hà đã từng tham gia bầu cử ở bản Cheng Túp bởi vậy mà lần này, ông và gia đình rất mong chờ ngày được tự tay cầm lá phiếu đi bầu cử với tư cách là một công dân của nước Việt Nam. Nhà ông Hồ Văn Hà ngay sát Nhà văn hóa thôn Cù Bai - nơi niêm yết danh sách cử tri và những người ứng cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp, nhiệm kỳ 2021-2016, trong đó có Bí thư chi bộ thôn Cù Bai là anh Hồ Văn Phùng-ứng cử vào Hội đồng Nhân dân xã Hướng Lập. Ông Hà hy vọng rằng, anh Phùng khi trúng cử sẽ có những ý kiến đóng góp liên quan đến ước mong của mình cũng như nhiều người ở Cù Bai. Đó là sẽ có một con đường từ thôn ra nhánh Tây đường Trường Sơn để mọi người có thể đi lại dễ dàng cả vào mùa mưa. Có như thế thì những nông sản làm ra mới trở thành hàng hóa, đời sống mới tốt hơn được. Năm 2020, mưa lũ khiến gần như toàn bộ diện tích lúa nước của thôn Cù Bai bị vùi lấp, người dân phải thuê máy múc về dọn đất đá, vất vả để cải tạo cũng chỉ được một nửa. Diện tích còn lại nếu không được hỗ trợ để phục hồi thì thời gian tới, vấn đề lương thực sẽ rất khó khăn với những người chỉ biết trông cậy vào nông nghiệp như ông.

Chứng kiến niềm vui của chị Đăm, lắng nghe nguyện vọng của ông Hà có thể thấy những kỳ vọng của những công dân mới của Cù Bai thật chính đáng. Ngày bầu cử đại biểu Quốc hội Khóa XV và đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 tới đây sẽ thực sự là ngày hội lớn với họ để được thực hiện quyền công dân của mình.

Nguồn: Báo QĐND